ملاک خدمات‌رسانی جامع و عادلانه‌؛ درصد جانبازی یا نیازهای واقعی ایثارگران؟

محمد همت - بسمه تعالی مدیر مسئول محترم پایگاه خبری فاش نیوز، با سلام و احترام، ضمن تشکر از توجه آن رسانه محترم به دغدغه‌های جامعه ایثارگری و انتشار پیشنهادات ارزنده در خصوص خدمات‌رسانی به این قشر معزز، به استناد رسالت و وظیفه ذاتی فاش نیوز در اطلاع‌رسانی و شفافیت، ضروری است پاسخ و نقد کارشناسانه به این پیشنهادات نیز در آن پایگاه خبری منتشر گردد.

هدف ما، ارائه یک مدل خدمات‌رسانی جامع و عادلانه‌تر است که فراتر از چارچوب‌های فعلی و با تمرکز بر نیاز واقعی ایثارگران باشد. در ادامه، به اشکالات و نقدهای پیشنهادات مطرح شده می‌پردازیم و سپس، طرحی جایگزین بر پایه نیازسنجی جامع و بدون در نظر گرفتن درصد جانبازی را ارائه می‌دهیم.

پیشنهادات مطرح شده، اگرچه به درستی به کاستی‌های موجود اشاره می‌کنند، اما ممکن است خود به ایجاد پیچیدگی‌ها و خط‌کشی‌های جدید منجر شوند.

طبقه‌بندی بر اساس طول مدت حضور در جبهه؛

ایجاد یک طبقه‌بندی جدید صرفاً بر اساس مدت حضور در حالی که نیت آن رفع تبعیض است، می‌تواند به ایجاد یک خط‌کشی دیگر منجر شود و شدت آسیب و نیاز واقعی را نادیده بگیرد. رزمنده‌ای با حضور کوتاه‌مدت اما حضور در خط مقدم جنگ و آسیب‌های جدی، نباید از اولویت کمتری برخوردار باشد. همچنین، اثبات دقیق این مدت زمان برای تمامی رزمندگان، می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. و متقابلا حضور فرضا پنج‌ساله در جنگ و در عقبه و پشتیبانی، بدون آسیب جسمی نیز نمی‌تواند ملاک مناسبی در این راستا قرار گیرد(ضمن اینکه اساسا مقرر است این خط کشی ها و مرز بندی‌ها برداشته شود، هرکسی که در جنگ حضور داشته و آسیب دیده جانباز است).

آسیب‌های تأخیری و پنهان؛

تاکید بر قاعده ضمان در فقه اسلامی برای اثبات مسئولیت، اگرچه صحیح است، اما اثبات رابطه علّی و معلولی بین حضور در جبهه و آسیب‌های تأخیری(مانند تومورها یا PTSD که دهه‌ها بعد بروز می‌کنند) بسیار دشوار و نیازمند شواهد علمی و پزشکی قوی و استانداردهای جهانی است، نه صرفاً گواهی هم‌رزمان. تشکیل کمیسیون‌های پزشکی دوره‌ای لازم است، اما باید با پشتوانه علمی و متدولوژی دقیق همراه باشد تا به حقی تضییع نشود.

سیستم امتیازی ترکیبی؛

پیشنهاد یک سیستم امتیازی که مدت حضور، درصد جانبازی و آسیب‌های تأخیری را با هم جمع کند، گرچه به دنبال جامعیت است، اما می‌تواند به پیچیدگی و ابهام در وزن‌دهی منجر شود. چگونه می‌توان به طور عادلانه یک امتیاز هر ۱۰ درصد جانبازی را با یک امتیاز هر سال مدت حضور مقایسه کرد؟ این نوع خط‌کشی‌های امتیازی نیز ممکن است همچنان مانع از رسیدن خدمات به نیازمندان واقعی شوند که به دلایل مختلف به حداقل امتیاز نرسیده‌اند.

