تصمیم مشترک سپاه و ارتش پس از عزل بنی‌صدر

 دوران هفده ماهه ریاست جمهوری بنی صدر یکی از پرحادثه‌ترین دوران‌های انقلاب است. او مغرور از آرای به دست آمده بنا را بر اختلاف‌افکنی بین قوای کشور و تمرد از قانون و عدم تمکین در برابر مصوبات مجلس شورای اسلامی و درگیری با نیرو‌های خط امام گذاشت که در خرداد ماه سال ۱۳۶۰ منجر به اعلام عدم کفایت سیاسی وی توسط مجلس و تأیید آن از طرف حضرت امام شد.

با عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا و اجرای عملیات «ثامن‌الائمه» و شکست حصر آبادان، فرماندهان سپاه و ارتش، در جلسات مشترکی به این نتیجه رسیدند که برای مقابله با دشمن متجاوز و بیرون راندن دشمن به سوی مرز، سلسله عملیات‌هایی را در ۱۲ مرحله آماده سازند.

این مجموعه دوازده مرحله‌ای، با نام «طرح‌های کربلا» شناخته شد.

طرح‌های کربلا شامل مراحل مختلفی از آزادسازی سرزمین‌های اشغالی تا تعقیب متجاوز در مرز‌های عراق بود. این طرح‌ها در مرحله اجرا نام‌های دیگری به خود گرفت. به عنوان نمونه طرح کربلا ۱، با نام عملیات «طریق القدس» و کربلا ۲ با نام عملیات «فتح المبین» شناخته می‌شود؛ و یا کسانی که با اسناد و مدارک نظامی دوران جنگ در ارتباط اند، احتمالاً با سند‌هایی مواجه می‌شوند که بر روی آن عنوان کربلا ۴ دیده می‌شود. این عنوان ممکن است مربوط به عملیات «رمضان» باشد که چهارمین گام در استراتژی مزبور بوده است.

برای تبیین این استراتژی، جلسات متعددی با حضور فرماندهان ارتش و مسئولان سپاه برگزار شد. برای طرح‌ریزی این استراتژی در مرحله جدید، دو اصل در نظر گرفته شد:

۱- اینکه عملیات‌ها پیوسته و پشت سرهم انجام شود و وقفه‌ی آن کوتاه باشد.

۲- در هر عملیات جدید توان رزمی دو تا سه برابر نفرات قبلی افزایش یابد.

بر اساس این استراتژی، طراحان جنگ سپاه و ارتش برای رسیدن به اهداف یاد شده، مقرر کردند ۱۲ طرح با نام سلسله طرح‌های «کربلا» تهیه شود که در آن‌ها تناسب توان نیرو‌های مسلح با ظرفیت مورد نیاز منطقه‌ی عملیاتی و وضعیت زمین از نظر نظامی و اهمیت عملیاتی در نظر گرفته شود.

طرح‌های تهیه شده برای بررسی به شورای عالی دفاع فرستاده شد. بر اساس این اصول و اهداف، در مذاکرات نهایی شورای عالی دفاع تعدادی از آن‌ها به تصویب رسید. در واقع همه‌ی تحرکاتی که از این زمان تا یک سال بعد انجام شد، در چارچوب استراتژی جدید و بر پایه‌ی آن طرح‌ها بود. تعیین استراتژی جنگ سبب شد که نیرو‌های مسلح بتوانند طراحی خوب، منظم، مرتب و همراه با آینده نگری داشته باشند.

طرح‌های مذکور شماره‌گذاری شدند، اما شماره‌گذاری‌ها به این معنا نبود که به ترتیب اجرا شوند. برای مناطق جنوب، میانی و غرب؛ عملیات‌هایی در نظر گرفته شد. برخی از آن‌ها اصلی و برخی فرعی بود. هدف از انجام عملیات‌های فرعی، علاوه بر از آزادسازی مناطق محدود این بود که نیروی دشمن در مناطق مختلف جبهه‌ها درگیر بماند و نتواند در مقابل تک‌های (حمله) اصلی به تمرکز نیرو بپردازد.

از میان طرح‌های مصوب، برخی از آن‌ها در همان سال‌های ۶۰ و ۶۱ به مرحله اجرا درآمد که در زمان اجرا با نام‌های دیگری شناخته شدند.

در جدول ذیل نام بعضی از عملیات‌های اجرا شده در این مجموعه بیان شده است:

منابع:

کتاب نبرد طریق القدس صفحه ۸۷و ۸۸

فصلنامه نگین جلد ۲۲ صفحه ۸۵ و ۸۶

اسناد نظامی موجود در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس به شماره‌های ۱۳۲۰۱۴،۵۷۸۲، ۲۱۸۵۲،۷۱۵۱،۷۲۵۱، ۱۶۳۹۶، ۲۵۳۲۶، ۳۲۰۸۳،۳۱۱۰۴۸،۲۱۸۵۶،۳۲۲۳۱،۳۲۲۲۰