نقد یک بخش‌نامه‌ صادر شده توسط بنیاد

فاش نیوز - هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 15؍11؍1398 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی:

با توجه به اینکه
 اولاً:پرداخت عیدی از طرف دولت منصرف از حقوق و مزایای مستمر می باشد و به موجب مـاده ۷۵ قانون مدیریت خدمات کشوری میزان عیدی پایان سال مشخص و پرداخت آن برای کلیه مستخدمین اعم از شـاغلین، بازنشستگان و مـوظفین مقرر شده است لـذا پرداخت همزمـان دو پاداش به یک مستخدم وجه قانونی ندارد.
ثانیاً:با توجه به اینکه در قانون نحوه پرداخت عیدی به کارکنان دولت- مصوب ۱۳۷۴/۱۰/۳۰ و همچنین تبصره ۱ ماده (۱) بخشنامه های مربوط به پرداخت عیدی مصوب هیأت وزیران به شماره های (140059؍ت53977هـ) و (146247؍ت55060هـ) و (150695؍ت56240هـ) در سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ ( که مورد نظر شاکی است) به صراحت پرداخت هرگونه وجه دیگری مازاد بر میزان عیدی تعیین شده، به عنوان پاداش آخر سال (عیدی) یا عناوین مشابه توسط دستگاه های اجرایی ممنوع اعلام شده است.
ثالثاً:موضوع تبصره ۲ ماده ۳۹ قانون جامع خدمات رسانی به ایثارگران در این خصوص قابل استناد نیست؛ چرا که برخلاف مواد ۳۸ و ۳۹ قانون مذکور که شامل حقوق و مزایا می باشد، تبصره ۲ ماده ۳۹ مذکور صرفاً «حقوق » را شامل می شود و منصرف از «مزایا» می باشد و عیدی جزء حقوق کارکنان محسوب نمی شود، بنابراین از این حیث مقرره مورد شکایت با قانون مغایرت ندارد و ابطال نشد.

*****
چرا بنیاد شهید و امور ایثارگران که باید حامی ایثارگران باشد، چنین بخشنامه‌ای صادر کرده است؟

صدور این بخشنامه از سوی بنیاد شهید و امور ایثارگران، که ذاتاً باید حامی حقوق ایثارگران باشد، دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد که در ادامه تحلیل می‌شود؛

۱. محدودیت‌های بودجه‌ای و مدیریت منابع مالی

بنیاد شهید وابسته به اعتبارات دولتی است و با افزایش تعداد ایثارگران مشمول، هزینه‌های این نهاد نیز بیشتر می‌شود. برای کنترل هزینه‌ها و کاهش تعهدات مالی، ممکن است بنیاد این بخشنامه را به‌عنوان راهکاری برای مدیریت منابع مالی خود صادر کرده باشد.

۲. تبعیت از سیاست‌های کلی دولت در جلوگیری از پرداخت‌های مضاعف

دولت در سال‌های اخیر، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را در زمینه پرداخت‌های مضاعف به کارکنان و بازنشستگان اعمال کرده است. با وجود اینکه ایثارگران مشمول قوانین حمایتی خاصی هستند، ممکن است بنیاد شهید با هدف هماهنگی با این سیاست‌ها، پرداخت دو عیدی را ممنوع اعلام کرده باشد، حتی اگر منع قانونی روشنی برای آن وجود نداشته باشد.

۳. سوءبرداشت بنیاد از قوانین ایثارگران

قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران، دریافت حقوق و مزایای ایثارگری را در کنار حقوق استخدامی به رسمیت شناخته است. اما بنیاد ممکن است در تفسیر این قانون، میان "حقوق" و "مزایا" تفکیک درستی قائل نشده باشد و تصور کرده که عیدی و پاداش پایان سال نیز شامل ممنوعیت‌های مربوط به دریافت دو حقوق می‌شود، در حالی که این برداشت با روح قوانین حمایتی ایثارگران مغایرت دارد.

۴. جلوگیری از افزایش درخواست‌های مشابه و تعهدات مالی آینده

اگر بنیاد پرداخت دو عیدی را به رسمیت بشناسد، ممکن است:

سایر گروه‌های ایثارگری نیز درخواست‌های مشابهی مطرح کنند.

این موضوع به مطالبه‌ای عمومی تبدیل شود و موجب افزایش تعهدات مالی بنیاد گردد.

دولت یا سازمان برنامه و بودجه، بنیاد را تحت فشار بگذارد تا منابع مالی بیشتری برای این پرداخت‌ها تأمین کند.

به همین دلیل، بنیاد ممکن است برای پیشگیری از ایجاد رویه‌ای جدید، این بخشنامه را صادر کرده باشد.

نتیجه‌گیری: آیا این تصمیم قابل اعتراض است؟

بله، این بخشنامه از منظر قانونی قابل نقد و اعتراض است؛ زیرا قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران، دریافت حقوق و مزایای ایثارگری در کنار حقوق استخدامی را مجاز دانسته و صریحاً پرداخت دو عیدی را منع نکرده است.

عیدی و پاداش پایان سال، بخشی از حقوق ثابت محسوب نمی‌شود و پرداخت آن از دو منبع مستقل، منع قانونی ندارد.

بنیاد شهید به‌جای حمایت از ایثارگران، محدودیت‌های جدیدی ایجاد کرده که با فلسفه وجودی این نهاد در تضاد است.

ایثارگران می‌توانند از طریق مجلس شورای اسلامی، کمیسیون اصل ۹۰، و دیوان عدالت اداری برای ابطال این بخشنامه اقدام کنند.

|| یوسف مجتهد