به گزارش گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس، عملیات والفجر ۲ در غرب پیرانشهر باهدف دور کردن نیرو‌های عراقی از منطقه مرزی، از بین بردن دید و تیر دشمن از پیرانشهر و روستا‌های اطراف و قطع ارتباط زمینی گروه‌های ضدانقلاب با واحد‌های نظامی و امنیتی عراق که از راه مواصلاتی پیرانشهر به چومان مصطفی انجام می‌شد، به اجرا درآمد.

این عملیات را قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) طراحی کرد و اجرای آن به قرارگاه تاکتیکی و مشترک مالک اشتر (متشکل از قرارگاه نیروی زمینی ارتش در شمال غرب و قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) سپاه) واگذار شد.

عملیات در روز ۲۹ تیر ۱۳۶۲ در ساعت یک بامداد با اعلام فرماندهی عملیات با قرائت رمز «یا الله، یا الله» در سه محور شمالی، میانی و جنوبی آغاز شد. در اولین گام، نیرو‌های خودی در محور شمال (راست) قسمتی از ارتفاع مهم و بزرگ کینگ را تصرف کردند. در همین محور، بخشی دیگر از نیرو‌ها جلوتر از این ارتفاع، تا ارتفاع برده زرد را به تصرف درآوردند.

از سویی، در محور میانی (جاده) نیرو‌های عمل‌کننده تا منطقه رایات پیش رفتند، ولی به‌علت مقاومت قوای دشمن به‌ناچار عقب آمده و در ارتفاعات مشرف بر جاده مستقر شدند. بااین‌حال، نیرو‌های خودی با توجه به تسلط دید و تیر به جاده موفق شدند جاده را در منطقه رایات مسدود کنند.

در محور جنوب (چپ) نیز نیرو‌های خودی پیشروی‌های خوبی کردند و موفق شدند بخش‌هایی از ارتفاع مهم ۲۸۰۰ کدو و چند پایگاه دشمن را به تصرف درآورند.

تدبیر رحیم صفوی؛ بهره‌برداری تبلیغاتی

در اوایل صبح اعلام شد که نیرو‌های خودی ۲ سرهنگ عراقی را اسیر کرده‌اند. رحیم صفوی با شنیدن این خبر گفت که تمام تویوتا‌های واحد تبلیغات، بلندگو‌های خود را روشن کنند و در طول جاده و جا‌هایی که امکان تردد خودرو وجود دارد به عراقی‌ها اعلام کنند که خودشان را تسلیم کنند. وی افزود حتی می‌شود این ۲ سرهنگ اسیرشده هم در پشت بلندگو خودشان را معرفی کنند و از عراقی‌ها بخواهند که مقاومت نکنند و خود را تسلیم کنند.

روز بعد در محور شمالی (راست) قسمت‌های زیادی از ارتفاع کینگ به همت قوای خودی تصرف شد، ولی بازهم مقاومت عراقی‌ها مانع نتیجه‌گیری کامل نیرو‌های خودی شد. علاوه بر آن، عراقی‌ها در همین محور، ارتفاع برده زرد را که نیرو‌های خودی تصرف کرده بودند دور زده و قوای ایرانی حاضر در آنجا را به محاصره درآوردند.

در محور میانی هم نیرو‌های خودی ضمن پیشروی در جاده و روی ارتفاعات مجاور آن، چند خاکریز احداث‌شده در روی جاده را تصرف کردند و جلوتر از ساختمان گمرک موضع گرفتند.

در شب سوم عملیات (۱۳۶۲/۰۴/۳۱) نیرو‌های خودی در محور شمالی (راست)، ارتفاع بزرگ و کشیده کینگ را به‌طور کامل تصرف و پاک‌سازی کردند و در همین محور ارتفاع زینو و بخشی از برده زرد را نیز به تصرف خود درآوردند. همچنین غرب گمرک را که روز گذشته تصرف کرده بودند، پاک‌سازی کردند و به‌نوعی به پادگان حاج عمران و به ارتفاعات مسلط بر منطقه حاج عمران دست یافتند.

