برای اولین‌بار در ۲ آذر سال ۱۳۹۹ اعلام شد قرار است قانون تبدیل وضعیت استخدامی ایثارگران در سال ۱۴۰۰ اجرایی شود و برای این موضوع در قانون بودجه نیز اعتبار در نظر گرفته شد. هر چند اجرای این قانون در سال ۱۴۰۰ به خوبی اجرا نشد و دستگاه‌های مربوطه از اجرای قانون تا حد توانشان سر باز زدند، اما کم و بیش تعدادی از مشمولان ایثارگر تبدیل وضعیت استخدامی‌شان انجام شد و از حالت قراردادی خارج شدند.

تبدیل وضعیت و گذر از هفت خان رستم

همچنین در اواخر سال ۱۴۰۰ نیز اعلام شد قانون تبدیل وضعیت استخدامی در سال ۱۴۰۱ نیز اجرا می‌شود و این بار نیز بخشی از اعتبارات در لایحه بودجه این سال نیز به این موضوع اختصاص داده شد، اما همچنان اگر ایثارگری می‌خواست در دستگاهی تبدیل وضعیت شود باید هفت خان رستم را رد می‌کرد. آن هم معلوم نبود نتیجه برایش خوشایند خواهد بود یا خیر؟ برای مثال ایثارگری که در دانشگاه علوم پزشکی مشهد مشغول به کار بوده است، می‌گوید: «هم مراحل گزینش را انجام داده‌ام و هم با من مصاحبه انجام داده‌اند و حالا بعد از انجام همه این کارها که خودش چند ماه طول کشیده اعلام کردند به علت عدم موافقت حکم زده نمی‌شود. اینکه چرا و به چه دلیل هم مشخص نیست.»

همچنین یکی از معلم‌هایی که فرزند شهید است و حدود ۵ سال از سابقه تدریسش می‌گذرد، می‌گوید: «با اینکه همه مدارکم کامل است، اما این وزارتخانه اولویتی برای اجرای قانون ندارد و هر بار با بهانه‌ای کار را عقب می‌اندازد. این در حالی است که آموزش و پرورش با کمبود نیرو نیز مواجه است و هر چند وقت یک بار آزمون استخدامی برگزار می‌کند، اما به من برای ۵ ماه تدریس مبلغی حدود ۳ میلیون تومان به عنوان حقوق واریز کرده و کار استخدامم هم روی هواست.»

مثلاً برخی از دستگاه‌ها باوجود متن صریح قانون می‌گویند نیروهای شرکتی شامل تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی نمی‌شوند. این در حالی است که پیش از این مهدی ایزدی، معاون حقوقی و امور مجلس بنیاد شهید و امور ایثارگران گفته بود: «در قانون بودجه ۱۴۰۰ نمایندگان تصویب کردند شاغلین ایثارگری که در دستگاه‌های اجرایی مشغول به کارند، با هر وضعیتی، اعم از شرکتی و پیمانی، باید تبدیل وضعیت شوند.»

ابهام و سردرگمی گریبانگیر مشمولان قانون استخدامی ایثارگران

این مصادیق، تنها گوشه کوچکی از پیام‌ها و تماس‌هایی است که مشمولان قانون تبدیل وضعیت در آن خواسته‌اند تا به مشکلاتشان رسیدگی شود. یکی از بیشترین مشکلاتی که این قشر را درگیر خود کرده است، ابهامات و سردرگمی‌هایی است که دچارش شده‌اند.

تازه داشت از حجم زیاد این بلاتکلیفی‌ها کم می‌شد که در اواخر سال ۱۴۰۱ اعلام شد قانون تبدیل وضعیت استخدامی در سال جدید اجرا نخواهد شد و یکی از علل آن نیز کمبود بودجه و نا عدالتی در این موضوع عنوان شد. سرانجام ادامه اجرای این قانون در مجلس شورای اسلامی با ۷۲ رای موافق، ۱۱۰ رای مخالف و ۷ رای ممتنع از مجموع ۱۹۸ نماینده حاضر در مجلس، رأی نیاورد و متوقف شد. 

