۱۱ آذر

تن میرزا یخ زده بود
سر را که بریدند، خون فواره نزد
جسم آن مرد یخ زده بود
البته میتوانست خودش را نجات دهد
یار آلمانی او، گائوک زخمی بود
میرزای تنومند و هیکلی در آن پیاده روی و کوهپیمایی، گائوک آلمانی را که نام هوشنگ را برگزیده بود بر دوش داشت. اگر گائوک را رها میکرد با سرعت بیشتری جنگل را می پیمود و شاید پیکر یخ زده و بی جان او دست عمال حکومت نمیرسید.

نهصت میرزا یک نهضت قومی و محلی نبود‌. ملی بود. از اقوام گوناگون در آن حضور داشتند. میرزا دنبال بازگشت مشروطیت بود. تهران دوباره باید فتح می شد، همانند آن روز سقوط استبداد صغیر محمدعلی شاه که میرزا توپ را پشت کمر انداخته بود.

نهضت میرزا در میانه و اواخر کار، مطیع افکار میرزا نبود. علیه او کودتا کردند. قهر کرد. از رشت رفت. باید بین میرزا و رفتار برخی از سران میرزا تفاوت قائل بود‌.

تا ۱۳۵۷ قاتلین او
چهره او را ضد ایران معرفی کردند
البته پیشتر انگلیسی ها دست به تبلیغات زدند. چون میرزا مانع عبور آنها شده بود. آنها تمایل به نفت قفقاز داشتند. انگلیسی ها گروهی را برای غارت روستاها به راه انداختند تا پس از آتش زدن محصولات دهاتی ها، مقصر را میرزا جلوه دهند.

۱۱ آذر سر میرزا را جدا کرده و برای رضاخان بردند.
 بدن یخ زده بود‌.
خون فواره نزد.

میرزا وطندوست، مشروطه خواه و دیندار هیات اتحاد اسلام بود.