روایتی از شکستن مقاومت بعثی‌ها در ارتفاع کله‌قندی

به گزارش گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، عملیات والفجر ۳ در منطقه عمومی مهران و باهدف خارج کردن شهر مهران از محاصره و دید و تیر نیرو‌های عراقی و تصرف ارتفاعات مشرف بر این شهر و آزادسازی جاده ایلام- دهلران در تاریخ ۷/۵/۱۳۶۲ آغاز و به مدت ۱۱ روز به طول انجامید.

سه‌شنبه ۱۱ مرداد ۱۳۶۲

در منطقه عملیاتی والفجر ۳ از ساعت ۲ بامداد نیرو‌های عراقی با اجرای آتش شدید توپخانه و خمپاره با نیرو‌های در خط و نیرو‌هایی از لشکر ۲ که تازه به منطقه آمده بودند و به‌کارگیری ۳۰ الی ۴۰ دستگاه تانک، پاتک سنگینی را علیه مواضع تیپ ۲۱ امام رضا (ع) در منطقه دراجی اجرا کردند.

قوای پیاده عراقی پس از اجرای آتش سنگین توپخانه و خمپاره‌اندازها، در پناه تانک‌ها و نفربر‌ها پیشروی خود را آغاز کردند و در برخی نقاط به خاکریز نیرو‌های تیپ ۲۱ امام رضا (ع) نزدیک شدند، ولی نیرو‌های این یگان با تمام توان به مقابله با قوای دشمن پرداختند و با وجود نداشتن تجهیزات ضد زره همچون تانک و توپ ۱۰۶ که در این‌گونه موارد کاربرد بسیار مؤثر دارد، موفق شدند ضمن حفظ مواضع خود، عراقی‌ها را به عقب برانند و ۳۰۰ نفر از آن‌ها را کشته یا زخمی کنند.

در همین حال، در منطقه فتح ۲، نیرو‌های لشکر ۴۱ ثارالله (ع) در ارتفاعات قلاویزان با پیشروی نیرو‌های پیاده و آتش دقیق که علیه مواضع دشمن اجرا شد، موفق شدند ۲ پایگاه دشمن را به تصرف درآورند.

دشمن کماکان در تلاش برای بازپس‌گیری مواضع ازدست‌رفته خود هست و با دادن تلفات و تحمل خسارات به تلاش خود ادامه می‌دهد.

چهارشنبه ۱۲ مرداد ۱۳۶۲

در منطقه عملیاتی والفجر ۳، فرماندهان ارتش عراق برای بازداشتن نیرو‌های خودی از تحت‌فشار قرار دادن نیرو‌های محاصره‌شده عراقی در منطقه زالوآب و همچنین قطع ارتباط و لجستیک قوای ایرانی از عقبه اصلی مهران، از صبح امروز تحرکاتی را در محور میانی عملیات آغاز کردند، اما با شکست نیرو‌های عراق در پاتک‌های امروز، فرماندهان عراقی نه‌تن‌ها استعداد به کار گرفته‌شده در پاتک‌ها را همچنان در خط مقدم حفظ کردند، بلکه چندین دستگاه تانک دیگر نیز به منطقه افزودند و در شیار‌های موجود در حدفاصل فرح‌آباد تا نمه کلان بو مستقر کردند.

اهمیت حیاتی ارتفاع کله‌قندی (۳۹۰) برای عراقی‌ها

علاوه بر این تحرکات، فرماندهان عراقی همچنان بر باقی ماندن نیرو‌های محاصره‌شده در ارتفاع ۳۹۰ زالوآب (کله‌قندی) و چند ارتفاع آن، اصرار دارند، زیرا با توجه به وضعیت جغرافیایی منطقه، عراق با از دست دادن این ارتفاع حساس، برای استقرار نیروهایش در منطقه‌ای که عارضه قابل اتکایی داشته باشد باید کیلومتر‌ها عقب‌نشینی کند، بنابراین حفظ این ارتفاع برای فرماندهان عراق حیاتی است.

در همین راستا در روز ۱۳ مردادماه، دشمن سه بار اقدام به رساندن آذوقه و مهمات به نیرو‌های محاصره‌شده در ارتفاع ۳۹۰ زالوآب کرد که در دفعات اول و دوم با هوشیاری و تیراندازی نیرو‌های خودی موفق به این کار نشد، ولی در ادامه در ساعت ۱۶، نیرو‌های عراقی با اجرای آتش بسیار پرحجم تانک‌ها و پشتیبانی ۳ فروند بالگرد، با یک بالگرد دیگر وسایل موردنیاز نیرو‌های محاصره‌شده را با چتر به ارتفاع کله‌قندی انداختند.

