جایگاه و نقش «حماسه آزادسازی سوسنگرد» در دفاع مقدس

 دفاع‌پرس: عراق برای تجاوز به ایران در سه محور شمالی - میانی و جنوبی کشور، تهاجم خود را آغاز کرد که در محور شمالی با هدف تسلط بر مرز‌های مشترک و حضور فعال - در محور میانی با هدف دورسازی نیرو‌های خودی از مرز و ایجاد امنیت برای بغداد و در محور جنوبی با هدف اشغال خوزستان و جداسازی این استان از بقیه کشور و الحاق آن به عراق تحت عنوان استان عربستان. 

در محور جنوبی (خوزستان) عراق با سه تلاش حمله خود را سازماندهی کرد. در منطقه شمال خوزستان با هدف اشغال شهر‌های شوش- دزفول- اندیمشک و قطع ارتباط استان از طریق شمال آن با بقیه کشور. در منطقه میانی با هدف اشغال بستان- سوسنگرد و در نهایت اهواز بعنوان مرکز استان خوزستان. در منطقه جنوبی با هدف اشغال شهر‌های خرمشهر- آبادان- ماهشهر و ... و تسلط بر رودخانه اروندرود و سواحل خلیج فارس تا خور موسی.

با نگاهی به هدف‌گذاری عراق بنظر می‌رسد که از مهمترین اهداف عراق در جنگ، اشغال خوزستان و در اشغال خوزستان نیز مهمترین عراق اشغال اهواز بوده است؛ لذا تلاش عراق در جبهه میانی مهمترین و اصلی‌ترین تلاش است که در صورت موفقیـت، برای تحقـق همه اهداف خود تا حد بسیار زیادی امیـدوار می‌شد و اگر شکست می‌خورد در تحقق کل هدف ناکام و ناامید می‌گردید؛ لذا مقاومت صورت گرفته در محور میانی و جلوگیری از رسیدن دشمن به هدف‌های از قبل تعیین شده در زمان مقرر باعث شد که کل سرنوشت جنگ تحت تأثیر این مقاومت قرار گیرد.

بنابراین اصرار عراق در اشغال شهر‌های بستان و سوسنگرد و حرکت به سمت اهواز بی دلیل نبوده و اینکه بستان و سوسنگرد در چندین نوبت اشغال یا محاصره شده و توسط رزمندگان آزاد گردیده، بیانگر اهمیت این مهم برای ۲ طرف جنگ است. هر چند مقاومت در سایر محور‌ها بخصوص در محور خرمشهر دارای اهمیت فراوان است لیکن عدم موفقیت دشمن در محور بستـان- سوسنگرد- اهواز و مقاومت‌های صورت پذیرفتـه نقش بارز و تعیین کننده‌ای در شکست طرح دشمن جهت اشغال اهواز به عنوان مرکز استان داشته است. زیرا درصورتیکه دشمن موفق به اشغال اهواز می‌شد چه بسا مقاومت در خرمشهر و آبادان آن شرایط و معنای عینی خود را پیدا نمی‌کرد.

سوسنگرد شهر عاشقان شهادت

شهرستان مرزی دشت آزادگان شامل بخش‌های هویزه و بستان با مرکزیت شهر سوسنگرد بوده است. این شهرستان در ۵۵ کیلومتری غرب اهواز واقع است و تا بستان ۳۰ کیلومتر و تا مرز چذابه ۵۵ کیلومتر می‌باشد. رودخانه کرخه از شمال آن گذشته و شعبه‌ای از کرخه به نام «رودخانه نیسان» از داخل شهر عبور کرده و شهر را به ۲ قسمت تقسیم می‌کند. جمعیـت دشت آزادگان بر اساس سرشماری سال ۱۳۵۵ تعداد ۱۴ هزار نفر بوده است. مردم این شهر عرب زبان و شیعه مذهب بوده و شغل عمده مردم آن کشاورزی است.

