آنچه از مباحث خودرویی اخیر باید بدانیم

فاش‌نیوز ـ خیلی وقت است که بحث واردات خودرو مناسب برای جانبازان واجد شرایط نخاعی و دارای محدودیت‌های جسمی - حرکتی مطرح است و در اخبار و جراید به آن پرداخته می‌شود. به دلیل طولانی شدن فرایند اجرای این مسئله که قانون مصوب مجلس شورای اسلامی نیز می‌باشد، ورود دلال‌ها و شرکت‌های واردکننده خودرو به موضوع و همچنین بی‌تدبیری مسئولان امر خصوصا بنیاد شهید و امور ایثارگران که متولی اصلی ایثارگران می باشد، امکانی که باید به آنان تعلق بگیرد و مشکلی از مشکلاتشان را حل کند، تبدیل به دغدغه و اعصاب خردکنی آنان گردیده است.

علاوه بر سودجویی ها و تعارض منافع ‌ها و بی‌تدبیری‌هایی که ذکر گردید، این قانون و آیین‌نامه هایی که برای اجرای آن نوشته شده نیز ابهاماتی دارد که کار را بیشتر پیچیده ساخته است.

اما اخیرا توفیقی شد و فرصتی دست داد تا با یکی از برادران ایثارگر که حدود 12 سال مسئولیت‌های متعددی در حوزه های خدمات پس از فروش و صادرات در یکی از خودروسازی‌ها داشته است هم‌کلام شویم و پیرامون چند و چون این موضوع، به‌ویژه فرایند واردات خودرو ایثارگران نظر ایشان را در بخش‌های مختلف قضیه جویا شویم.

از آنجا که مسلما نظرات و راهنمایی‌های این برادر ایثارگر دلسوز و متخصص، که هم نسبت به وضعیت و نیازهای ایثارگران آشناست و هم این که نسبت به حوزه تولید و خرید و واردات خودرو اطلاعات کافی و مغتنمی دارد، لازم دانستیم این گپ و گفت دوطرفه را برای استفاده عموم ایثارگران و حتی دیگر کاربران و مخاطبان این پایگاه خبری به اشتراک بگذاریم...

با توجه به اعلام اسامی شرکت‌های خودرویی برای واردات خودرو جانبازان از سوی وزارت صمت، شرایط مندرج در قرار‌داد‌های خودرویی شرکت‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا موارد و بندهای مربوط به این قراردادها تأمین‌کننده منافع ایثارگران است یا شرکت‌ها و ....؟

- بنده چند سال در یکی از شرکتهای خودروساز  و در حوزه خدمات و صادرات خودرو مسئولیت داشته ام و در بحث خودرو تجربیات و اطلاعاتی دارم؛ در قرارداد واردات خودرو جانبازان نکات و ایراداتی وجود دارد که در ذیل به آنها اشاره خواهم کرد.

حالا ببینید چند تا مطلب در این قضیه هست؛ آیا منظور همان 10درصد حق‌العمل کاری است و به نظر شما این 10درصد زیاد است؟

- با حق‌العمل کاری 10درصد کاری ندارم که باید از افراد صاحب‌نظر پرسید و من اطلاعی ندارم. این یک بحث جداست. صرف نظر از بحث حق‌العمل‌کاری بحث بر سر این 5درصد است که 3درصد بابت گارانتی و دو تا 1درصد بابت PDI وPDS است.

این دو واژه را می‌شود بیشتر توضیح دهید که به چه معناست؟

- (PDS) مخفف Pre Delivery Service فرایند‌هایی است که پیش از تحویل‌دادن خودرو به مشتری باید انجام گیرد. هر خوردویی که از شرکت‌های خودروسازی خریده می‌شود، حتی خودرو‌های معمولی که از ایران خودرو یا سایپا خریداری می‌شود باید خودرو قبل از تحویل به مشتری PDI وPDS شود که هر کدام یک‌ ربع بیشتر زمان نمی‌برد. هر دو‌ مورد هم یک نوع چکاپ است و مشمول هزینه نمی باشد و جزو فعالیت های تحویل خودرو به مشتری است.

