نگاهی به نقش و جایگاه شورای عالی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت

فاش نیوز - برای تبین جایگاه «شورای عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت» ابتدا باید به این نکته اشاره نمود که اساسا شوراهای عالی در نظام حقوقی کشور چه جایگاهی دارند؛ که به‌صورت گذرا در این نوشتار بدان اشاره می‌گردد.
 با بررسی صورت‌گرفته می‌توان دریافت، از منظر قانون، تعریف دقیق و صحیحی از شوراهای عالی وجود ندارد؛ اما با کنکاشی از نحوه شکل‌گیری شوراهای عالی در کشور، شاید این تعریف کمی ذهن مخاطبان را نسبت به جایگاه اینگونه نهادها روشن نماید، با این مضمون که شوراهای عالی، معمولا شوراهایی هستند که در رأس مجموعه‌ای از شوراها جای می‌گیرند، غالبا در قوه مجریه قرار داشته و ریاست آن برعهده رئیس جمهور یا معاون اول وی می‌باشد. به عبارت دیگر، به‌رغم نبود تعریف مشخص، این شوراها از جمله نهادهایی هستند که در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران بسیار حایز اهمیت می‌باشد؛ زیرا به‌واسطه تصویب سیاست‌گذاری، تعیین خط مشی‌ها و راهبردهای مرتبط با شرح وظایف خود، تاثیر بسزایی بر موضوعات کلان جامعه دارند.

به‌طور کلی از نظر حقوقی سه سطح از شوراهای عالی در کشور وجود دارد. دسته اول شوراهای عالی ایجاد شده براساس فرامین حضرت امام«ره» و مقام معظم رهبری؛ مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی.

دسته دوم را می‌توان شوراهای مصرح در قانون اساسی دانست؛ نظیر شورای عالی امنیت ملی، شورای عالی استان‌ها.

و دسته سوم هم شوراهایی هستند که بر اساس قوانین عادی شکل گرفته‌اند؛ همانند شورای عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت، که موضوع بحث اصلی ما می‌باشد.

آنچه مسلم است زمینه تأسیس و ترکیب اعضای شورای عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت در سال ۱۳۹۱با تایید قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران، توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام ایجاد و تشکیل آن به موجب تبصره ۳ ماده ۶۳ قانون جامع لازم‌الاجرا گردید؛ و به لحاظ درجه اهمیت، در میان شوراهای عالی از چنان جایگاه مهمی در حاکمیت برخوردار است که شاید به جرأت می‌توان گفت قوام و دوام نظام جمهوری اسلامی ایران تا حدود زیادی به سیاستگذاری‌ها و راهبردهایی بستگی دارد که این شورا در سطح کلان، در حوزه ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت تصویب و با امضای رئیس جمهور، جنبه اجرایی به آن می‌دهد.

نظارت عالیه بر نحوه اجرای مصوبات، مقوله بسیار مهم دیگری است که براساس مصوبه دومین جلسه شورا تعیین تکلیف و بر اساس آن رصد محتوایی بر کلیه فعالیت‌ها و برنامه‌های مرتبط با ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت در ایران و جهان، از جمله ارزیابی عملکرد فعالیت‌‌های مرتبط با حوزه ایثار و شهادت در دستگاه‌های اجرایی مشمول ماده ۲ قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران نیز به این شورا محول گردید؛ اما همیشه این سئوال در اذهان وجود داشته است که آیا این شورا توانسته هم‌وزن این جایگاه قانونی و مهم، به وظایف خود عمل کند...  که به صورت فشرده به آن خواهیم پرداخت.