«سید محمد اسحاقی» راوی تیپ ۳۳ المهدی (عج) هم در جمع‌بندی وضعیت عمومی نیرو‌های عراقی در محور شمال نوشته است: گزارش‌ها حاکی از آن است که نیرو‌های دشمن بسیار وحشت‌زده و در حال فرار هستند، فرماندهان گردان‌ها درخواست کمک می‌کنند، برخی از آن‌ها گفته اند که اگر تا نیم ساعت دیگر نیرو و امکانات نرسد، سقوط خواهیم کرد.

یک ستون از تیپ ۵ عراق قصد داشت برای کمک به نیرو‌های رایات به منطقه درگیری بیاید که به‌علت آتش شدید توپخانه، در پشت تنگه دربند متوقف شد. همچنین به دلیل نابسامانی در جبهه دشمن و پراکنده شدن نیروها، چند فروند هواپیمای عراقی اقدام به فروریختن بمب‌های خوشه‌ای کردند که همه آن‌ها در منطقه خود عراقی‌ها فرود آمد و تعداد قابل‌توجهی از عراقی‌ها کشته شدند.

در این شب، در محور جنوبی نیز نیرو‌های خودی موفق به تصرف ارتفاع بسیار مهم ۲۵۱۹ شدند.

شکستن محاصره نیرو‌های تیپ ۳۳ المهدی (عج) و تصرف پادگان گمرک

در شب چهارم (۱۳۶۲/۰۵/۰۱) نیرو‌های خودی در محور شمالی (راست) با پیشروی در ارتفاعات و تصرف کامل ارتفاع برده زرد، نیرو‌های تیپ ۳۳ المهدی (عج) را از محاصره درآوردند و همچنین موفق به تصرف پادگان گمرک شدند؛ بنابراین، این نیرو‌ها ضمن پیشروی به سمت ارتفاعات محور چپ و سمت جاده، با نیرو‌های دو محور میانی و جنوبی در منطقه رایات الحاق کردند.

هدف بعدی عملیات، پیشروی در ارتفاعات محور شمالی و جنوبی جاده و سرازیر شدن به جاده و الحاق نیرو‌ها در تنگه دربند بود. برای تحقق این امر نیرو‌های خودی در شب پنجم عملیات (۱۳۶۲/۰۵/۰۲) از سه محور وارد عمل شدند. اگر این اقدام با موفقیت و بر اساس پیش‌بینی‌ها انجام می‌شد، پایان عملیات والفجر ۲ اعلام می‌شد.

قوای خودی در محور شمالی (راست)، موفقیت‌های خوبی به دست آوردند و تا ارتفاعات مسلط به تنگه دربند پیشروی کردند، ولی در محور جنوبی (چپ)، چون دشمن از قبل، آماده پاتک به نیرو‌های خودی بود؛ مقاومت زیادی کرد و مانع پیشروی آن‌ها شد. بر همین اساس، در این محور موفقیتی کسب نشد و نیرو‌های محور‌های شمالی نیز نتوانستند به سمت جاده پیشروی کنند و در ارتفاعات مسلط بر جاده باقی ماندند.

حضور صدام حسین در منطقه و تهدید بعثی‌ها به اعدام

گفتنی است صدام حسین از بعد از ظهر روز گذشته در منطقه «چومان مصطفی» حضور یافت و برای نظامیان مستقر در این منطقه سخنرانی کرد. بنا به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع)، وی در سخنرانی خود به نیرو‌های نظامی دستور مقاومت داد و اخطار داد که در صورت عقب‌نشینی آن‌ها را اعدام خواهد کرد.

در این حال عراق، برای بازپس‌گیری مناطق ازدست‌رفته فشار زیادی را به نیرو‌های خودی وارد می‌کرد، ازجمله چندین بار، اقدام به اجرای پاتک سنگین کرد به‌نحوی‌که در سوم مرداد در محور شمالی، چند پاسگاه را باز پس گرفت و در عملیات دیگری در پنجم مرداد، پاتک سنگینی اجرا کرد که با ایستادگی نیرو‌های خودی ۲۰۰ تن از مهاجمان عراقی کشته و بقیه مجبور به عقب‌نشینی شدند.

بالا آمدن بعثی‌ها از دیوار صاف!