با پیروزی انقلاب اسلامی، رژیم بعث عراق کوشید تا با فعال کردن دستگاه تبلیغاتی و القای افکار پان عربیسم و ارسال پول و سلاح و همچنین انجام عملیات‌های مین گذاری و انفجار پل‌ها و مراکز شهری و با استفاده از نارسایی‌های موجود در منطقه، وضعیت نامطلوب امنیتی و سیاسی برای نظام اسلامی مان ایجاد نماید که با درایت و مقاومت مردم ولایت مدار و انقلابی منطقه دشت آزادگان ناکام ماند.

محور چذابه- بستان- سوسنگرد- حمیدیه به اهواز از مهم‌ترین محور‌های تجاوز دشمن بعثی برای تصرف اهواز و سپس اشغال خوزستان بود و لذا صدام به لشکر قدرتمند ۹ زرهی عراق مأموریت اشغال سوسنگرد و تصرف اهواز را (به همراه لشکر ۵ عراق از محور طلائیه- پادگان حمید) واگذار کرد.

حماسه‌های مقاومت رزمندگان اسلام در سوسنگرد موجب تقویت و ساماندهی مردمی و نظامی در سایر جبهه‌های جنوب خوزستان و نیز ناکامی دشمن در این جبهه گردید و بدین ترتیب طرح صدام برای اشغال خوزستان به شکست انجامید. مهم‌ترین جبهه‌های این منطقه بستان- سوسنگرد- چذابه- دهلاویه- ارتفاعات اله اکبر و هویزه بود.

حماسه‌ها و رشادت‌های بی نظیر رزمندگان سلحشور اسلام متشکل از دریادلان بسیجی، ارتش قهرمان، سپاهیان سلحشور، جهادگران پرتلاش و غیورمردان ستاد جنگ‌های نامنظم سبب گردید سوسنگرد به «شهر عاشقان شهادت» معروف شود.

۳۱/شهریور/۱۳۵۹ با حمله دشمن (توسط لشکر ۹ زرهی) به منطقه مرزی چذابه، عناصر تیپ ۳ لشکر ۹۲ زرهی خوزستان بعلت نابرابری در مقابل دشمن نتوانستند حملات آنان را دفع کنند و لذا برای کسب موقعیت بهتر، عقب نشینی کردند. عده‌ای از پاسداران و نیرو‌های ژاندارمری با مقاومت خود موفق شدند، برای مدت کوتاهی حرکت دشمن را متوقف کنند، اما با فشار دشمن به ناچار مجبور به عقب نشینی شدند.

۴/مهر/۱۳۵۹ تلاش مدافعان بستان و تخریب پل بستان نتوانست از پیشروی دشمن جلوگیری کند و دشمن با نصب پل شناور روی رودخانه کرخه و رمیم، بستان را اشغال و به سوی تپه‌های ا... اکبر و پل سابله پیشروی کرد.

۵/مهر/۱۳۵۹ با پیشروی دشمن در محور بستان - سوسنگرد این شهر از سمت غرب مورد تهدید قرار گرفت. دشمن در ناحیه سبحانیه قصد داشت با نصب پل روی کرخه وارد سوسنگرد شود، لیکن با بمباران شدید هواپیما‌های خودی ناکام ماند.

۶/مهر/۱۳۵۹ از صبـح فعالیت دشمن در منطقـه با اجرای آتش سنگیـن روی شهـر شروع شد. به دنبـال آن تانک‌های دشمن از کرخه عبور و وارد بخش‌هایی از شهر شدند. مقاومت‌های مردمی و تعداد محدودی از پاسداران و ژاندارمری نتوانست مانع سقوط شهر شود. عراقی‌ها با گماردن یک نفر از مزدوران خود به عنوان فرماندار، پیشروی خود را به طرف اهواز ادامه دادند.