(PDI)هم مخفف Pre Delivery Inspection یعنی بازرسی قبل از تحویل است که در واقع مشخصاتی را که غیر‌فنی است بررسی می‌کنند.

مثال ملموس‌تری در خصوص کنترل غیر‌فنی بیان می‌فرمایید؟

- یعنی نباید روی خودرو خاک باشد و ماشین کثیف و خاکی باشد و اگر بود کارگر آن را تمیز کند؛ یا دفترچه خدمات و راهنمای آن داخل داشبورد باشد یا جک و لوازم جانبی دیگر ماشین در جای خود مرتب و تمیز قرار گیرد. خط و خشی روی بدنه خودرو نباشد. در کل ماشین از لحاظ ظاهری تمیز و مرتب باید تحویل مشتری شود.

یعنی در مرحله‌ی اول یک چکاپ اولیه‌ی ظاهری را انجام می‌دهند؟

- بله همین‌طور است. بررسی می‌کنند همه‌چیز جای خودش باشد. مرحله‌ی بعدی شامل PDS یک فاز عقب‌تر است. ماشین را از لحاظ سرویس باید آماده کنند؛ یعنی سطح مایعات کنترل می شود ؛ شیشه‌شور، مایعات روغن و یا هیدرولیک، همه در حالت نرمال و مطلوب باشد یا باطری ماشین را کنترل می‌کنند تا خواب نرفته باشد. نشانگر‌ها، حتی همه باد لاسیتک‌ها و بدنه ماشین که خط و خش نداشته باشد که در ذات تحویل هر خودرو نو است یعنی وقتی ماشینی را ما از شرکتی می‌گیریم شامل همه‌ی این خدمات می‌شود که همه این موردها هم در آن 10درصد است.

ـ با این حساب پنج‌درصد گارانتی درخواستی شرکت‌های وارد‌کننده خودرو چیست؟

- این 5درصد باید حذف شود. در کل، این یک تا دو درصد در دل خود کار هست و نباید بابت آن پولی گرفته شود. این ماشین‌های خارجی لاماری‌ها و تیگوها و ایران‌خودرو و سایپا هر‌کس ماشین صفر بگیرد، اصلاً شنیده نشده بابت PDI وPDS پولی گرفته شود؛ و از الزامات قانونی است که حتماً ماشین صفر باید قبل از تحویل به مشتری PDI وPDS شود؛ در دل خود کار است و هیچ پولی نباید دریافت گردد و هیچ مشتری تا حال چنین حرفی را نشنیده که بخواهد بابت آن پولی پرداخت کند.

حذف این درصد‌ها در قیمت کلی ماشین چقدر تأثیرگذار است؟

- در خصوص جانبازان 50درصد که 25هزار یورو است، این خودش تقریبا 20میلیون می‌شود. هر یک درصد آن برای جانبازان مشمول 35هزار یورو هم این عدد بالاتر می‌رود؛ شاید 30 میلیون. خب دوتا 30میلیون اینجا کم می‌شود.

موضوع گارانتی ماشین، با توجه به تحریم‌های کشور چگونه عملیاتی می‌شود؟

- بحث گارانتی که چند مورد است؛ چون ما در تحریم هستیم. هیچ خودرو صاحب برندی فرقی نمی‌کند؛ بجز چین که در حال حاضر اطلاعاتی ندارم. اما تمام خودروهای اروپایی و آمریکایی و فرانسوی که در ایران بوده و تولید می‌شده، همه خودرو‌ها گارانتی‌هایشان گارانتی بین‌المللی است؛ مثلاً خودرو‌های بنز، بی‌ام و، تویوتا و رنو همه گارانتی بین‌المللی است؛ یعنی هیچ‌وقت در کشورهای دیگر گارانتی خاص آن کشور را صادر نمی‌کنند. هر کشوری برود و بچرخد گارانتی‌اش بین‌المللی است.

