عملیات والفجر ۳ در منطقه عمومی مهران و باهدف خارج کردن شهر مهران از محاصره و دید و تیر نیرو‌های عراقی و تصرف ارتفاعات مشرف بر این شهر و آزادسازی جاده ایلام- دهلران در تاریخ ۷مرداد ۱۳۶۲ آغاز و به مدت ۱۱ روز به طول انجامید.

شرح عملیات

در منطقه عملیاتی والفجر ۳ با غروب آفتاب (روز ۷ مرداد ۱۳۶۲) و تاریک شدن هوا، فرماندهان یگان‌ها به نیرو‌های خود که برخی از روز قبل در محلی مناسب از خط دشمن در استتار به سر می‌بردند، دستور حرکت به سمت خط ارتش عراق را دادند تا نیرو‌ها با نزدیک‌تر کردن خود به خط دشمن و به محض اعلام رمز عملیات، بدون فوت وقت به این خطوط حمله کنند.

در ساعت ۲۳، عزیز جعفری؛ فرمانده قرارگاه نجف، در تماسی که با فرماندهان یگان‌ها برقرار کرد به آن‌ها برای دریافت رمز عملیات اعلام آماده‌باش داد.

حدود ۱۰ دقیقه بعد، یعنی ۵ دقیقه زودتر از قرار قبلی برای شروع عملیات، یکی از محور‌های لشکر ۴۱ ثارالله (ع) با گشتی‌های دشمن درگیر شد و فرماندهی عملیات به‌ناچار چند دقیقه قبل از موعد مقرر رمز عملیات را اعلام کرد.

با اعلام رمز عملیات، لشکر ۵ نصر با ۷ گردان و تیپ ۸۴ خرم‌آباد با یک گروهان و گروه رزمی، در ارتفاعات شمال منطقه برای تصرف ارتفاعات زالوآب و نمه کلان بو، تیپ ۲۱ امام رضا (ع) در سمت چپ این لشکر با ۵ گردان و یک گردان از تیپ امیرالمؤمنین (ع) و یک گردان تانک با مأموریت تأمین مرز از پاسگاه دراجی تا فرح آبادو با عنوان فتح ۱ و لشکر ۴۱ ثارالله (ع) با ۶ گردان همراه ۳ گردان از تیپ ۴ لشکر ۲۱ حمزه، باهدف تصرف بخش شرقی ارتفاعات قلاویزان، عملیات خود را شروع کردند.

پس از اجرای آتش تهیه روی مواضع دشمن، نیرو‌های خودی پیشروی خود را آغاز کردند و بلافاصله در همه محور‌ها با دشمن درگیر شدند.

کارنامه عملیات والفجر ۳ در روز اول (۸ مرداد ۱۳۶۲) با این دستاورد‌ها به پایان رسید:

در شمال منطقه، لشکر ۵ نصر در محور راست موفق‌تر عمل کرد و نمه کلان بو، نمه کلان بوی کوچک و ارتفاعات این منطقه را تصرف و مقداری هم به سمت جنوب پیشروی کرد. در محور چپ نیز این لشکر باوجود تلاشی که انجام داد و چندین ارتفاع ازجمله ۳۴۳، ۳۱۰ و... را تصرف کرد، ولی نتوانست اهداف اصلی که تصرف ارتفاع کله‌قندی ۳۹۰، زالوآب و ۳۴۰ بود را تأمین کند. البته ارتفاع کله‌قندی ۳۹۰ به نحوی در محاصره نیرو‌های این یگان قرار داشت.

تیپ ۲۱ امام رضا (ع) نیز تمامی اهداف از پیش تعیین‌شده ر ا تحقق بخشید و خاکریزی هم در جلوی حد پیشروی خود در منطقه فیروزآباد تا فرح‌آباد احداث کرد.

در این حال، لشکر ۴۱ ثارالله (ع) هرچند در ساعات اولیه موفقیت‌هایی به دست آورد و توانست ارتفاع ۱۷۵ را تصرف کند، ولی تکمیل پیشروی‌های این یگان به دلیل عدم الحاق با جناح چپ خود مقدور نشد و نیرو‌های آن به‌ناچار به پشت خاکریزی که در منطقه فیروزآباد احداث‌شده بود، برگشتند.

