تجلی عشق و اراده؛ ضیافت پرآب و رنگ

فاش نیوز- عمل به وظیفه در تأمین سعادت ملت از سوی دولت؛ بحث جدّیِ محاورات روزمره است. برگزاری مراسم هفته ی دولت به نوعی یاد آوری نقش راهبردیِ الگویِ حکومت داری اسلامی در نظریه ی سیاسی امام خمینی (ره) نیز می باشد.

در اینجا واژه ی" الگو/ مدل" به چارچوبِ کلی مفهوم حکومت داری به عنوان ابزار تحلیلی با خوانش دیرینه شناسی فوکویی اشاره دارد.

 الگوی مورد نظرِ فقیهِ سیاستمدارِ شیعی در مفهوم وسیع آن؛ به عنوان نمونه ی آرمانی، مورد توجه مطالعات دولت قرار دارد؛ اساسا « مدل سازی یک ویژگی برجسته ی ایران و ایرانی در همه ی زمینه ها محسوب می شود.»

 از نیاز های زیستِ سیاسی، یکی هم ارزیابی عملکرد کنشگران سیاسی به منظور حرکت در راستای مصالحِ دینی مردم است! در رژیم پیشین، روان شناختی پیچیده ی نظامِ سلطانی و عدم درک اهمیت چنین یافته ی علمیِ مهمی؛ مانع از پاسخ به این  نیاز پایه ای می شد.

مفروض است :

اگر از خصلت آموزه ای ( ایسم ) در موهبت امر دیجیتال بگذریم؛ پژواک بیت:

برو قوی شو اگر راحت جهان طلبی

که در نظام طبیعت ضعیف پامال است

و طنین آن در گوش همگان؛ تا حدودی مدیون این فناوری فکر غربی است. برای نخستین بار از این رهگذر نیز می توان:

• هدف هزینه ی فرانجومی برای زندگی دردریای فرهنگ خویشتن را پدیدار کرد؛
• چرایی و چگونگیِ از سَر گَنده شدنِ ماهی و نمکدان شکنی در قطار انقلاب را نشان داد؛

هیجان انگیزترین حُسنِ امر دیجیتال پرتو افکنی بر حیاتِ خلوتِ نشستگانِ سابق و لاحق بر کرسی قدرت و هویدایی اسرار است!

افتادن  معیار سنجه ی نیک و بد بدست خود مردم نسبت به حکومت پیشین و نیز" قضاوت تاریخ فردا "انگیزه اصلی این جستارند.

فرضیه:

الف: برگزاری غیر نوآورانه و سریالیِ مراسم بزرگداشت هفته ی دولت، آن را به روشِ دورهمی و نقل روایت و ارائه ی آمار و ارقام ( درمواردی غیرقابل راستی آزمایی ) تقلیل داده است.

 ب:  عدم متن خوانی صحیحِ کتاب انقلاب اسلامی! نتیجه ی عمل برخی دولتیان را «درست شبیه کپیِ کم رنگ و ضعیف از اصل یک مدرک» در آورده است.

ج:  در غیاب متولیان کاربلد؛ سلاخِ عشق یعنی فضای مجازی با تأثیر معنادار بر نشانه های فرهنگ (علایق و باورها، زبان، لباس و...) بانک نوازش نوجوانان و جوانان را پر می کند.

 

کارِ سیاست گذاری، بسامان کردن امور زندگی روزمره توسط دولت است. از دریچه ی پدیدار شناسی؛ چرایی داوری نسل جدید نسبت به این کارویژه شفاف تر نشان داده می شود.

به ویژه اینکه  به نظر می سد شرایط فرهنگی  و اجتماعیِ "پیمانِ تسامح و تساهلِ ضمنی" که در نهایت منجر به پی افکنی دولت در ایران جدید شد؛ برای نسل جدید به درستی توضیح داده نشده است!

مهمترین رهیافت و روش ِعقل ورزیِ دقیق برموضوعِ مورد تعقل، روشِ پدیدار شناسانه است. ورای عبارت پردازی های رایج!  بدون فهمِ تا حد امکان کامل، و گرفتنِ ردّ روندِ حرکت فکری انقلاب تا خاستگاهش، شناخت آن غیر ممکن است.

 شایسته ی ذکر است که به اختصار نیز نمی توان حق مطلب را ادا کرد و مطالب بسیاری از قلم می افتد.