ما چون در تحریم هستیم، همان خودرو رنو که در ایران دفتر مشترک زد و یک شرکت مشترک فرانسوی و ایرانی تاسیس شد، باز برای گارانتی‌اش وقتی خودرو‌ها از ایران خارج می‌شدند، مشمول گارانتی نبودند. حتی همین خودرو زانتیا که در تمام دنیا گارانتی‌اش بین‌المللی بود ولی تولید ایران اگر از ایران خارج می‌شد، مشمول گارانتی نبود.

حالا مثلاً شرکت خدمات دهنده محصولات تویوتا چکار می‌کرد... اینها وقتی خودرو می‌خریدند، شرکت ایرانی در ایران از طرف خودش گارانتی می‌کرد و فکر می‌کردند نماینده رسمی تویوتاست؛ در صورتی‌که نماینده رسمی تویوتا نبود. ولی تویوتا می‌گفت چون تو داری خدمات محصول من را می‌دهی، من خدمات آموزش و مثلاً داکیومنت برای تعمیرات را در اختیارت قرار می‌دهم ولی ارتباط سیستمی نمی‌توانم برقرار کنم؛ چون گارانتی یک بخش ارتباط فیزیکی‌ و یک بخش ارتباط سیستمی است. به‌خاطر تحریم نمی‌توانم ارتباط سیستمی انجام دهم. بنابراین همه این خودرو‌های خارجی که در ایران است این شرکت های وارد‌کننده از طرف خودشان گارانتی می‌کنند.

حالا نکته اول این است که این خودرو‌ها را آن شرکتی که قرارداد می‌بندد، نباید برود از کشورهایی مانند عمان، دبی و امارات بیاورد؛ چون آنها خودشان واسطه هستند. اینها درب کارخانه نیستند و خودرویی که از کارخانه تولید‌شده به این کشورها آمده است. بنابراین جانبازی که این را خریداری می‌کند، اتوماتیک دارد هزینه‌ی گارانتی بین‌المللی را می‌دهد ولی اینها دارند 3درصد دوباره بابت گارانتی می‌گیرند که دو تا پول گارانتی می‌شود.

برای جلوگیری از عدم پرداخت دوباره گارانتی چه راهکاریی پیشنهاد می‌کنید؟

- راهکار این است که وارد کنندها بروند از درب کارخانه و بدون گارانتی آن را خریداری کنند. حالا اگر آن شرکت مادر، آن را بپذیرد یا نه، بایستی مذاکره شود که در صورت پذیرش، حداقل از بابت گارانتی چند هزار یورو از قیمت آن پایین می‌آید.

حالا قصه این است که اگر ماشین بدون گارانتی گرفته شود، قیمتش می‌آید پایین‌تر. حالا اگر شرکت وارد‌کننده خودش بخواهد گارانتی کند، از جانباز بابت این گارانتی بخواهد درصدی بگیرد، بحثش جداست. مثلاً شرکت بگوید، من خودم گارانتی می‌کنم؛ باید 3درصد بدهید، این نکته قابل قبول است.

آیا دوره گارانتی خودروها همان دو سال با کارکرد 40هزار کیلومتر است؟

- در بحث دوره گارانتی، اصلاً چیزی به عنوان 40هزار کیلومتر در دو سال و ... اصلاً منسوخ شده است و در دنیا وجود ندارد. حتی ضعیف‌ترین برندها که چینی است. معمولاً برندهای اروپایی و آمریکایی پنج سال بدون محدودیت کیلومتر یا 10 سال بدون محدودیت یا بعضی‌ها 5 سال بازای هر سال 50هزار کیلومتر تا برندهای اروپایی خوب دارند. ولی کف کف که خودروهای چینی‌ست ، بازای هرسال 30 هزار کیلومتر بود؛ و کف گارانتی خودروهای چینی که آن زمان هم خیلی ضعیف بود، 5 سال 150هزار کیلومتر کارکرد بود. این می‌شود گارانتی! این که بیایند و بگویند 40هزار کیلومتر در دو سال، به ضرر جانباز است؛ چون این برندها در 5 سال اول هیچ مشکلی پیدا نمی‌کند. چرا حالا جانباز بیاید و این‌ همه پول گارانتی برای 40هزار کیلومتر در دو سال بدهد؟ اگر این‌گونه باشد، خریدار می‌گوید من نمی‌خواهم. ضمن اینکه چون اینها از درب کارخانه خریده نمی‌شود و بیشتر ازنمایندگی کشورهای حاشیه خلیج فارس خریداری می‌شود، پول گارانتی آن داده شده و در قیمت ماشین لحاظ گردیده است؛ و باید در  پروفورما اینویس که همان پیش‌فاکتور است قید شود.

