تامین منافع ملی با دیپلماسی فرهنگی

سمانه حسن‌خانی؛ فرهنگ مجموعه‌ای از ارزش‌ها، هنجار‌ها و کنش‌هاست و به عنوان میراث مشترک انسان‌ها عامل انسجام، ارتباط و گفت‌وگوی تمدن‌هاست و می‌تواند در اقتدار ملی یک کشور تاثیرگذار باشد.

زمانی یک کشور اقتدار ملی پایدار دارد که در کنار سایر مولفه‌ها به موضوع فرهنگ بیشتر توجه کند و زمانی این مقوله بر ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی در عرصه بین‌الملل تاثیرگذار خواهد بود که مسئولان ذیربط به موضوع دیپلماسی فرهنگی بیشتر بپردازند.

در واقع دیپلماسی فرهنگی باید یکی از سیاست‌های اصلی پیش روی دولت‌ها باشد و برای تحقق آن باید از ظرفیت‌های بالقوه، سیاست‌گذاری و راهبرد‌های صحیح استفاده شود.

همواره یکی از توصیه‌های اکید رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدارهایشان با مسئولین نظام درباره فرهنگ بوده، ایشان تاکید کردند در کار فرهنگی هیچ وقفه و تعللی جایز نیست؛ چون بیشترین تلاش دشمنان بر روی جامعه و ملت و کشور ما، تلاش فرهنگی است.

امام خامنه‌ای در کنار موضوع فرهنگ به مسئله‌ی دیپلماسی بسیار توجه می‌کنند و همواره گفته‌اند: تحرک دیپلماسی جهت‌دار، برنامه‌دار، پخته، نافذ و اثرگذار باید باشد. ما هر چه در زمینه‌ی دیپلماسی تحرکمان بیشتر باشد، بهتر است. این دیپلماسی فرهنگی اگر در تراز گام دوم انقلاب اسلامی هم باشد مطمئننا بسیار کارآمد خواهد بود.

به منظور تقویت تفاهم متقابل، دیپلماسی فرهنگی تبادل ایده‌ها، اطلاعات، هنر و دیگر جنبه های فرهنگ میان ملتها است و در واقع تأمین منافع ملی با استفاده از ابزارهای فرهنگی است.

پیشبرد منافع ملی با به کارگیری ابزار فرهنگی ممکن است نتواند جایگزین ابزارهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و…. شود اما می‌تواند مکمل آنها باشد. امروزه حتی قویترین کشورها ترجیح می‌دهند تا آنجایی که ممکن است از شیوه‌های فرهنگی برای تأمین منافع خود استفاده کنند.

بنابراین برای تامین منافع اگر تصویر خوبی از جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور منتشر شود، بدون تردید در امنیت و اقتصاد تأثیر مستقیم خواهد گذاشت.

در راستای روابط فرهنگی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی پل ارتباطی اندیشمندان فرهنگی، هنری، ادبی و دینی ایران و سایر کشور‌ها است، بدین منظور باید نسل جدیدی از رایزنان فرهنگی به عنوان بخشی از اولویت‌های کاری در بدنه جدید سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به کار گرفته شوند.

رایزنان فرهنگی به عنوان نمایندگان فرهنگی کشورمان با تسهیل‌گری به دنبال نمایش ظرفیت‌های داخلی در تمامی عرصه‌ها به خارج از کشور خواهند شد و ارتباط با نهاد‌های متناظر باید اولویت بعدی آن‌ها باشد.

آن‌ها در خارج از کشور از ظرفیت‌های دولتی و مردم نهاد هم می‌توانند در راستای اهداف سازمانی استفاده کنند و در جهت توسعه روابط فرهنگی یا روابط مردمی گام بردارند.

در کنار این اقدامات، نهاد‌های دولتی و حکومتی ایران که در عرصه فرهنگی فعالیت می‌کنند می‌توانند در امور فرهنگی بین‌المللی متحد و منسجم شوند و در این راستا با همفکری صاحبان اندیشه و جوانان خوش فکر، هیأت اندیشه ورزی را برای جبهه فرهنگی انقلاب تشکیل دهند تا با همفکری آنان حرکت رو به جلویی در عرصه فرهنگ بین‌المللی ترسیم شود.

حتی در این راستا گفت‌وگوی فرهنگی بین نخبگان ایران و جهان عرب، توسعه روابط علمی و دانشگاهی بین ایران و سایر کشورها، توسعه روابط با کشور‌ها در مورد اعیاد ملی از جمله نوروز، خواهرخواندگی شهر‌ها در جهت توسعه روابط فرهنگی و امنیت پایدار، تعامل و هم افزایی مجلس شورای اسلامی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و اجرای فعالیت‌های مشترک فرهنگی و ایجاد پلتفرم برای معرفی جریانات دانش بنیان کشور می‌تواند از اقدامات مهم برای رشد و گسترش دیپلماسی فرهنگی در کشور‌های مختلف جهان باشد.