یکشنبه ۱۶ مرداد ۱۳۶۲

پاتک عراق در ساعت ۱۴ در سه محور خسروآباد، بهین بهروزان و فرخ‌آباد آغاز شد. باوجودآنکه نیرو‌های عراقی ازنظر عده و عده تقویت‌شده بودند، ولی با توجه به مقاومت روز گذشته نیرو‌های خودی و تلفاتی که عراقی‌ها دادند، پیشروی آن‌ها آهسته و گام‌به‌گام بود.

از طرفی، نیرو‌های خودی هم‌زمان با پیشروی عراقی‌ها اقدامات خود را برای مقابله و جلوگیری از نفوذ بیشتر دشمن به منطقه تصرف‌شده، تشدید کردند. این کشمکش تا نزدیکی غروب آفتاب طول کشید و عراقی‌ها باوجود فراوانی نیرو و تجهیزات فقط توانستند قسمتی از خاکریز فرخ آباد-فیروزآباد را تصرف کنند.

با تاریک شدن هوا، فرماندهی نیرو‌های عراقی با مشاهده عکس‌العمل نیرو‌های خودی و تلفات متحمل شده و همچنین انهدام تانک‌ها، به نیرو‌های خود دستور داد که آن قسمت از خاکریز را که تصرف کرده بودند رها کرده و به عقب بازگردند؛ بنابراین پایداری نیرو‌های خودی مانع دستیابی دشمن به اهداف اصلی شد.

دوشنبه ۱۷ مرداد ۱۳۶۲

پاتک مجدد قوای عراقی در محور میانی و جنوبی منطقه عملیاتی والفجر ۳ با مقاومت نیرو‌های خودی متوقف شد و مهاجمان مجبور به عقب‌نشینی در پشت خاکریزی که در فاصله چهارصد متری فرخ‌آباد بود شدند.

نگرانی جبهه خودی نسبت به از دست دادن مهران

حسین اردستانی راوی قرارگاه نجف، در ترسیم چگونگی هجوم دشمن، جو عمومی در اردوگاه قوای خودی که ناشی از واهمه دستیابی عراق به جاده مهران-دهلران و تصرف احتمالی شهر مهران بود و همچنین تلاش نیرو‌های خودی برای متوقف کردن نیرو‌های عراقی نوشته است: ساعت ۵ صبح ۱۷/۵/۱۳۶۲، پاتک دشمن آغاز شد و این در حالی بود که استعداد دشمن نسبت به‌روز گذشته افزایش‌یافته بود، به‌گونه‌ای که زمین منطقه مانور از تانک‌ها و نفربر‌های عراقی موج می‌زد.

تصرف شهر مهران و تحت‌الشعاع قرار گرفتن عملیات‌های والفجر ۲ و ۳، دور خوردن نیرو‌ها و ... ذهن‌ها را لحظه‌ای آرام نمی‌گذاشت. افراد حال و هوایی برای صحبت نداشتند، در یک جمله انگار انسان به محدوده اموات واردشده است.

به‌هرحال، به حول و قوه الهی پاتک دشمن در ساعت ۱۳: ۳۰ بعدازظهر متوقف شد، زیرا دشمن پس از کمی باز شدن در دشت به این نتیجه رسید که در صورت ادامه این روش، ضربات سنگین‌تری را متحمل خواهد شد و امکان اینکه ازاینجا با قطع جاده ارتباطی مهران-دهلران و عبور از پشت نیرو‌های ما بتواند به‌سوی ارتفاعات زالوآب برود وجود ندارد؛ لذا به این نتیجه رسید که پاتک را متوقف کرده و فشار را در قسمت دراجی آغاز کند.

سه‌شنبه ۱۸ مرداد ۱۳۶۲

پس از ده روز کشمکش و درگیری‌های سخت و اجرای چند عملیات محدود نیرو‌های لشکر ۵ نصر برای تصرف چند ارتفاع باقی‌مانده در زالوآب، بالاخره امروز یک گردان از لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص) موفق شد با اجرای عملیات، ۳ ارتفاع مهم باقی‌مانده در زالوآب را تصرف کند. درنتیجه این عملیات، عده‌ای از قوای عراقی محاصره‌شده در منطقه مزبور کشته شدند و بقیه به اسارت درآمدند.

بر همین اساس گردان تقویت‌شده کمیل از این لشکر، در اولین ساعات بامداد امروز عملیات خود را از سمت شرقی ارتفاعات آغاز کرد.