باید آن شرکت‌ها و دوستان جانباز محکم و متحد از وزارت صمت تقاضا کنند در پروفورما اینویس ارسالی برای جانباز این دو عبارت درج گردد:

1ـ قیمت خودرو با گارانتی درب کارخانه

2ـ قیمت خودرو بدون گارانتی درب کارخانه

اگر گارانتی کم شد دوستان متوجه باشند چقدر پرداخت کنند. البته اگر شرکت مادر بپذیرد، چون برای عده‌ای فرقی نمی‌کند، گارانتی نمی‌خواهند. ماشین را دارد می‌فروشد. معمولاً چینی‌ها این مشکل را ندارند.

مورد دیگر اینکه دوستان باید توجه داشته باشند مدل خدرو 2025 باشد و الان دیگر خودرو مدل 2024 تولید نمی‌شود و اختلاف این یک سال چند هزار یورو است. البته هر‌چه قیمت خودرو بالاتر رود، این اختلاف هم بالاتر است؛ که این را هم باید دوستان مدنظر داشته باشند.

فرایند خرید و واردات خودرو توسط شرکت‌ها چقدر طول می‌کشد؟

- اگر سرعت عمل شرکت‌ها بالا باشد و خودرو مد نظر موجود باشد، از زمان فاکتور خودرو  تا انتقال به بندر کشور مبدا، حدوداً 10 روز طول می‌کشد. از بندر مبدأ تا مقصد هم حدوداً سه هفته الی یک ماه می‌باشد. کل فرایند حدوداً دو ماه است. حالا بعضی وقت‌ها تعلل از سوی شرکت وارد‌کننده باشد یا خودرو در خط تولید نباشد و از خط تولید خارج نشده باشد، یک مقداری در فرایند زمان وارد‌کردن خودرو تأثیر‌گذار است.

درصد‌هایی که شرکت‌ها می‌خواهند بگیریند طبق مصوبه‌ای که آقای اوحدی گفتند، اولا مصوب شده هزینه ثبت سفارش صفر شود و حق‌العمل شرکت‌های وارد‌کننده نیز از 15درصد به 10درصد تقلیل پیدا کرد. آیا این درصد قابل قبول است؟

- البته هستند اشخاصی که با  7درصد و یا 8 درصد اینکار را انجام می دهند. نکته بعدی اینها در قراردادی که نوشتند همان 3درصد گارانتی و دو تا یک درصدی PDI و PDS را بر مبنای "نرخ سیف" نوشتند.

نرخ سیف در اصطلاح بازرگانی چیست؟

- در اصطلاح بازرگانی درب کارخانه را می‌گویند Ex works ؛ بندر کشور مبدأ را می‌گویند FOB ؛ بندر کشور مقصد را که مثلاً بندر ایران باشد CIF می‌گویند. گارانتی اصلاً در دل خود ماشین است فرض بگیریم ماشینی که شرکت خریده و می‌خواهد وارد کند. اصلاً گارانتی در خود قیمت ماشین لحاظ شده است.

ممکن است شرکت بگوید چون ما گارانتی را پرداخت کردیم، شما هم باید آن را پرداخت کنید؟

- الان ما چون در تحریم هستیم، شرکت مادر نمی‌تواند گارانتی کند. بنابراین فقط شرکت وارد‌کننده خودش مجبور است گارانتی کند و اگر قطعه‌ای خراب شد و لازم شد نمی‌تواند به کشور مبدا بفرستد و پولش را بگیرد.