به هر حال رسوم و مسائل و خط و مشی های سیاسی در هر دو دوره ( پیش و پس از انقلاب ) حالتی منحصر به فرد دارد و به لحاظ تطبیقی بدیلی برای آن نمی توان یافت.

 نشان دادن و تبیین علمیِ:

• تفاوت حکومت استبداد ایرانی با سایر حکومت های مشابه؛
• تمایز جمهوری اسلامی با تعاریف موجود در حوزه ی اندیشه ی سیاسی؛

از روش پدیدار شناسی بر می آید.

معنی این واژه ی یونانی تبار ( فایی نس ئی ) نمایاندنِ خود و ابراز است؛ این درخشش به هیج روی نباید با جلوه گری اشتباه شود؛ بلکه آن درخشندگی ای است که مجال دیده شدن یافته است ...

این رهیافت و روش:

• داستان زندگی نسل پیش از انقلاب اسلامی ؛
•  چگونگی فعالیت های پس زمینه ای و عمل مشارکت کنندگان درآن؛

را به  نوجوانان و جوانان ارائه می کند.

بدیهی است که «بدون بهره گیری از استعاره نمی توان درباره ی دولت و حکومت اندیشید؛ استعاره در اندیشه شناسی جدید چونان فناوری تفکر [فرمول سیاسی] تلقی می شود و به ویژه در توسعه ی تفکر سیاسی اهمیت شایانی دارد.  (فیرحی؛ فقه و سیاست در ایران معاصر، ص 487)» در همین راستا تبدیل دهه ی بیستم از قرن پیشین به معرکه ی آراء و رواج اندیشه های جدیدِ مادی :

• شدیدا به فضای انتقادی علیه مذهب دامن زد؛
• آینده ی تحولات فقه و سیاست در ایران فردا را رقم زد؛

از حیث نظری استبداد پهلوی را با « پراتورانیانیسم/ تجمیع فعالیت اجرایی و قضایی در شخصیتی نظامی (هانتینگتون، سامان سیاسی ...، ص281) » می توان توضیح داد؛ زیرا قواعد قضا و محکمه بر قواعد حکومت مبتنی بود نه برعکس! ...

بنابراین حد اقل دو عامل بنیادین:

• دشواریهای  شب طولانی و ظلمانی حکومت پهلویها؛
• ضرورت پیش گیری از فساد اجتماعی و اخلاقی و اعتقادی؛

روحانی ای شیعی را بر آن داشت تا علی رغم « کناره گیری شیعه و عدم همکاری تاریخی با دولت ها [به دلیل] ظلم و حاکمیت غاصبانه ی حکام و دولتمردان» در یک بستر تاریخی خاص و زمینه ی اجتماعی قیاس ناپذیر در 1323 ودر چارچوب نوعی الهیات خاص خود؛ طرح اولیه ی حکومت اسلامی را تدوین نمود:

پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت

آفرین بر نظر پاک و خطا پوشش باد

پر واضح است که در این تاریخ و هنگام طرح ضرورت حکومت خدا و قانون اسلام و بحث از تضاد اسلام و غرب و ...؛ هیچ نشانه ی پر رنگی از «هم نظری و همرنگی» نه از جانب حوزه ی علمیه و نه از سوی اکثریت مردم به چشم نمی خورد؛ حتی زمانه بر عکس بود ...

نتایج پرتو افکنی براین وارونگی؛ و واکاوی روندِ حرکت فکری انقلاب و تبدیل آن به عرف رایج! نشان می دهد که:

هنوز اولین سطر از کتاب انقلاب به طرزی شایسته از سوی مراکز علمی و دانشگاهی متن خوانی نشده است. در نتیجه امروزه زمینِ اذهان بخشی از نسل جدید با "خویشِ جهانِ مجازی " شخم زده می شود و بذر تردید بر آن افشانده می گردد!  

محصول این کاشت و داشت و برداشت ، افرادی است که گلاسر آنها را دارای:

• شخصیتی بیکاره؛
•  شخصیتی ضد اجتماعی و جامعه ستیز؛

توصیف می کند.