نیرو‌های این گردان با استفاده از تاریکی هوا، پس از طی مخفیانه مسافت بین نیرو‌های خودی و قوای عراقی، در ساعت ۲: ۳۰ بامداد خود را به زیر سنگر‌های موجود دشمن در ارتفاع ۳۹۰ (کله‌قندی) رساندند و نیرو‌های تکاور ضمن بررسی اجمالی وضعیت جغرافیایی منطقه، تحرکات دشمن را زیر نظر گرفتند.

تعدادی از نیرو‌ها نیز در موقعیت و فاصله مناسبی از دوش‌کا‌ها و تیربار‌های دشمن موضع گرفتند و به‌محض اعلام رمز حمله توانستند؛ تیربار‌ها و دوشکا‌های دشمن را منهدم و امکان نفوذ به مواضع عراقی‌ها را تسهیل کنند. ساعتی بعد این ارتفاع به تصرف درآمد.

تصرف سریع با رسیدن خبر پاک‌سازی نیرو‌های عراقی در منطقه زالوآب، موجی از شادی در قرارگاه فرماندهی خاتم‌الانبیا (ص) به همراه داشت، زیرا عراقی‌ها در روز‌های ۱۴ تا ۱۷ مرداد به‌قصد شکستن محاصره نیروهایشان در این منطقه چندین پاتک سنگین اجرا کرده بودند که ضمن آزادسازی این نیروها، بخش‌هایی از منطقه غرب مهران را نیز به تصرف درآورند و برای دستیابی به این هدف حتی نزدیک بود شهر مهران سقوط کند.

حسین اردستانی نیز در همین باره در گزارش خود نوشته است: ما فکر می‌کردیم که عراقی‌های در محاصره مانده ۲۰۰ نفر هستند، ولی آن‌ها حدود ۷۰۰ نفر بودند و تعداد زیادی از آن‌ها برای تصرف خاکریز به پایین ارتفاع آمده بودند و هم‌زمان با حمله نیرو‌های لشکر ۲۷ حضرت رسول (ص) به کله‌قندی، به نیرو‌های ما حمله کردند، ولی هوشیاری نیرو‌های خودی و دوجداره بودن خاکریز، مانع موفقیت آن‌ها شد.

در این عملیات ۳۵۰ نفر عراقی کشته یا زخمی شدند و ۲۷۰ نفر از آن‌ها نیز به اسارت درآمدند که یک فرمانده گردان به نام جاسم محمود محمد، ۱۴ افسر، ۵۰ درجه‌دار و بقیه سرباز بودند. سرهنگ جاسم محمود هنگام دستگیری قصد داشت با نارنجک خود و افراد پیرامون ر ا بکشد که به‌شدت زخمی شد و بلافاصله به بیمارستانی در ایلام انتقال یافت.

نتایج کلی عملیات والفجر ۳

با پایان یافتن عملیات والفجر ۳ در منطقه عمومی مهران، درباره نتیجه کلی و تحقق اهداف عملیات می‌توان گفت که یکی از اهداف عملیات؛ گرفتن جناح از دشمن به‌منظور تداوم عملیات در این منطقه بود که به دلیل تصرف نشدن ارتفاع قلاویزان این هدف برآورده نشد.

هدف دوم، آزاد شدن جاده ارتباطی غرب و جنوب بود که آن‌هم به علت تصرف نشدن ارتفاع قلاویزان به‌طور صد درصد عملی نشد. البته جاده‌ای از روبروی ارتفاع کله‌قندی به کیلومتر پنج جاده مهران-دهلران در پشت خاکریز وصل شد که تا حدود زیادی قابل تردد بود، اما نقل و انتقالات نظامی به دلیل دید دشمن و محفوظ نبودن ازنظر اطلاعاتی میسر نبود. درمجموع می‌توان عملیات را ازنظر اهداف ۶۰ درصد موفق دانست.

در ضمن، در این عملیات ۶۰ کیلومتر از خاک خودی و ۴۰ کیلومتر از خاک دشمن آزاد شد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت بودند از: ارتفاعات زالوآب، نمه کلان بو، جاده ایلام، مهران و دهلران.

منبع:

لطف‌الله زادگان، علی‌رضا، روزشمار جنگ ایران و عراق: والفجر ۲ و ۳؛ تغییر تاکتیکی سرزمین نبرد، (کتاب بیست و ششم)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول ۱۴۰۱، صفحات ۷۶۸، ۸۱۱، ۸۳۳، ۸۳۴، ۸۳۶، ۸۳۷، ۸۵۷، ۸۵۸، ۸۶۰