پس شرکت باید این خودرو وارداتی را خودش گارانتی کند و سپس تحویل جانبازان دهد؟

- طبق مصوب وزارت صمت بله؛ باید خودرو گارانتی داشته باشد. یک راهکار این است که شرکت وارد‌کننده از خود درب کارخانه و کشور مادر خریداری کند؛ نه از دلال یا کشور واسطه؛ و آنجا بگوید بدون گارانتی می‌خواهم؛ و هزینه گارانتی را پرداخت نکند. بعد خودش گارانتی کند و پولش را از جانباز بگیرد. فرقش این است که چند هزار یورو قیمت ماشین پایین می‌آید. مثلاً ماشین 35هزار یورویی چند هزار یورو پایین می‌آید و در پیش‌فاکتور چند هزار یورو کمتر می‌شود. به‌جایش اینجا 3درصد را به شرکت می‌دهیم؛ اشکالی ندارد.

در مورد این 3 واژه‌ شرکتها گفتند گارانتی و PDI و PDS هر سه مورد را بر مبنای "سیف" می‌گیریم. قیمت خودرو از Ex works تا "سیف" حدوداً چند هزار یورو بالا می‌رود و این شرکت‌ها از دو چیز که اصلاً نباید بابتش هزینه بگیرند، مثل PDI وPDS ، می‌خواهند بر مبنای ترم سیف بگیریند و این اصلاً غلط است. سیف شامل بیمه و حمل و باربری است. اینها را ما یکبار پولش را داده‌ایم. بیمه را داده‌ایم... برای چه باید گارانتی بر مبنای سیف شود؟ چرا باید دوباره بدهیم. باید بر مبنای ایکس‌ورک باشد، نه بر مبنای نرخ سیف. اینها ایرادهای کار است.

اگر شرکت‌ها قبول نکردند چکار باید کرد؟

- ممکن است شرکت‌ها به این راحتی قبول نکنند. باید راهکار داد. شما اگر 5درصد می‌خواهید، اشکال ندارد؛ این جوری عمل بکنیم، مثلاً بازای هر سال گارانتی 30هزار کیلومتر باشد. حالا ممکن است جانباز بگوید من می‌خوام یک‌سال گارانتی بشود. بازای هر یک سال 30 هزار کیلومتر، یک درصد محاسبه کند. اگر فردی پنج سال گارانتی خواست، پنج درصد، یا دو سال گارانتی، دو درصد بدهد. هم نفع شرکت وارد‌کننده تأمین می‌شود و هم نفع جانباز. یکی اینکه گارانتی حداکثر می شود 150هزارتا؛ هر سال 30هزار کیلومتر می‌شود؛ که این نرم جهانی‌ست و نمی‌توانند رد کنند. هیچ جای دنیا بازای هر سال 20هزار کیلومتر نداریم. همه‌جا 30هزارکیلومتر است و این کف است. پس هر‌کس نسبت به هر سال گارانتی، یک درصد پرداخت می‌کند بر مبنای هر سال 30 هزار کیلومتر.

دوره گارانتی بیمه بدنه و نقص فنی را هم پوشش می‌دهد؟

- خیر، بیمه بدنه را شامل نمی‌شود. بیمه بحث تصادف است. دوره گارانتی فقط شامل قطعات خودرو است؛ که اگر خراب شد، شرکت مادر باید رایگان آن قطعه را کاملاً تعویض کند و گارانتی تصادفات را شامل نمی‌شود و نوعی تضمین کیفیت است.

کشورهایی که واسطه تولید به فروش هستند. مثل کشورهای خلیج فارس اینها خودشان امکان بیمه‌کردن یا تضمین یکسری چیزها را ندارند؟

- گارانتی دو بخش دارد. یکی بخش فیزیک قطعه است که باید قطعه سالم بیاید و قطعه معیوب به شرکت مادر برگردد؛ و بعد تأیید هزینه‌اش صفر شود؛

یک بخش هم سیستم نرم‌افزاری‌ست که مستقیم بین شرکت مادر و شرکت نمایندگی برقرار می‌شود؛ که تحریم راه انجام شدن آن را می‌بندد. حتی اگر قطعه را قاچاقی هم ببرند، سیستمی نمی‌تواند این ارتباط برقرار شود؛ چون باید قطعه از طریق سیستم تعریف شود.

