شنبه 23 فروردين 1404 , 12:05
منطق گفت‌وگو، ضرورتی فراتر از اختلاف‌ها
فاش نیوز - در دوره‌ای که بی‌ثباتی‌های ژئوپلیتیکی از اوکراین تا شرق آسیا در حال بازتعریف اولویت‌های قدرت‌های جهانی است، گفت‌وگو میان بازیگران تأثیرگذار منطقه‌ای و بین‌المللی نه تنها یک انتخاب، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. در چنین فضایی، اشاره‌هایی به ازسرگیری تماس‌های دیپلماتیک – هرچند غیرمستقیم – میان ایران و آمریکا، حامل پیام مهمی است: منطق گفت‌وگو هنوز زنده است، و این خود یک فرصت است.
روابط تهران و واشنگتن طی چهار دهه گذشته، شاهد بی‌اعتمادی‌های ریشه‌دار و تقابل‌های علنی و پنهان بوده است. اما در همین بستر تاریخی پرتنش، همواره لحظاتی وجود داشته که دو طرف، ولو به اجبار شرایط، به گفت‌وگو روی آورده‌اند. این بازگشت به دیپلماسی، نه نشانه تغییر ماهیت روابط، بلکه نشانه درک محدودیت‌های تقابل در دنیای امروز است.
در جهان مدرن، هیچ قدرتی نمی‌تواند با منطق حذف، بر معادلات پیچیده منطقه‌ای و جهانی غلبه کند. ایران با موقعیت ژئوپلیتیکی خاص و نفوذ منطقه‌ای گسترده، و آمریکا با حضور فعال در نظم جهانی، دو بازیگری هستند که تعامل میان آن‌ها – حتی در سطوح حداقلی – می‌تواند بر معادلات فراتر از روابط دوجانبه نیز تأثیر بگذارد. این تأثیر، گاهی در قالب کاهش تنش‌های منطقه‌ای ظاهر می‌شود و گاهی در قالب بازتعریف مسیر سیاست‌گذاری در سطح کلان.
برخلاف تصور رایج، مذاکره الزاماً به معنای سازش نیست؛ بلکه می‌تواند عرصه‌ای برای طرح دیدگاه‌ها، کاهش سوء‌تفاهم‌ها و یافتن چارچوب‌های مشترک باشد. قدرت‌های بزرگ زمانی به گفت‌وگو روی می‌آورند که دریابند هزینه‌های تداوم دشمنی، از منافع لحظه‌ای عبور کرده است. امروز، این درک به‌تدریج در حال شکل‌گیری است؛ نه از روی خوش‌بینی، بلکه از سر اجبار واقعیت‌ها.
از این منظر، مذاکرات غیرمستقیم اخیر میان ایران و آمریکا در مسقط – هرچند محدود و بدون تبلیغات رسمی – می‌تواند گامی نمادین اما معنادار در مسیر احیای عقلانیت در روابط دو کشور باشد. مسقط، که پیش‌تر نیز نقش واسطه‌ای مؤثر در برخی گفت‌وگوهای مهم ایفا کرده، بار دیگر به صحنه‌ای برای آزمون اراده سیاسی دو طرف تبدیل شده است.
اگر این مسیر، هرچند آهسته، ادامه یابد؛ شاید بتوان امیدوار بود که منطق گفت‌وگو – و نه هیاهوی جنگ – بار دیگر به قطب‌نمای سیاست خارجی بدل شود؛ قطب‌نمایی که هم در تهران و هم در واشنگتن، برای عبور از بحران‌ها به آن نیاز است.
|| مصطفی قلی‌زاده