با یک بررسی کوتاه می‌توان گفت، قبل از تشکیل شورای عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت، تصمیمات در خصوص فعالیت‌های فرهنگ ایثار و شهادت، در جلسات شورای فرهنگ عمومی کشور اتخاذ می‌گردید و شاید اثرگذاری آن در سطح جامعه هدف، بسیار پررنگ بود و انتظار می‌رفت با ارتقاء به شورای مستقل و عالی، اثر تصمیمات آن در جامعه بیشتر نمایان شود؛ که به دلایل ذیل، تاکنون این‌گونه نبوده است:
۱- قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران در تاریخ ۱۳۹۱/۱۰/۲ توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تایید و لازم‌الاجرا گردید. ماهیت وجودی این شورا نیز براساس تبصره ۳ ماده۶۳ قانون جامع شکل گرفت؛ اما اولین جلسه آن با تاخیری تقریبا سه ساله، در مهرماه سال ۱۳۹۴ تشکیل شد؛ که همین موضوع نشانه عدم توجه لازم به جایگاه مهم این شورا را بخوبی نشان می‌دهد.
۲- علیرغم تصریح ماده یک مصوبه اولین جلسه شورای عالی مبنی بر تشکیل حداقل یک جلسه در هر شش ماه، اما دومین جلسه این بار مجددا با تاخیر بیش از سه سال، در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۷ برگزار گردید.
۳- تقریبا سه سال تأخیر در تشکیل جلسات این شورای عالی مهم همچنان ادامه یافت و سومین جلسه این شورا در تیرماه سال ۱۴۰۰ و این بار به ریاست معاون اول رئیس جمهور تشکیل شد.
۴- اما  جلسه چهارم شورای عالی تاخیر سه ساله نداشت و در دولت سیزدهم به ریاست رئیس جمهور شهید رئیسی درمهرماه سال ۱۴۰۱ شکل گرفت.
۵- در مجموع طی حدود سیزده سال از تاریخ لازم‌الاجرا شدن تشکیل این شورای عالی که بجز جلسات فوق‌العاده، می‌بایست، بیست و شش جلسه آن تشکیل می‌گردید(هرشش ماه یکبار)، زمان گذشته اما شاهد هستیم تنها چهار جلسه شکل گرفت که به دلیل ضعف در نظارت مصوبات، همین چهار جلسه نیز آنگونه که انتظار می‌رفت اجرایی نگردید و اغلب روی کاغذ ماند. به عبارتی دیگر، این شورای فرهنگی مهم و تاثیرگذار نتوانست به وظایف قانونی خود بدرستی عمل کند.

نتیجه‌گیری؛
پس از بررسی اجمالی نحوه تاسیس و شکل‌گیری جلسات شورای عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت می‌توان نتیجه گرفت، علیرغم اهمیت و جایگاه مهم این شورا در ارتقاء فرهنگ مقاومت، ایثار و شهادت و تحقق آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی ایران، اما غفلت در تشکیل منظم جلسات آن کاملا محسوس بوده و همانگونه که اشاره شد، این شورا چهار بار بیشتر مجال تشکیل نیافت. علاوه بر آن خلأ نظارت بر فعالیت‌های مرتبط با توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و نحوه هزینه‌کرد اعتبارات کلان اختصاص‌یافته به این امر که سوای بودجه بنیاد شهید و امور ایثارگران در مجلس شورای اسلامی و سایر نهادهای قانونی به دستگاه‌های اجرایی اختصاص دارد، بسیار مشهود و نیازمند آسیب‌شناسی و بازنگری است.

لذا با توجه به ترکیب مقامات عالی‌رتبه حاضر در این شورا ازقبیل، رئیس جمهور، نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران، دو معاون رئیس جمهور، چند وزیر، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، بنیاد شهید و امور ایثارگران، بنیاد حفظ آثار، به ویژه دو نماینده مجلس شورای اسلامی به‌عنوان ناظر قوه مقننه، انتظار می‌رود در دولت چهاردهم شاهد تشکیل منظم جلسات، تقویت دبیرخانه، توجه جدی به موضوع نظارت و در مجموع، اثرگذاری بیشتر این شورای عالی که می‌تواند دستگاه‌ها را برای انجام تکالیف قانونی به صف کرده و تاثیر بسزایی در ارتقای فرهنگ ایثار، مقاومت و فداکاری در جامعه از خود بجای گذارد، باشیم.

|| رضا علامه‌زاده