جلسه‌ای را چند روز پیش مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزار کرد و نوعی بازخواستی بود از نمایندگان دستگاه‌های مرتبط با بحث خودرو جانبازان مانند بنیاد و بانک مرکزی و صمت و کمرگ و... یکی از موارد و مشکلاتی که مطرح شد بحث این بود که مثلاً اگر فردی خودرویی را که از خارج کشور خریداری و وارد کرده استاندارد مدنظر را نداشته باشد گمرک آن را بر می‌گرداند؛ در حالی که شناسایی استاندارد مورد نظر کار آسانی برای هرکس نیست و این می‌تواند بسیار خسارتبار باشد.

- در حوزه خودرو استاندارد EMARK خیلی مهم است. دو نوع استاندارد هست؛ یکی با E بزرگ و دیگری با e کوچک. E بزرگ مربوط به خود خودرو، و e کوچک مربوط به قطعات خودرو است. استانداردی که وزارت صمت تعریف کرده مربوط به استاندارد EMARK است که مبدأ آن استاندارد اروپایی‌ست. هر خودرویی که در خارج تولید می‌شود این استاندارد را دارد. چینی‌ها را نمی‌دانم؛ ولی چون دقیقاً کپی می‌کنند، احتمالا این استاندارد را هم دارند. علت این که می‌گویم دارند این است که مدل‌های خودروهای چینی به ایران صادر می‌شود؛ پس این استاندارد را دارند. ضمن این که تمام خودروهایی که در کشور تولید می‌شود استاندارد EMARK را ندارد. الان مثلا برخی خودروهای داخلی ندارد. خودروساز داخلی نمی‌تواند آن را برای برخی خودروها انجام دهد. مثلاً یکی از بندهای استاندارد این است که باید طراحی جلوی خودرو به گونه‌ای باشد که اگر به عابر پیاده خورد، عابر نباید برود زیر خودرو؛ بلکه به روی خودرو بیفتد. یا فاصله درب کاپوت با اولین جسم سخت زیرش که موتور است، حداقل بایستی 30سانتی‌متر باشد. و این اصلاً در ماشین برخی خودروهای داخلی طراحی فعلی قابل پیاده‌کردن نیست.

آن‌وقت نمی‌شود همین مسئله را استدلال آورد و گفت، خود شما که در داخل کشور این استاندارد‌ها را ندارید، چطور این را ملاک قرار می‌دهید؟

- خب به‌خاطر همین است که راه را بسته و گفته بایستی ماشینی را انتخاب کرد که قبلا یکبار ثبت سفارش داده شده باشد؛ چون هر خودرویی که می‌خواهد وارد‌ شود، حتماً ثبت سفارش شده و استاندارد EMARK و محیط زیست انجام شده است. مثلاً خودروهای وارداتی فعلی قبلاً آمده و این راه را رفته و استانداردهای آن تکمیل است.

ماشین‌های خارجی موجود در ایران قبلاً ثبت سفارش شده، و قبلاً مسیر استاندارد را طی کرده و کسی نمی‌تواند برای آن اشکالی بگیرد. ولی ماشین‌های جدیدی که ثبت سفارش نداشته‌اند، احتمال دارد که مشکلاتی داشته باشد.

از اتحادیه واردکنندگان خودرو هم آنجا بودند و اتفاقاً به گمانم خود آنها از این بابت احساس نگرانی می‌کردند و آن را معظلی می‌دانستند. وقتی اتحادیه واردکنندگان این نگرانی را دارند، پس معلوم می‌شود باید فکری برای آن کرد.

- احتمالا منظورشان مدل‌هایی بوده که تاکنون به ایران نیامده است. کهدر مورد آن خودروها حرف ایشان درست است و بایستی یکبار اینها مسیر ثبت سفارش و استاندارد را بروند.

این مدل‌ها را که جانبازان انتخاب نکرده‌اند و جزو گزینه‌های محدود توصیه‌شده بوده است.

- اینها را شرکت واردکننده پیشنهاد داده و وزارت صمت تأیید کرده است.
 

اخبار ما را در کانال ایتا دنبال کنید https://eitaa.com/fashnewsstation