رویکرد جایگزین؛

خدمات‌رسانی بر اساس نیازسنجی جامع و واقعی به جای تمرکز بر درصد جانبازی یا ایجاد سیستم‌های امتیازی پیچیده، یک رویکرد جامع، انسان‌محور و پویا بر مبنای نیازسنجی واقعی می‌تواند راه‌حلی پایدارتر و عادلانه‌ تر باشد. این رویکرد، به معنای واقعی کلمه، رفع خط‌کشی و تمرکز بر ارائه خدمات به نیازمندان واقعی است؛

1.پرونده جامع سلامت و نیاز ایثارگری ایجاد پرونده الکترونیکی و پویا برای هر ایثارگر و خانواده او، شامل تمامی ابعاد جسمی، روانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی این پرونده با همکاری نهادهای تخصصی(وزارت بهداشت، بنیاد شهید، سازمان بهزیستی، سازمان تأمین اجتماعی و...) تکمیل و به‌روزرسانی شود.

2. تیم‌های ارزیابی نیاز چندتخصصی و دوره‌ای تشکیل تیم‌های تخصصی سیار و ثابت(پزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی، مشاور حقوقی و اقتصادی) برای ارزیابی دوره‌ای و منظم نیازهای تمامی ایثارگران. تمرکز اصلی برشناسایی نیازهای فوری و بلندمدت باشد، نه صرفاً آسیب‌های فیزیکی ثبت‌شده یا درصد جانبازی.

3. سیستم مدیریت خدمات هوشمند و یکپارچه توسعه یک سامانه اطلاعاتی متمرکز و هوشمند برای مدیریت تمامی مراحل نیازسنجی، ارزیابی، تخصیص خدمات، پیگیری و بازخورد. این سامانه باید امکان تجزیه و تحلیل داده‌ها را برای شناسایی الگوهای نیاز و تخصیص بهینه منابع فراهم آورد.

4. طبقه‌بندی خدمات بر اساس شدت و فوریت نیاز؛ خدمات، به جای طبقه‌بندی بر اساس درصد جانبازی، بر اساس شدت و فوریت نیاز(مانند نیازهای حیاتی، توانبخشی، حمایتی اقتصادی، آموزشی و اشتغال) دسته‌بندی شوند. خدمات پایه و ضروری برای تمامی ایثارگران و خانواده‌های نیازمند در نظر گرفته شود و خدمات تخصصی‌تر بر اساس ارزیابی دقیق و شدت مشکل ارائه شود.

5. کمیسیون‌های تخصصی آسیب‌های تأخیری و پنهان؛ تشکیل کمیسیون‌های تخصصی پزشکی و حقوقی مستقل برای بازنگری پرونده‌های قدیمی و بررسی ادعاهای آسیب‌های تأخیری و پنهان. استفاده از شواهد پزشکی معتبر، آمارهای اپیدمیولوژیک و استانداردهای علمی روز برای اثبات رابطه علّی، در کنار قرائن دیگر.

6. نظام بازخورد و رسیدگی به اعتراضات؛ ایجاد یک دیوان رسیدگی به اختلافات ایثارگری با حضور قضات، فقها، پزشکان متخصص و نمایندگان ایثارگران برای رسیدگی عادلانه به اعتراضات و تضمین عدالت رویه‌ای.

سخن پایانی

با پیاده‌سازی این رویکرد، می‌توان اطمینان حاصل کرد که خدمات به ایثارگران بر اساس نیازهای واقعی و اولویت‌بندی‌شده ارائه می‌شود و هر ایثارگر، صرف‌نظر از درصد جانبازی ثبت‌شده، به خدمات متناسب با شرایط خود دسترسی خواهد داشت. این مدل، علاوه بر افزایش عدالت، به اثربخشی بیشتر منابع و بهبود کیفیت زندگی جامعه ایثارگری منجر خواهد شد و از ظلم سیستمی به کسانی که آسیب‌هایشان در گذشته ثبت نشده یا ماهیت پنهان دارند، جلوگیری می‌کند. امید است با انتشار این دیدگاه، گامی مؤثر در جهت بهبود و عدالت در خدمات‌رسانی به جامعه شریف ایثارگری برداشته شود.

با احترام فراوان

|| محمد همت ۱۴۰۴/۰۳/۲۰