اهل انصاف و نظر به خوبی می دانند که در جامعه ای که هرگونه مذاکره ی دین محورانه را به سرعت تبدیل به منازعه می کرد و ذهن های مشتاق و باز و گوش های شنوا برای چنین مباحثی در حکم کیمیا بود! توضیحِ :

• رابطه ی مردم و حکومت؛
• چگونگی اجرای قوانین اسلام؛
• ضرورت انتقال جامعه ی شیعی از سلطنت استبدادی به حکومت داری دینی؛

  در حالی که شاه نو رسیده و متکبر و انعطاف ناپذیر و به بیان فوکو :

• خودستا؛
• بی لیاقت؛
•  مستبد؛

 که برای اجرای نقش ژاندارم در منطقه ی خلیج فارس و تحمیل نظم آمریکایی بر جامعه ی سنتی ایران آماده می شد؛ و حتی طرح بحث در باره ی:

• تأمین سعادت دنیا و آخرت؛
• رواج اخلاق و فضیلت و حفظ حریم و حیا؛
• علاقه مند کردن مردم به حفظ این مَلَکات؛

آن هم از رهگذر تشکیل حکومت داری دینی و به دست گرفتن و قرار دادن آن در خدمت آرمان ها؛ به راستی که کاری بود کارستان و  معجزه آسا!

 این یافته به نسل جدید یاد آوری می کند که در همان ابتدا « اقلیتِ [معتبر] علی رغم  کم برخورداری از قدرت اجتماعی برای رد یا طرد [سیاست گذاری ها]، قدرت تغییر نگرش واقعی و در نتیجه تغییر اجتماعی و انقلاب را داشت...؛( اتکینسون و هیلگارد، خلاصه ی روانشناسی عمومی،ص251)»

ایجاد هماهنگی دراقلیتِ دین باور برای اظهار نظر نسبت به هنجارهای اجتماعیِ  در حالِ تکوین از سوی قدرت حاکمه ی نا روا و طاغوت! و بیانی که موجب گسترش طیف عقاید مقبول و منطبق با ارزش ها و اعتقادات گردد؛ هرگز به این آسانی که تعطیل کنندگان محکمه ی وجدان برای نسل وب نقل می کنند نبوده است!

سخنگوی وجدان ایرانیان سعدی واقع نگر می گوید:

من دانم و دردمند بیدار

آهنگ شب دراز دیجور

البته تأمل و تعمق در پیشینه ی بسیار متنوع  پژوهشی و نوشتاری صاحب نظران نامدار پیرامون موضوعِ مربوط به:

• چرایی و چگونگی تغییر تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران؛
• دگرگونی اجتماعی به ویژه رابطه ی آن با شتاب فزاینده در نوآوری های فناوری فکری؛

 به خوبی نشان می دهد که همگان اذعان می کنند که در نظام بین الملل نیز با انقلاب اسلامی ایران فضای نوینی ایجاد شد.

در همین راستا و بنا بر نظرگاه روح الله رمضانی در چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی، درک عملکرد بلند پایه ترین رهبر ایران و اساسا ایفای نقش متوازن کننده ی رهبری در منافع کشور؛ و نیز الهام بخشی به عمل امیدوارانه! نه تنها برای غربیان بلکه برای برخی از صاحب نظران داخلی نیزکه به کلیّت قانون اساسی رأی مثبت داده اند دشوار است ...

نتیجه گیری:

جمهوری اسلامی، نظامی سیاسی با مختصات نوگرایی است که هرگز از ساحل آرام  سنت دور نخواهد شد و در نتیجه ی نهادن یک پای در سنت و پای دیگر در مدرنیته و البته نه این و نه آن و هم این و هم آن بودن! همواره در حال دست و پنجه نرم کردن با چالش های دوره ی گذار می باشد.

در دوران پیچیده ی عصر حاضر که « برف و بوران جهان از حد گذشته  و روح و روان انسان را به هم ریخته؛» و هر پدیده ی کنشی و واکنشی ملت ها در مسیر فشارزای خاص خودش جریان می یابد؛ تحلیل رفتار متقابل نیز به ویژه از لحاظ نگرش سیاسی و فرهنگی با دهه های گذشته بسیار متفاوت شده است.

