نامزدهای جایزه ادبی جلال آل احمد و سهم ادبیات دفاع مقدس

به گزارش دفاع‌پرس، نامزدهای چهار بخش «داستان بلند و رمان»، «مجموعه داستان کوتاه»، «مستندنگاری» و «نقد ادبی» پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد مشخص شدند؛ این آثار از میان یک هزار و ۶۰۰ اثر ارسال شده به دبیرخانه جایزه توسط ۱۹ داور انتخاب شده‌اند.

نامزدهای داستان بلند و رمان جایزه جلال

امسال در بخش داستان بلند و رمان، رمان‌های «سیاگالش» نوشته ابراهیم اکبری‌دیزگاه از نشر صاد، «صور سکوت» نوشته محمد قائم‌خانی از شهرستان ادب، «صور» نوشته حسینعلی جعفری از انتشارات سروش و «عزرائیل» نوشته نیما اکبرخانی از انتشارات کتابستان معرفت نامزد بخش مهم و اصلی جایزه شدند.

نامزدهای داستان کوتاه جایزه جلال

همچنین در بخش داستان کوتاه مجموعه‌های «راننده رئیس جمهور و چند داستان دیگر» نوشته سلمان کدیور از انتشارات شهرستان ادب، «گورگم و داستان‌های دیگر» نوشته عماد عبادی از انتشارات نظام‌الملک و «ویروس عاشق» نوشته مجید رحمانی از انتشارات صاد نامزد این رویداد معرفی شدند. 

نامزدهای مستندنگاری جایزه جلال

اما در بخش مستندنگاری کتاب‌های «اینجا سوریه است: صدای زنان راوی جنگ» نوشته زهره یزدان‌پناه قره‌تپه از انتشارات راه‌یار، «پاییز آمد: خاطرات فخرالسادات موسوی همسر شهید احمد یوسفی» نوشته گلستان جعفریان از انتشارات سوره مهر، «سازمان سیاسی بهاییت ۱۹۷۹-۱۸۹۲» نوشته حمیدرضا اسماعیلی از انتشارات موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، «عقیله» نوشته الهام امین از انتشارات به‌نشر و «نبرد تنگه‌ها: نقش شهید حسن باقری در عملیات فتح‌المبین» نوشته مصطفی رحیمی از انتشارات مرکز نشر آثار شهید حسن باقری نامزد شدند.

در این بخش دو کتاب «نبرد تنگه‌ها: نقش شهید حسن باقری در عملیات فتح‌المبین» و «اینجا سوریه است: صدای زنان راوی جنگ» به طور مستقیم به موضوع دفاع مقدس و مقاومت بین‌الملل پرداخته است. 

نبرد تنگه‌ها

کتاب «نبرد تنگه‌ها: نقش شهید حسن باقری در عملیات فتح‌المبین»  در ۱۰ فصل با عنوان «غرب کرخه در اسارت»، «شکل‌گیری محورهای مقاومت»، «طرح‌ریزی عملیات»، «چهار محور، چهار قرارگاه»، «شمارش معکوس»، «آغاز عملیات»، «مرحله دوم، سوم و چهارم» و «فتح‌المبین در بوته نقد» به نقش شهید حسن باقری در عملیات فتح‌المبین پرداخته است.

در بخشی از این کتاب ۱۰۷۷ صفحه‌ای می‌خوانیم: «حالا با حضور مهدی زین‌الدین و نظارت مستقیم حسن باقری، شناسایی‌ها در غرب دزفول گسترده‌تر و هدفمند‌تر پیگیری می‌شد.

حسن باقری ضمن کنترل و هدایت حرکت‌های شناسایی، نیم‌نگاهی هم به کشف استعدادها داشت. او به‌دنبال افراد با نبوغی بود که بتوانند در سطوحی فراتر از یک محور به او کمک کنند بی‌تردید یکی از کشف‌های بزرگ حسن در امر شناسایی، توکل قلاوند بود. قلاوند که مسئولیت شناسایی محور دالپری را برعهده داشت تمامی منطقه دشت‌عباس و ارتفاعات شمالی آن را جز به جز و قدم به قدم می‌شناخت.

معروف‌ترین کمپ شناسایی در منطقه غرب دزفول کمپ قلاوند بود. دوستانش او را «آواکس دشت‌عباس» می‌نامیدند. شناسایی‌های دقیق قلاوند بعدها در عملیات فتح‌المبین بسیاری از گره‌های کور منطقه شمالی عملیات را باز کرد. همین استعداد و مهارت باعث شد تا حسن باقری بعدها پای او را به میدان‌های بزرگ‌تر باز کند.»

