انتخابات شوراها؛ تناسبی شدن و پیامدهای آن

فاش نیوز - دبیرکل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی خواستار شفاف‌سازی سنجیدهدر خصوص نظام تناسبی رأی‌گیری به مردم و نامزدها در انتخابات آینده شد.

به گزارش دبیرکل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی گفت: اصلاحات انتخاباتی باید در مسیر مشارکت حداکثری، شفافیت فرآیند رأی و تقویت اعتماد عمومی پیش برود. او ضمن استقبال از اصلِ تناسبی شدن انتخابات به‌عنوان گامی رو به جلو در ساماندهی فعالیت‌های حزبی، بر لزوم آموزش عمومی، اصلاح آیین‌نامه‌ها و تبیین دقیق فرآیند محاسبات تأکید کرد تا اهداف مردم‌سالارانه این طرح به شکل کامل محقق شود.

در آخرین نشست کارگروه راهبرد و گفتمان جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی، مجتبی شاکری، دبیرکل جمعیت جانبازان با اشاره به اهمیت انتخابات پیش‌رو، آن را نقطه عطفی در آزمون بلوغ سیاست‌ورزی و تحزب در جمهوری اسلامی توصیف کرد و گفت: بر پایه‌ی رهنمودهای مقام معظم رهبری، مشارکت حداکثری مردم باید همچنان محور اصلی هر اصلاح انتخاباتی باشد؛ اما تغییر نظام رأی‌گیری از شیوه‌ی اکثریتی به نظام تناسبی، در کنار اهداف مثبت خود، میتواند پیچیدگی‌ها و چالش‌های تازه‌ای را نیز متوجه کشور کند.

وی افزود: نظام تناسبی اگرچه در ظاهر گامی به‌سوی تقویت احزاب و خروج از فضای فردمحور انتخابات شوراهاست، اما در وضعیت فعلی کشور که تحزب به‌صورت واقعی و ریشه‌دار نهادینه نشده، می‌تواند سبب «ابهام در فرآیند رأی‌دهی»، «سردرگمی رأی‌دهندگان»، «کاهش محسوس مشارکت عمومی» و حتی تحدید آزادی رای دهندگان و نامزدها شود.

وی ناخرسندی خود را از انتخاب کلان شهر تهران به عنوان اولین تجربه اجرای طرح انتخابات تناسبی در کشور اظهار داشت و افزود: شتاب زدگی هایی این چنین قابل پیش بینی است که با انتخاب دیگر شهرها با شرایط جغرافیایی و جمعیتی قابل قبول از حساسیت و حاشیه کمتری برخوردار است.

شاکری توضیح داد: در این مدل، نحوه‌ی محاسبه‌ی سهم فهرست‌ها و افراد مستقل برای نخبگان و حتی عموم مردم ناشناخته است و چگونگی تبدیل درصد آرا به تعداد کرسی هنوز به‌صورت شفاف اعلام نشده. از سوی دیگر، تمرکز اختیارات در رأس احزاب برای ثبت فهرست‌ها، خطر شکل‌گیری لیست‌های تحمیلی را افزایش می‌دهد و باعث فاصله گرفتن مردم از جریان‌های حزبیِ واقعی می‌شود.

دبیرکل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی با اشاره به جنبه‌های فنی و عملیاتی انتخابات تناسبی شوراهای شهر، نسبت به بروز چالش‌های جدی در فرآیند رأی‌گیری الکترونیک هشدار داد و گفت: روش توزیع کرسی‌ها بر اساس نسبت آرا گرچه ظاهراً مشابه مدل‌های انتخاباتی اروپاست، اما در طرح فعلی هیچ سازوکار شفافی برای نحوه‌ی تقسیم باقیمانده‌ی آرا ارائه نشده است. وقتی سقف کرسی‌های شورای تهران ۲۱ عدد است، اختلافی جزئی در درصد آرا می‌تواند منجر به تغییرات نامتوازن در سهم احزاب شود؛ درحالی‌که شیوه‌ی درصدی ساده نیز به‌صورت علنی اعلام نشده است. این ابهام عددی می‌تواند نقطه‌ی اصطکاک میان احزاب و مردم باشد.

