سرگذشت شهید تندگویان در قاب کتاب

 محمدجواد تندگویان 26 خرداد سال 1329 در محله‌ خانی‌آباد جنوب تهران به دنیا آمد. وی در سال 1354 برای ادامه تحصیل دانشکده نفت آبادان را برگزید و پس از فارغ‌التحصیلی و دوره آموزشی نظام وظیفه در پالایشگاه نفت تهران مشغول به کار شد.
 
شرکت در فعالیت‌های سیاسی منجر به دستگیری محمدجواد تندگویان توسط ساواک و اخراج از پالایشگاه نفت تهران شد. وی در سال 1357 مدرک کارشناسی ارشد مدیریت را از مرکز مطالعات مدیریت ایران دریافت کرد و پس از پیروزی انقلاب به وزارت نفت دعوت شد.
 
نمایندگی وزیر نفت در مناطق جنوبی ایران و مدیریت شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب از فعالیت‌های محمدجواد تندگویان تا نخست وزیری محمدعلی رجایی است. محمدعلی رجایی، نخست وزیر وقت، در مهر سال 1359 محمدجواد تندگویان را به عنوان وزیر نفت به مجلس معرفی کرد و پس از رای اعتماد، وی اداره این وزارتخانه را بر عهده گرفت.
 
مهندس محمدجواد تندگویان، نهم آبان 1359 در حالی که برای بازدید از پالایشگاه نفت آبادان در جنوب کشور بود، در جاده ماهشهر ـ‌ آبادان همراه معاونش و چند مهندس شرکت نفت به اسارت نیروهای ارتش رژیم بعث صدام درآمدند و به زندان‌های اسیران ایرانی در عراق منتقل شدند.
 
برخی اسیران شهادت داده‌اند که محمدجواد تندگویان تا مدت‌ها زنده بوده و حتی از شکست حصر آبادان (مهر 1360) و آزادسازی خرمشهر (خرداد 1361) آگاهی یافته است. اما از چگونگی وضعیت اسارت و نحوه شهادت او در اردوگاه‌های اسرا اطلاعات دقیقی در دست نیست.
 
سرانجام پس از پایان جنگ تحمیلی صدام علیه ایران و تبادل اسرا و شهدا میان دو طرف، پیکر محمدجواد تندگویان، وزیر نفت کابینه شهید رجایی که بر اثر شکنجه‌ جان سپرده بود، روز ۲۹ آذر ۱۳۷۰ بعد از گذشت ۱۱ سال از اسارتش به میهن بازگردانده و به خاک سپرده شد.
 
مهم‌ترین کتاب‌هایی که تاکنون درباره شهید محمدجواد تندگویان بر پایه اطلاعات کتابشناسی سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران و موسسه خانه کتاب منتشر شده، به شرح زیر است:

• ستاره کابینه (خاطراتی از وزیر شهید مهندس محمدجواد تندگویان) / ع‍ب‍دال‍رض‍ا، س‍ال‍م‍ی‌‌ن‍ژاد/ نیلوفران/ ‏‫1391.

• وزیر نفت منم: زندگینامه داستانی شهید مهندس محمدجواد تندگویان/ علی رستمی / فاتحان/ ‏‫160 صفحه/ 1389.

• پرنده‌ای که با قفس پرواز کرد (زندگی‌نامه داستانی شهید محمد‌جواد تندگویان) / احمد عربلو / نشر شاهد / 1385.

• دلتنگی آسمان‏ (سوگ‌سرودهایی در اندوه شهادت مهندس محمد جوادتندگویان‏) / به انتخاب سیدضیاءالدین شفیعی / هزاره ققنوس‏ / 1384.

• دولت عشق (ویژه‌نامه بزرگداشت وزیران و پانزده هزار شهید دولت) / ستاد بزرگداشت وزیران و پانزده هزار شهید دولت / 1381.

• نفت و ایثار (زندگی‌نامه و یادواره شهیدان و مفقودین شرکت ملی نفت ایران) / موسسة فرهنگی و هنری شقایق روستا / 1381.

• حکایت آن مرد غریب‏ / محمود جوانبخت‏ / نشر شاهد / 1380.

• یاس در قفس‏ (داستان زندگی و شهادت غریبانه محمد جواد تندگویان‏) / جواد کامور بخشایش‏ / مرکز اسناد انقلاب اسلامی / 1380.

• تندیس مقاومت‏ (داستان زندگی شهید محمدجواد تندگویان‏) / احمد عربلو؛ تصویرگر ایرج خانبابالو / خانه قلم‏ / 1379.

• ده سال تنهایی / سیدمحسن یحیوی / دفتر نشر فرهنگ اسلامی / 1379.

• من یک خاطره ازلی هستم‏ / میترا بیات‏ / وداد / 1379.

• زنده عشق‏ (زندگی‌نامه شهید محمدجواد تندگویان‏) / وزارت نفت، اداره کل روابط عمومی /1378
• صنوبرهای سرخ (جلد 1)‏ / غلامعلی رجایی / دفتر ادبیات و هنر مقاومت‏ / 1373.

• شهید غریب‏ (روایتی از اسارت شهید تندگویان‏) / جلیل جباری / ارتش جمهوری اسلامی ایران، سازمان عقیدتی سیاسی، معاونت تبلیغات و روابط عمومی / 1373.

• مأموریت تمام‏ / احمد دهقان‏ / دفتر ادبیات و هنر مقاومت‏ / 1373.

• زخم‌یاد اسارت‏ / احمد بخشی پور / دفتر ادبیات و هنر مقاومت‏ / 1369.

• آزادگان در بند / محسن یحیوی / 1367.

• زندگی‌نامه وزراء / دفتر روابط عمومی نخست وزیری / نخست‌وزیری، دفتر روابط عمومی، تحقیقات و انتشارات / 1360.
*ایبنا