«محمود کاوه» فرمانده تیپ ۱۵۵ ویژه شهدا که در قرارگاه فرماندهی حاضرشده بود با گزارش کوتاهی از عملیات شب گذشته، گفت زمانی که دشمن قصد بازپس‌گیری ارتفاع ۲۵۱۹ را داشت، تا پنج‌متری اولین پایگاه ما هم آمد که نیرو‌ها با صرف تمام مهمات خود، خیلی مقاومت کردند تا اینکه هوانیروز در ساعت ۲ بامداد به‌وسیله یک فروند بالگرد، مقداری مهمات به دست مدافعان رساند و نیرو‌ها توانستند با استفاده از این مهمات، قوای عراقی را که با سماجت و حتی با بالا آمدن از دیواره‌های صاف ارتفاعات، قصد تصرف پایگاه‌های ما را داشتند، به عقب برانند. وی همچنین گفت به دلیل شدت آتش توپخانه دشمن، بسیاری از نیرو‌های تیپ دچار موج گرفتگی شده‌اند.

ذوق‌زدگی بعثی‌ها از تصرف ارتفاع مهم ۲۵۱۹

در روز ۱۳۶۲/۰۵/۰۶، نیرو‌های خودی با اجرای یک عملیات محدود در محور جنوبی موفق به تصرف ارتفاع حساس ۲۰۶۲ در جنوب غربی ارتفاع ۲۵۱۹ شدند. تصرف این ارتفاع، تسلط دید و تیر نیرو‌های خودی بر تنگه دربند را در پی داشت. ولی چند ساعت پس از اجرای این عملیات، نیرو‌های عراقی با فرماندهی شخص صدام حسین، عملیات دامنه‌داری را با بهره‌گیری از بالگرد و عملیات هلی برن اجرا کردند و بالاخره با تحمل تلفات سنگین، ارتفاع ۲۰۶۲ و ۲۵۱۹ را باز پس گرفتند.

در این عملیات، هشت فروند بالگرد عراقی که حامل نیرو بودند؛ به‌همت قوای خودی ساقط شدند و تلفات سنگینی به واحد‌های عمل‌کننده عراقی وارد آمد.

ارتش عراق در اطلاعیه خود به‌منظور کسب این موفقیت خطاب به مردم عراق گفت:

ملت دلیر عراق و‌ای ملت عرب، امروز روزی است که شهامت ملت عراق به اوج رسیده و قله‌های سر به فلک کشیده کشورشان را، پایگاه افتخار برای خویش و امت عرب قرار داده‌اند. پرسنل دلیر نیرو‌های مسلح عراق، بی‌سابقه‌ترین عملیات نظامی خویش را در این قله (۲۵۱۹) ثبت کردند. موقعیت جغرافیایی این کوه از اهمیت ویژه‌ای در منطقه برخوردار است. قله این کوه از بلندترین قله کوه‌های مشرف بر منطقه حاج عمران و رایات است.

بازپس‌گیری مجدد ۲۵۱۹ توسط رزمندگان اسلام و تسلط بر تنگه دربند

روز بعد، فرماندهی عملیات والفجر ۲، نیرو‌های تیپ ۱۰ سیدالشهدا (ع) را وارد منطقه کرد. این تیپ با اجرای یک عملیات سنگین (که بیش از نیمی از آن در روشنایی هوا انجام شد)، بار دیگر موفق به بازپس‌گیری ارتفاع مهم ۲۵۱۹ شد، طوری که پاتک‌های سنگین ارتش عراق نیز برای خارج کردن این ارتفاع از تصرف تیپ مذکور ثمری نداشت.

در روز‌های پانزدهم و شانزدهم مردادماه، لشکر‌های ۸ نجف و ۱۴ امام حسین (ع)، از محور راست و تیپ ۳۲ انصار الحسین (ع) از محور چپ در یک عملیات موفق توانستند تا تنگه دربند پیشروی کرده و در جلوتر از این تنگه باهم الحاق کنند. با تسلط نیرو‌های خودی بر تنگه دربند و ایجاد مواضع در این تنگه، عملیات پیچیده، دشوار و دامنه‌دار والفجر ۲ پایان یافت.

منبع

لطف‌الله زادگان، علی‌رضا، روزشمار جنگ ایران و عراق: والفجر ۲ و ۳؛ تغییر تاکتیکی سرزمین نبرد، (کتاب بیست و ششم)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول ۱۴۰۱، صفحات ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۴۷۳، ۴۷۴، ۵۰۷، ۵۳۷، ۵۳۸، ۵۵۸، ۶۵۱