دفاع مقدس؛ الگویی طلایی در جهاد خودکفایی

دوره جدید تشدید تحریم‌ها که در واقع یک جنگ اقتصادی است، شباهت‌هایی با دوران هشت ساله دفاع مقدس دارد که اهداف دشمن با همان شیوه‌های ناجوانمردانه در هر دوره قابل تشخیص است و از سوی دیگر در مقابله با آن می‌توان از تجارب ارزنده آن دوران سود جست.

به عبارتی، همان‌گونه که جمهوری اسلامی توانست در مقابل جنگی همه‌جانبه که همزمانی آن با تحریم، نابرابری‌ها را نیز تشدید می‌کرد، مقاومت کند، امروز هم قادر به مقابله با دشمن و خنثی‌سازی جنگ اقتصادی با تکیه بر اقتصاد مقاومتی است که همچون دفاع مقدس با مقاومت در برابر تجاوز سهمگین دشمن و در چارچوب گفتمان مقاومت و ایستادگی قابل تبیین و اجرا است.

گفتنی است تحریم اقتصادی پیش از جنگ و همزمان پس از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا با بلوکه کردن دارایی‌های کشورمان و عدم تحویل کالاهای خریداری شده از جمله تسلیحات و مهمات جنگی آغاز و در زمان دفاع مقدس ابتدا با تحریم تسلیحاتی و سپس تهدید صادرات نفتی و کاهش قیمت نفت و سختگیری نسبت به ارسال تجهیزات و لوازم معمولی تشدید شد.

به عنوان مثال وقتی کشورمان مقداری سیم خاردار به سفارش ارتش از کشور یوگسلاوی سابق تهیه کرد، پس از ورود به شوروی سابق، متوقف شد و دو سال بعد سفیر شوروی پس از مواجه شدن با بمباران مناطق مسکونی در شهر تهران بود که نوید اجازه عبور آنچه تسلیحات خریداری شده می‌نامید یعنی همان سیم‌های خاردار توسط شوروی را داد.

یا بالاتر از آن ژاپنی‌ها در عین سود اقتصادی از فروش وانت تویوتا با تصور استفاده آن در جبهه‌های جنگ، از فروش به ایران خودداری می‌کرد و در دنیا تنها دو کشور یعنی بلغارستان و کره شمالی به ما تسلیحات نظامی می‌فروختند که بعدها بلغارها از فروش مستقیم خودداری کردند و لذا جمهوری اسلامی مجبور بود از کشور سوریه به عنوان واسطه یا به عبارتی بارانداز واسط استفاده کند.

اما برخلاف تصور دشمنان که شرایط نابرابر در جنگ و استفاده از حربه تحریم به نفع دشمن بعثی را عامل شکست و از پای در آوردن جمهوری اسلامی می‌دانستند، مردم شریف ایران توانستند با تکیه بر عواملی که باید آن را در گفتمان مقاومت برآمده از انقلاب اسلامی و فرهنگ و تفکر دینی، جست وجو کرد هشت سال مقاومت را رقم زده و بدون دادن امتیازی به دشمن، از جنگ سرافراز و غیرتمند خارج شود.

آنچه نصیب صدام متجاوز و هم پیمانان منطقه ای و فرامنطقه ای او که امروز هم در مقابل ایران اسلامی هستند، شد، پشیمانی و بدنامی بود که گرچه سرنوشت صدام عبرت آموز شد، اما گویا همپیمانان او عبرت نیاموخته‌اند.

استراتژی توجه به داخل و بومی سازی تجهیزات به طوری پیش رفت که کشور در دوران جنگ تحمیلی در بسیاری از زمینه‌ها به خودکفایی رسید و جوانان موفق شدند نیازهای جبهه‌ها را خود تولید کنند. اولین جهاد خودکفایی در نیروی هوایی ارتش تشکیل شد و به تدریج به دیگر رده‌ها و نیروها نیز منتقل شد.

فعالیت نیروهای مسلح در زمینه خودکفایی و ساخت تجهیزات و تأسیسات نظامی، از ابتدای جنگ تحمیلی با ساخت انواع سنگرهای معمولی و پیش‌ساخته، احداث خاکریز، ایجاد خاکریز پدافندی و ایجاد موانع برای کنترل و هدایت و یا انحراف مسیر آب‌های سطحی به سمت دشمن و نیز حفر کانال‌های ارتباطی در خطوط پدافندی آغاز و با طراحی و احداث اولین سدهای خاکی و ساخت انواع جاده و راه‌های دسترسی در باتلاق، هور و زمین معمولی و طراحی و راه‌اندازی انواع بیمارستان صحرایی گسترش یافت.