۸/مهر/۱۳۵۹ تیپ ۳۵ لشکر ۹ به حمیدیه در ۲۵ کیلومتری اهواز رسید. ارتش متجاوز خودش را برای پیشروی به اهواز و ورود به این شهر برای روز بعد آماده میکرد. تیپ ۴۳ لشکر ۹ عراق با نصب پل روی کرخه نور و اجرای آتش شدید روی حمیدیه تلاش کرد با تیپ ۳۵ الحاق نماید.

۹/مهر/۱۳۵۹ پاسدارانی از سپاه خوزستان به فرماندهی شهید «علی غیور اصلی» طی یک عملیات شبیخون شبانه در ساعت ۲۴:۰۰ به دشمن در محور جاده حمیدیه سوسنگرد حمله بردکه منجر به عقب نشینی واحد‌های دشمن به طرف سوسنگرد گردید این عملیات تا صبح ادامه داشت.

از اوایل صبح نیرو‌های عمل کننده و یگان‌های هوانیروز با اجرای آتش شدید بر روی تانک‌های دشمن، موفق شدند تا عصر روز ۹ مهر، دشمن را تا پشت شهر سوسنگرد عقب برانند. با پیشروی رزمندگان، مشاهده شد، دشمن به تصور این که نیروی عظیمی در تعقیب وی می‌باشد تا نزدیکی مرز چذابه عقب نشینی کرده است.

علی غیور اصلی در شب ۱۰ مهر به هنگام شناسایی مواضع جدید دشمن در منطقه دهلاویه مجروح و پس از انتقال به اهواز به شهادت رسید

۱۹/مهر/۱۳۵۹    نیرو‌های عراق مجدداً به سمت بستان حمله کرده ولی مقاومت‌های مدافعین شهر مانع تصرف آن گردید.
۲۱/مهر/۱۳۵۹    یک واحد از نیروی دشمن به شهر بستان حمله و طی یک درگیری شدید ۲۴ ساعته با تعداد اندک از مدافعان شهر، بالاخره موفق شدند، این شهر را در ۲۲/۷/۱۳۵۹ اشغال نمایند.
۲۷/مهر/۱۳۵۹ دشمن دوباره به سمت جاده حمیدیه حمله کرد ولی با تحمل تلفات وادار به عقب نشینی شد. اما نیرو‌های دشمن از شمال سوسنگرد (تپه‌های ا... اکبر) تا ۲ کیلومتری شهر پیشروی کرد.
۲۹/مهر/۱۳۵۹ نیرو‌های دشمن با پشتیبانی ۲۰ تانک به نیرو‌های خودی حمله و آن‌ها را مجبور به عقب نشینی کرد.
۳۰/مهر/۱۳۵۹ تا ۲۲/آبان/۱۳۵۹    حملات متعدد دشمن جهت اشغال سوسنگرد از محور‌های مختلف با پایمردی و مقاومت رزمندگان ناکام ماند. حملات هوایی دشمن به شهر و مواضع رزمندگان بطور مداوم ادامه دارد.

نیرو‌های مردمی از جمله گروه‌هایی از فارس، تهران، لرستان، آذربایجان و خوزستان با مقاومت خود از شهر و مناطق اطراف آن محافظت می‌کنند.

۲۳/آبان/۱۳۵۹  از اولین ساعات، دشمن با آتش سنگین توپخانه و نیروی هوایی، سوسنگرد را کوبید و نزدیک ظهر از سمت کرخه خود را به جاده حمیدیه – سوسنگرد رسانید و با تصرف ابوحمیظه (جنوب و شرق)، دهلاویه (غرب) و ارتفاعات ا... اکبر (شمال) شهر را از همه طرف محاصره کرد. مقاومت‌های شدیدی به خصوص در ابوحمیظه و دهلاویه از سوی نیرو‌های پاسدار و مردمی که از استان آذربایجان، فارس، خوزستان و لرستان خود را به منطقه رسانده بودند، صورت پذیرفت. اما حجم آتش شدید دشمن و تانک‌های انبوه دشمن هرگونه مقاومتی را ناکام گذاشت. عراقی‌ها با شلیک مستقیم تانک روستای ابوحمیظه را به ویرانه‌ای تبدیل کردند و بیش از ۵۰ نفر از اهالی بی دفاع روستا را به شهادت رساندند.