اینجا سوریه است

کتاب «اینجا سوریه است»؛ صدای زنان راوی جنگ به قلم زهره یزدان‌پناه، از سوی انتشارات «راه یار» منتشر شده است. این کتاب اولین عنوان از مجموعه آثار ناشر در رده «زنان مقاومت ـ فتنه شام» است.

نویسنده کتاب، تلاش دارد فصل جدیدی در چگونگی ثبت تاریخ شفاهی بگشاید؛ فصل جدیدی که می‌تواند «ثبت تاریخ شفاهی در موقعیت بحران» نامیده شود؛ هرچند به دلیل گسترده بودن دریای روایت‌ها، به ویژه روایت‌های مقاومت در سوریه، این روایت‌ها ناتمام هستند و روایت‌های این کتاب، فقط گوشه‌ای از صدای زنان راوی جنگ در سوریه است.

زهره یزدان‌پناه قره‌تپه، برای نگارش این کتاب، چند مرتبه به استان‌ها و شهرهای مختلف سوریه سفر کرده است. روایت‌های کتاب به ترتیب زمانی، به طور جداگانه و در دو بخش مرتب شده‌اند. بخش اول، خاطرات سفر سال ۲۰۱۷، مصادف با پاییز و زمستان ۱۳۹۶ و بخش دوم، وقایع سال ۲۰۱۸ مصادف با تابستان ۱۳۹۷ است که به نگارش درآمده است. هر بخش نیز شامل ۱۱ فصل است.

نویسنده که اولین خانم ایرانی نویسنده، پژوهشگر و مستندساز است که برای نگارش کتاب، عازم کشور سوریه شده است، در بخشی از مقدمه‌اش درباره چرایی و انگیزه نگارش کتاب، چنین نوشته است: «پرسش اصلی در این سفر جست‌وجوگرانه و پژوهش برای نگارش مطالب کتاب، این بود: «جنگ تحمیل شده به مردم سوریه، چه تبعاتی بر زندگی زنان سوری با ادیان و مذاهب و قومیت‌های مختلف داشته است؟ چگونه زندگی شخصی و خانوادگی این زنان، متأثر از این جنگ تحمیلی قرار گرفته است و زنان چه خاطراتی از این وضعیت دارند؟»

بدون شک، یافته‌های چنین پرسشی، نه‌تنها روایت مظلومیت زنان سوری در جنگ تحمیلی بر سوریه است، بلکه بیانگر عمق جنایت‌های دشمنان سوریه و مردم آن هم خواهد بود. وقتی که نام «زن» به میان می‌آید، به طبع در کنارش مسئله خانواده مطرح می‌شود؛ یعنی همسر و فرزندان و همچنین دیگر اعضا مانند پدر، مادر، خواهر و برادر. در این جست‌وجو اما به علت حضور نیروهای ایرانی در سوریه، ردپای فعالیت‌های آن‌ها هم در عرصه‌های مختلف آشکار می‌شود.

نامزدهای نقد ادبی جایزه جلال

و در نهایت در بخش «تماشای روایت: بررسی تحلیلی روش انتقال عناصر داستان از روایت به درام» نوشته مجید آقائی از انتشارات علمی و فرهنگی، «خودانتقادی ادبی: رساله‌ای در نقد هنر خویشتن در عرصه ادبیات» نوشته مهرداد نصرتی از انتشارات فرهنگ عامه و «درآمدی بر ادبیات تطبیقی: خاستگاه، مبانی نظری، چالش‌ها» نوشته منصور پیرانی از انتشارات دانشگاه شهید بهشتی نامزد شدند.

به طور کلی در چهار بخش جایزه ادبی جلال آل احمد تنها دو کتاب مرتبط با موضوع دفاع مقدس و مقاومت در بخش مستندنگاری رقابت خواهند کرد درحالی که جایزه ادبی جلال آل احمد یکی از ظرفیت‌های مهم برای توجه دادن مخاطب به ادبیات دفاع مقدس و انتقال مفاهیم آن است؛ عدم وجود آثار مرتبط با موضوع دفاع مقدس در بخش داستان بلند و رمان و داستان کوتاه ضرورت توجه و سرمایه‌گذاری مدیران فرهنگی نسبت به موضوع ادبیات دفاع مقدس را می‌رساند.