در ادامه رزمندگان اسلام توانستند با اتکا به توان داخلی و قدرت خلاقیت و ابتکار خود، دستاوردهای ارزشمند و عمدتاً بدیعی مانند؛ انواع پل‌های ثابت و شناور از جمله پل‌های موسوم به پل لوله‌ای، پل شناور بشکه‌ای، پل بعثت، پل شناور خیبری که اولین آن به طول ۱۴ کیلومتر احداث و از دستاوردهای اعجاب‌انگیز رزمندگان به‌شمار می‌رود و نیز شناور کاربردی موسوم به خضر که نقش ارزشمند پل شناور را ایفا می‌کرد را طراحی، ساخته و مورد استفاده قرار دهند.

ساخت تأسیسات و تجهیزات نظامی به اینها محدود نشد و در پی گسترش دامنه تهدید دشمن، هر روز و متناسب با نیاز جنگ، امکانات و تجهیزات جدیدتری در اختیار رزمندگان قرار می‌گرفت.

طراحی و ساخت انواع خودروهای اعلام خطر و رفع آلودگی شیمیایی، طراحی و ساخت حمام‌های رفع آلودگی شیمیایی، طراحی و ساخت اولین خودروهای سبک شنی‌دار، خودروهای گشت و شناسایی مسلح به انواع تیربار، انواع خودروهای سبک و سنگین آبرسانی و سوخت‌رسانی، خودروهای حامل لانچر متحرک پرواز پهپاد، بلدوزرهای دوزیست و خودروی عبور از باتلاق، لودر، بلدوزر و سایر خودروهای کنترل از راه دور، از دیگر دستاوردهای دفاع مقدس به‌شمار می‌روند.

طراحی و ساخت اولین پهپادها از جمله پهپاد مهاجر و پهباد فُطرس و طراحی و ساخت انواع شناور و قایق‌های تندروی ترابری و رزمی، قایق‌های مرداب‌رو، ساخت انواع دکل‌های دیده‌بانی، ساخت بالن‌های شناسایی، طراحی و ساخت انواع فرش‌های عبور از رمل و باتلاق، ساخت و طراحی سازه‌های حرارتی و الکترونیکی ثابت و شناور برای انحراف موشک‌های دشمن نیز در دوران دفاع مقدس آغاز شد.

طی این سال‌ها علاوه بر صنایع نوپای دفاعی و کارخانجات دولتی، کارگاه‌های متعلق به بخش خصوصی نیز با مشارکت در تولید برخی تجهیزات مانند پوسته انواع گلوله خمپاره و توپ، در دفاع از انقلاب اسلامی نقش و سهم بسزایی را برعهده داشتند. سرانجام، در سال‌های پایانی دفاع مقدس، تولیدات دفاعی رزمندگان اسلام با ساخت اولین موشک‌های زمین به زمین بُرد کوتاه که به‌تدریج تکامل یافت، به اوج خود رسید.

یکی از مهمترین دلایل تغییر موازنه در جنگ تحمیلی علیه ایران به اعتراف همه کارشناسان و فرماندهان نظامی که تمامی معادلات دشمنان را بر هم زد، حضور مردم در صحنه بود که با درایت و بینش عمیق امام راحل اتفاق افتاد، هویت ملی مردم ایران و شاخصه‌های هویتی نظیر، زبان، قومیت، جغرافیای سیاسی و تمامیت ارضی با حمله ارتش عراق با تهدید جدی روبرو شد.

یکی از تجارب بسیار با ارزش دوران دفاع مقدس، نقش مردم در کمک به حل مشکلات کشور و عبور از بحران‌ها بود. به جرأت می‌توان گفت مردم مهمترین نقش را در دفاع مقدس داشتند لذا حضرت امام خمینی (ره) با آگاهی کامل از نقش مردم، برخلاف دیگران اعتقاد به مردمی کردن جنگ داشتند و به همین دلیل تا زمانی که جنگ مردمی نبود، ما توفیقاتی نداشتیم. بعد از عزل بنی‌صدر، حضور نیروهای مردمی آغاز شد و تحولات اساسی در جبهه‌ها به وجود آمد.