بنابراین به نظر می رسد رئوس برنامه های هفته ی دولت باید علی الحساب بر تحول بنیادین بر دو نهاد سرنوشت و سرشت ساز تمرکز کند:

• ارزیابی عملکرد نظام تعلیم و تربیت؛
• ارزیابی عملکرد زیرمجموعه های حوزه های علمیه؛

زیرا چنان که مشهود است نتیجه ی گوش سپاری به بلند گوی دیجیتالیسم که هوشمندانه طاقچه بالا گذاشته و ذهن نسل وب را اشغال کرده از این قرار است:

•  القاء جمله ی دیکنز: « گویی در دایره ای حرکت می کنیم که هرچه به انتهایش نزدیک و نزدیکتر می شویم در واقع به ابتدایش نزدیک شده ایم.»
•  برخی از نوجوانان و جوانان اگر احیانا دولتیانی را در کوچه و خیابان ببینند فریاد برمی آورند « آهای؛ ایمانت برباد رفته از آن دست بردار!...»

 و این درحالی است که هفته ی دولت تداعی گر عشق و اراده ی عاشقانی صالح بود که در پذیرش مسؤلیتِ خدمت به ملتی بزرگ و تأمین سعادت او! عزمشان جزم بود و  رفتار و عمل و فکر خود را چنان اداره می کردند که چرب و شیرین دنیا آنها را نفریبد! و مردمِ قدرشناس حتی فرا رسیدن این هفته را به هم تبریک می گفتند. اما حالا بسیاری از" ازپا افتادگان" می پرسند چرا؟...

این هفته مناسب ترین زمان برای ارزیابی نگرش آن "نکویان " و تأمل درچرایی و چگونگی دور شدن از نقشه ی را هی است که آنها ترسیم کردند!

بنا بر بصیرت صدرا:

« نظام جمهوری اسلامی در تولید نیرو موفق بوده است؛ اما در تولید نظریه که باید مدل و مبنا بدهد، تا نهادسازی و فرآیندسازی کنیم، ضعیف عمل شده است. کارشناسان، جهانی نگاه می کنند و بومی می اندیشند و در نهایت مدلی را از آسیای جنوب شرقی، چین ، آن هم به صورت معجونی نا همجوش! می گیرند.

 کپی برداری هیچ وقت مشکلات ما را به صورت اصولی حل نمی کند و توسعه ی پایداری را برای کشور در پی نخواهد داشت. ( نقش راهبردی دولت در نظریه ی سیاسی امام خمینی(س) ص62)»

ادبیات امام خمینی( ره ) نشان می دهد که در اوایل؛ « بدون رد کردن کلی سلطنت، با بحث از ایجاد حکومت اسلامی؛ دولت قانونی و عادل اسلامی را از ضروریات عقلی، دینی و عرفی می داند؛ و اساسا اصل ضرورت و وجود دولت را هرچند غاصب و ظالم، بر فقدان و حتی ضعف و بی تدبیری دولت ترجیح می دهند...

 در اندیشه ی امام ملازمه ی تعیین کننده ای بین دو مفهوم حکومت اسلامی و ولایت فقیه وجود دارد؛ و حکومت باید با قانون خدایی که  صلاح کشور و مردم است اداره شود.»

بجای سخن آخر

با پیشنهاد تبدیل هفته ی دولت به هفته ی ارزیابی عملکرد دولتیان و با توجه به خِشت زنی نوین! باید گفت:

• باشد که هیچ اندیشه ای هیمه ی گلخن نشود؛
•  باشد که رسم نمک خوردن و نمکدان شکستن ورافتد!
•  باشد که هر آمار و ارقام و ادعا را بشود راستی آزمایی کرد؛
•  باشدکه امروز از رهگذر گهواره ی مجازی در گوش بچه قنداقی های این مرز و بوم لالایی هایی زمزمه شود که هر گاه در تاریخ فردا خواندند یا شنیدند که:

چو تنها ماند ماهِ سرو بالا

فشاند از نرگسان لوءلوء لالا

بر برخی بی صبری ها و فراهم کردن زمینه ی تحمیل هزینه  برای شارلاتانهای مأوی گرفته در اینترنتِ دیروزی غبطه نخورند!

لاف از سخنِ چو دُر توان زد

آن خِشت بود که پُر توان زد

                     ***

دوست مشمار آنکه در نعمت زند

لاف یاری و برادر خواندگی

 آنچه که این اشاره ها را در اندیشه ورز ی سیاسی بیشتر حائز اهمیت می کند؛ بیم از فرو پاشی و نابودی باورها و عقاید سنتی و روابط اجتماعیِ اعتماد بنیان در جامعه ی کنونی ایران اسلامی است.

 

* جانباز دکتر سیدمهدی حسینی