گروه المهدی (عج) تبریز (آذربایجانی‌ها) به فرماندهی شهید علی تجلایی برای نجات سوسنگرد از دهلاویه عقب نشینی کرده و وارد سوسنگرد می‌شوند.

۲۴/آبان/۱۳۵۹ در ساعت ۱۶ بخشی از نیرو‌های لشکر ۹ زرهی با تانک‌های خود به بخش شرقی شهر وارد شدند. از سمت غرب نیز دشمن با عبور از دهلاویه به ۴ کیلومتری شهر رسیدند. کمبود شدید مهمات و عدم امکان انتقال مجروحین، رزمندگان را به شدت در فشار گذاشته بود و شدت آتش دشمن مانع فرود هلی کوپتر‌ها برای کمک رسانی می‌شد.

۲۵/آبان/۱۳۵۹ مدافعان شهر متشکل از عشایر عرب بومی، سپاهیان، عناصر ژاندارمری و نیرو‌های مردمی باقی مانده با نوشتن وصیت نامه یا وصیت به همدیگر (حدود ۳۰۰ نفر) در گروه‌های ۹ نفره سازماندهی و در نقاط حساس شهر مستقر شدند. ساعاتی بعد شهر تبدیل به صحنه رزم رزمندگان با تانک‌های بعثی به خصوص در بخش شرقی شهر گردید و دشمن در پناه آتش شدید تانک‌ها خیابان به خیابان جلو می‌آمد. هر لحظه بر تعداد مجروحان و شهداء افزوده می‌شود، دیوار فولادین تانک‌های دشمن و رزمندگان شجاع از سپاه، بسیج، ژاندارمری و ارتش به نبرد نابرابر مشغولند. هیچ کس احتمال زنده ماندن خود را نمی‌دهد.

۲۶/آبان/۱۳۵۹ طرح شکستن محاصره سوسنگرد در جلسه‌ای با شرکت نماینده حضرت امام (ره) در شورایعالی دفاع (مقام معظم رهبری) رئیس جمهور وقت، فرماندهان نیرو‌های مسلح و استاندار خوزستان آماده می‌شود. اما نگرانی برعدم اجرای طرح (همانند قبل) به علت کارشکنی بنی صدر خائن بر سرنوشت شهر و رزمندگان آن سایه انداخته است. اطلاع رسانی‌های نماینده حضرت امام (ره) و آیت اله شهید مدنی به حضرت امام (ره) و درخواست از معظم له برای صدور دستور، منجر به ابلاغ فرمان تاریخی حضرت امام (ره) در شب ۲۶ آبان ماه مبنی بر «تا فردا سوسنگرد باید آزاد شود» گردید. با مدیریت و نقش بی بدیل نماینده حضرت امام «مقام معظم رهبری»، سرانجام ساعت ۶:۳۰ بامداد عملیات شکست محاصره و آزادسازی بخش‌های اشغالی شهر با شرکت رزمندگان سلحشور تیپ‌های ۲ و ۳ لشکر ۹۲، پاسداران، بسیجیان، جهاد سازندگی و نیرو‌های ستاد جنگ‌های نامنظم و با حمایت هوانیروز از محور حمیدیه-ابوحمیظه آغاز شد و سرانجام در ساعت ۱۴:۳۰ نیرو‌های اسلام موفق شدند با انهدام وسیع نیرو‌ها و تانک‌های دشمن، فاتحانه وارد شهر شده و مدافعین جان بر کف شهر را در آغوش بگیرند.

بدینگونه شهر سوسنگرد، به «شهر عاشقان شهادت» اشتهار یافت.

انتهای پیام/