تحریم‌های آمریکا به شکل خطرناکی نتیجه عکس داده است

یک پایگاه تحلیلی آمریکایی تاکید کرد کاخ سفید به‌طور فزاینده به تحریم‌های اقتصادی رو کرد تا ایران را وادار به تسلیم کند اما مردم ایران را متحد‌تر کرد و همچنین تکرار تحریم‌ها علیه روسیه، موجب نزدیک‌تر شدن دو کشور شد.

ریسپانسیبل استیت کرفت وابسته به‌اندیشکده کوئینسی گزارش داد: تحریم‌ها علیه ایران، موجب مقاومت داخلی در برابر مذاکرات جاری و مانع از تلاش‌های دیپلماتیک برای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور شده است. به‌طور مشابه، تحریم‌ها علیه روسیه در ابتدا تولید ناخالص داخلی این کشور را کاهش داد، اما به مسکو انگیزه داد تا متحدان و بازارهای جدیدی بیابد و از این رو قدرت قهری تحریم‌ها کاهش یافته و روابط کرملین با شرکای مایل به تضعیف تلاش‌ها را افزایش داده است.

فشار آمریکا به جای آنکه جمهوری اسلامی را به زانو درآورد، حمایت عمومی مردم ایران از فعالیت‌های هسته‌ای این کشور را افزایش داد. یافته‌های نظرسنجی مرکز مطالعات امنیتی و بین‌المللی دانشگاه مریلند در سال ۲۰۲۱ حاکی است که سه‌چهارم مردم ایران از فعالیت‌های هسته‌ای حمایت می‌کنند.

نتیجه آنکه از وقتی تحریم‌ها دوباره از سرگرفته شد، ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده را افزوده، توان غنی‌‌سازی‌اش برای دستیابی به سوخت بیشتر را بالا برده و مقام‌هایی را در تهران روی کار آورده که تمایل کمتری به سازش با واشنگتن دارند.

فضای سیاسی ایران و مقاومت فزاینده‌اش در برابر تحریم‌ها، فضایی برای بهره‌برداری روسیه از طریق همکاری دوجانبه و در زمینه انرژی، توافق روی یک مسیر مستقیم جدید تجاری و انتقال فناوری نظامی که تحریم‌ها را دور می‌زند و تلاش‌های آمریکا را در هر دو جبهه تضعیف می‌کند، ایجاد کرده است.

اما‌اندکی پس از تازه‌ترین دور مذاکرات بین آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان با ایران در وین، مسکو به اوکراین حمله کرد و آغاز یک بحران به‌ظاهر نامرتبط بین طرف‌های کلیدی برجام کلید خورد.

آمریکا پس از جنگ اوکراین، دست به اقدام بین‌المللی زد تا تحریم‌های گسترده‌ای را علیه مسکو اعمال کند. اما پس از آسیب اولیه ناشی از تحریم‌ها، روسیه موفق شد اقتصاد خود را تثبیت کند، روبل در حال حاضر به ارزش قبل از تهاجم و درآمدهای نفتی مسکو نیز به همان زمان بازگشته است. شراکت با ایران نه تنها به روسیه برای مقابله با تحریم‌ها کمک می‌کند، بلکه همچنین منابع امنیتی مسکو را تامین می‌کند.

همکاری نوظهور تهران و مسکو در ماه‌های اخیر نمود بیشتری یافته است. دو طرف چندی پیش توافقنامه‌ای برای توسعه همکاری در زمینه انرژی منعقد کردند. شراکت تهران و مسکو براساس عزم متقابل برای مقابله با نفوذ غرب می‌تواند تهدیدهایی جدی برای منافع امنیتی آمریکا و غرب به‌ویژه در خاورمیانه ایجاد کند.

خطر این‌جاست که تحریم‌هایی که واشنگتن به‌طور فزاینده‌ای برای مقابله با این تهدیدهای امنیتی اعمال کرده، ممکن است در واقع مسیرهای جدیدی ایجاد کند که به‌طور ناخواسته اهداف آتی را تضعیف کند.

اکنون این احتمال جدی است که تحریم‌های آمریکا علیه ایران و روسیه، به طریقی خطرناک، نتیجه معکوس دهد. غرب احتمالا با تحریم همزمان ایران و روسیه یک خطای راهبردی انجام داده و به ایجاد شراکت بی‌ثبات‌کننده‌ای کمک کرده است که مهار آن پس از شروع به کار آن دشوار خواهد بود.

 دولت ترامپ با خروج یک‌جانبه از برجام، تحریم‌های جامع علیه برنامه هسته‌ای ایران را در سال ۲۰۱۸ تمدید کرد و آنها را در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ گسترش داد، میلیاردها دلار از دارایی‌های خارجی ایران را بلوکه کرد، درآمد صادرات نفت ایران را به‌طور چشمگیری کاهش داد و اقتصاد این کشور را موقتا وارد رکود کرد. اما این فشار به جای اینکه جمهوری اسلامی را به زانو درآورد، ناخواسته قدرت سیاسی داخلی تندروهای تهران را تقویت کرد و حمایت عمومی از فعالیت‌های هسته‌ای پرخطر ممنوع شده براساس برجام را افزایش داد.

ابعاد نظامی روابط ایران و روسیه اکنون آشکارتر شده است، زمانی که ظاهرا ایران در ماه ژوئیه با ارائه چند صد هواپیمای بدون سرنشین با قابلیت حمل تسلیحات به روسیه موافقت کرده که نشان می‌دهد همکاری‌ها به بخش‌های غیرنظامی صلح‌آمیز محدود نخواهد شد. شراکت بین مسکو و تهران براساس عزم متقابل برای مخالفت با نفوذ غرب می‌تواند تهدیدی جدی برای منافع امنیتی آمریکا و غرب، به‌ویژه در خاورمیانه، باشد.