جمعه 13 تير 1404 , 11:30
امنیتی‌سازی مهاجرت، آدرس غلط و پروژه‌ای علیه منافع ملی
فاش نیوز - در روزهایی که موضوع مهاجرت و وضعیت اتباع افغانستانی دوباره در کانون توجه قرار گرفته، علیرضا رجائی، جامعه‌شناس، با انتقاد از فضای سیاست‌زده و امنیتی حاکم بر این مسئله، نسبت به پیامدهای نگران‌کننده این رویکرد هشدار می‌دهد؛
«حضور مهاجران بسته به شرایط می‌تواند فرصت باشد یا تهدید. اما در ایران متأسفانه از آن‌ها عمدتاً به‌عنوان نیروی کار ارزان، مطیع و بی‌حقوق استفاده می‌شود، بدون آن‌که حقوق اجتماعی یا حداقلی از حمایت قانونی برایشان قائل باشند. در عمل، میان مهاجر قانونی و غیرقانونی تفاوتی گذاشته نمی‌شود و پروژه طرد، همه را در بر گرفته است.»
واقع‌بینانه اگر نگاه کنیم، مقوله‌ای مانند جاسوسی را باید در جای دیگری جست‌وجو کرد. اینکه مهاجرت را معادل نفوذ یا تهدید امنیتی تلقی کنیم، نه‌تنها تحلیل درستی نیست بلکه آدرس غلط دادن به افکار عمومی است. این انحراف از واقعیت‌ها، در نهایت آب به آسیاب دشمنانی همچون رژیم صهیونیستی و آمریکا می‌ریزد؛ چرا که دست نفوذی‌ها را برای بهره‌برداری از شکاف‌های اجتماعی باز می‌گذارد.
امنیتی‌سازی مهاجران نوعی تحریف حساب‌شده از واقعیت اجتماعی است. در شرایط بحران اقتصادی، فساد ساختاری و نابرابری‌های گسترده، مهاجرستیزی یک ابزار کارآمد برای پنهان کردن مشکلات اصلی کشور شده است. با برجسته‌سازی نقش منفی مهاجران، تضاد طبقاتی و ناکارآمدی مدیریتی به حاشیه رانده می‌شود و انگشت اتهام به‌سوی کارگران مهاجر گرفته می‌شود؛ کسانی که در عمل بخشی از بار اقتصادی کشور را به دوش می‌کشند.
پروژه‌ای در جریان است که با تکیه بر ترس، رسانه‌ها و حتی برخی مسئولان در آن مشارکت دارند. در این پروژه، مهاجران نه‌تنها منبع جرم و ناامنی معرفی می‌شوند بلکه به‌عنوان عامل بحران‌های اقتصادی جا زده می‌شوند. این یک تحریف موفق است که نتیجه آن، دامن زدن به نفرت و تقویت ملی‌گرایی افراطی و شووینیسم رفاهی است.
امروز حتی مهاجرانی که اقامت قانونی دارند و حتی ایثارگر و رزمنده جبهه‌های ایران و مقاومت هم بوده‌اند نیز تحت فشار افرادی هستند که چه‌بسا خود برای کشورشان کاری نکرده‌اند و در آینده هم اگر لازم باشد اهل این که حاضر باشند به‌اندازه بسیاری از همین مهاجران مسلمان و شیعه و معتقد کاری بکنند نیستند.
فضای افراطی باعث شده هر مهاجری در مظان اتهام جاسوسی یا همدستی با دشمن قرار گیرد. همین نگاه باعث انزوا، بیکاری، فقر و آسیب‌های روانی برای جامعه مهاجر شده است. از سوی دیگر، بسیاری از نخبگان، هنرمندان و روشنفکران نیز برای اینکه متهم به جانبداری یا خیانت نشوند، در سکوت کامل فرو رفته‌اند.
پیش از هر چیز باید بپذیریم که مهاجرت یک واقعیت انکارناپذیر در جهان امروز است. جنگ، ناامنی و فقر، مردم را مجبور به ترک وطن می‌کند. انتظار می‌رود سیاست‌گذاری‌ها به‌گونه‌ای باشد که فرآیند مهاجرت قانونی تسهیل شود، و مهاجرانی که اقامت قانونی دارند از حقوق اجتماعی برخوردار باشند.
برای مهاجران غیرقانونی نیز می‌توان با تشکیل پرونده‌های اقامتی و اعطای ویزای موقت کاری، به‌ویژه برای کارگران، شرایطی انسانی و منظم ایجاد کرد. این کار هم از نظر انسانی درست است و هم از نظر اقتصادی مفید. برخورد پلیسی، بازداشت و اخراج‌های گسترده، چهره‌ای غیرانسانی از ایران در سطح جهانی می‌سازد و نتیجه‌ای جز تنش اجتماعی، خشونت و فشار بیشتر به اقشار آسیب‌پذیر ندارد.»
|| دکتر علیرضا رجائی