یکشنبه ۹ مرداد ۱۳۶۲

در منطقه عملیات والفجر ۳، نیرو‌های لشکر ۵ نصر که برای تصرف ارتفاعات باقیمانده و به‌خصوص ارتفاع مهم ۳۹۰ زالوآب (کله‌قندی) واقع در محور چپ این یگان، از ساعت ۲۳ روز گذشته، عملیات خود را آغاز کرده بودند، در پیشروی بیشتر و تصرف ارتفاعات، با مقاومت پیش‌بینی‌نشده قوای دشمن مواجه شدند و درگیری‌ها تا روشن شدن هوا ادامه یافت.

هم‌زمان با این درگیری‌ها، واحد‌هایی از تیپ ۱۸ پیاده عراق نیز که به‌تازگی به منطقه آمده بودند، باهدف گشودن راهی برای کمک به نیرو‌های محاصره‌شده عراقی در ارتفاع ۳۹۰، به مواضع تیپ ۲۱ امام رضا (ع) در منطقه دراجی حمله کردند که با تلاش قوای این یگان، نیرو‌های عراقی نه‌تن‌ها به عقب رانده شدند، بلکه نیرو‌های خودی مقداری نیز به عمق پیشروی کردند و موفق شدند به ارتفاع ۲۰۷ و ۳۰۷ در منطقه دراجی تسلط پیداکرده و خاکریز حساس این منطقه را که از استحکام کافی برخوردار نبود، کامل و دوجداره کنند، ولی با پیشروی از سمت‌های مختلف، منطقه تصرف‌شده قبل را گسترش دادند.

در این محور، در حوالی ظهر تعداد زیادی قوای عراقی با فرار از مواضع خود قصد پیوستن به نیرو‌های ایرانی را داشتند که از پشت هدف گلوله‌های تیربار فرمانده خود قرارگرفته و عده‌ای از آن‌ها کشته شدند و فقط ۱۰ تن توانستند خود را به مواضع لشکر ۵ نصر برسانند و خود را تسلیم کنند.

پس از پایان کشمکش در منطقه عملیاتی، مرتضی قربانی فرمانده لشکر ۵ نصر، به قرارگاه فرماندهی عملیات اطلاع داد که برای فشار آوردن به افراد محاصره‌شده عراقی در ارتفاع ۳۹۰ (کله‌قندی) ۴ تانک در مکانی مشرف‌به این ارتفاع مستقر کرده‌ایم و به‌طور مداوم به سمت دشمن تیر مستقیم تانک شلیک می‌کنیم.

سماجت و مقاومت عراق در مقابل نیرو‌های خودی برای حفظ ارتفاع ۳۹۰ (کله‌قندی) بی‌سابقه و برای فرماندهان ما غیرقابل‌پیش‌بینی بود.

دوشنبه ۱۰ مرداد ۱۳۶۲

با توجه به خستگی نیرو‌ها و نبود نیروی کافی، بنا به تصمیم فرماندهی عملیات والفجر ۳، امشب یگان‌ها مأموریت عمده عملیاتی نداشتند و فقط یک مأموریت در حد ۲ گروهان به تیپ ۲۱ امام رضا (ع) واگذار شد و آن پیشروی در پیچ رودخانه کنجانچم تا پاسگاه دراجی و احداث خاکریز دوجداره با کمک مهندسی تیپ ۱۱۴ امیرالمؤمنین (ع) بود. همچنین قرار شد در صورت امکان، نیرو‌های تیپ ۲۱ امام رضا (ع)، تپه ۲۷۰ در غرب دراجی را که به خاکریز‌های خودی تسلط دید و تیر داشت، تصرف و پاک‌سازی کنند.

با فرارسیدن شب، نیرو‌های تیپ ۲۱ امام رضا (ع)، شبانه دو نیم کیلومتر در منطقه پیشروی و یک پایگاه دشمن را منهدم کردند و با احداث خاکریزی در منطقه تصرف‌شده، فاصله خط خودی با دشمن را کوتاه‌تر کردند.

نیرو‌های تیپ ۲۱، اما رضا (ع) برای تصرف ارتفاع ۲۷۰ نیز اقدام کردند، ولی به علت هوشیاری دشمن، امکان پیشروی در این منطقه فراهم نشد.

منبع:

لطف‌الله زادگان، علی‌رضا، روزشمار جنگ ایران و عراق: والفجر ۲ و ۳؛ تغییر تاکتیکی سرزمین نبرد، (کتاب بیست و ششم)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول ۱۴۰۱، صفحات ۶۵۵، ۶۷۲، ۶۹۵، ۶۹۶، ۷۱۵، ۷۳۵، ۷۳۶، ۷۵۳