شاکری در ادامه به مسئله‌ی رأی‌های ترکیبی اشاره کرد و افزود: در مدل جدید رأی‌دهنده قادر است بخشی از یک فهرست و بخشی از فهرست دیگر را انتخاب کند. این موضوع از منظر نرم‌افزاری بسیار پیچیده است و خطر خطای سیستمی در شمارش الکترونیک را بالا می‌برد. افزون بر آن، چنین سازوکاری شفافیت فرآیند را برای مردم کاهش می‌دهد و عملاً امکان راستی‌آزمایی عمومی را از بین می‌برد.

وی همچنین پیامدهای امنیتی و رسانه‌ای اجرای شتاب‌زده‌ی این مدل در پایتخت را مورد توجه قرار داد و گفت: تبدیل انتخابات به رقابت فهرست‌محور و لیستی در تهران، بدون مقدمه‌سازی و آموزش عمومی، می‌تواند بستر جنگ روانی و روایت‌سازی رسانه‌های معاند را فراهم کند. دشمن در کمین است تا اختلاف جزئی در سهم فهرست‌ها را دستاویز قرار دهد و اعتماد عمومی را هدف بگیرد. ازاین‌رو ضروری است که وزارت کشور و نهادهای مسئول با شفاف‌سازی محاسبات تناسبی و اطلاع‌رسانی دقیق، از سوءاستفاده‌ی دشمنان پیش‌گیری کنند.

شاکری تأکید کرد: موفقیت انتخابات تناسبی در گرو دو عنصر است — شفافیت ریاضی و شفافیت رسانه‌ای. اگر هر دو تأمین نشود، نه تنها تحزب تقویت نمی‌شود، بلکه سرمایه‌ی اجتماعی نظام در معرض تضعیف قرار خواهد گرفت.

دبیرکل جمعیت جانبازان با اشاره به وضعیت نامزدهای مستقل خاطرنشان کرد: طبق قانون جدید، گرچه نامزدهای منفرد نیز در قالب یک فهرست فرضی جمع بسته می‌شوند، اما وابستگی سرنوشت آنان به رتبه‌ی کلی فهرست‌ها، شفاف نیست و ممکن است آزادی و عدالت انتخاباتی را مخدوش کند.

وی در ادامه تصریح کرد: رأی‌دهندگان در انتخابات گذشته به سادگی می‌توانستند به یک فهرست یا ترکیبی از چند فهرست رأی دهند، اما اکنون الزام به ورود کدها و بارکدها و محاسبات تناسبی پیچیده، آزادی رأی مردم را از حیث «اطمینان از فهمِ نتیجه‌ی رأی خود» کاهش می‌دهد. این وضعیت بدون آموزش عمومی و شفاف‌سازی دقیق، می‌تواند بی‌اعتمادی و دلسردی ایجاد کند.

شاکری با اشاره به ضرورت پاسخ‌گویی روش‌مند دستگاه‌های برگزارکننده، اظهار داشت: جمعیت جانبازان از کارگروه‌های تخصصی خود خواسته است تا ابعاد گفتمانی و فنی این نظام را برای عموم کشف و توضیح دهند و در تعامل با دولت، مجلس و شورای نگهبان، بستر قانونی و عملی برای آموزش انتخاباتی و آگاهی‌بخشی مردم را فراهم سازند. او افزود: وزارت کشور باید با اطلاع‌رسانی وسیع، فرآیند تناسبی را برای رأی‌دهندگان تشریح و اطمینان عمومی را تقویت کند.

دبیرکل جمعیت جانبازان در ادامه تأکید کرد: اصلِ تناسبی شدن انتخابات باید بتواند در بلندمدت با گذر از آزمون ها به تحکیم ساختار سیاسی منجر شود، اما در شرایط کنونی، بدون اصلاح آیین‌نامه‌ها، تبیین محاسبات دقیق آرا و تضمین حضور گروه‌های غیرحزبی، این مدل به جای پویایی سیاسی، ممکن است به نوعی «بی اطمینانی به دمکراسی تناسبی» بینجامد. او خواستار نظرسنجی پیش دستانه متولیان انتخابات برای سنجش زودهنگام از درک و اعتماد مردم نسبت به این روش شد تا مسیر اصلاحات انتخاباتی در چارچوب مشارکت حداکثری و مردم‌گرایانه دچار آسیب نشود.