کمبود بودجه یا اجحاف حق؟

بسطامی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه می‌گوید: «به اعتقاد برخی از نمایندگان مجلس ادامه تبدیل وضعیت ایثارگران به شیوه قبلی پایگاه یا ریشه مبانی نظم بخشی به ساختار منابع انسانی را از بین می‌برد و به همین دلیل معتقدند که در حق برخی اجحاف شده است و باید اصلاحاتی صورت بگیرد؛ ما هم دنبال این موضوع هستیم. تبدیل وضعیت ایثارگرانی که به هر نوعی در یک دستگاهی فعالیت می‌کردند، اجحافی بود که باید اصلاح شود. تبدیل وضعیت افرادی که تنها دو روز از آغاز به کار آنها گذشته است، کار عقلانی محسوب نمی‌شود.»

محمداسماعیل هاشم‌لو، معاون اداره کل اشتغال و کارآفرینی بنیاد شهید و امور ایثارگران می‌گوید: «پس از توقف این قانون یکی از نمایندگان در فراکسیون ایثارگران مجلس علت توقف را گردن بنیاد شهید انداخت. در حالی که با پیگیری‌های بنیاد بود که حدود ۱۶۰ هزار نفر تاکنون تبدیل وضعیت شده‌اند.

دیوان محاسبات، پیگیر دستگاه‌هایی که قانون را اجرا نکردند

اخیراً دیوان محاسبات قدم در میدان گذاشته و پیگیر تعداد قطعی تبدیل وضعیت شده‌هاست. هاشم‌لو با بیان مطلب می‌افزاید: دیوان از ما خواست مشخص و دقیق بگوییم چند نفر و در چه دستگاه‌هایی تبدیل وضعیت شده‌اند و چند ارگان کم‌کاری کرده‌اند که به همین منظور ما مجدد به دستگاه‌های مختلف نامه پیگیری ارسال کردیم که آمار دقیق‌تری به ما بدهند. مثلاً اکثر دستگاه‌های دولتی قانون را در دو سال گذشته اجرا نکرده‌اند. عمده مشکل ما نیز برخی شرکت‌های دولتی و خصوصی تابعه وزارتخانه‌هاست و دیگری بخش خصوصی مثل بیمه و بانک. بانک‌ها می‌گویند ما خصوصی هستیم و قانون شامل ما نمی‌شود.

هاشم‌لو می‌گوید: مدتی مجلس نظارت خوبی داشت، اما اکنون مثل قبل با جدیت پیگری نمی‌کند و چون قانون خود مجلس هست بهترین جا برای پیگیری است.

تلاش بنیاد شهید برای اجرا شدن قانون تبدیل وضعیت استخدامی در سال آینده​

وی می‌افزاید: مخابرات نیز هیچ کسی را تبدیل وضعیت نکرده و ما چند بار نامه زدیم و حتی مدیر مخابرات در فراکسیون‌های مجلس دعوت شد، اما خروجی نداشت و حتی یک نفر تبدیل وضعیت نشده است. همچنین برخی شرکت‌های زیرمجموعه شرکت نیرو هم زیر بار اجرا شدن نمی‌روند. وزارت نفت هم می‌گوید انجام می‌دهیم اما چون آمار دقیق ندادند هنوز نمی‌توانیم نظر دهیم. بنیاد شهید تنها یک دستگاه ناظر است و قدرتی برای اعمال نظر ندارد در صورتی که بسیاری از مردم فکر می‌کنند این کوتاهی از بنیاد شهید است. ما هنوز این موضوع از دستور کارمان خارج نشده و تلاش می‌کنیم در سال آینده مجدد انجام شود.»

اما برخی از دستگاه‌ها با شنیدن خبر توقف قانون تبدیل وضعیت در سال ۱۴۰۲ در اقدامی عجیب نیروهای ایثارگر خود را که شامل این قانون می‌شدند، تعدیل کردند تا مثلاً از این مسئولیت شانه خالی کنند. اما هاشم‌لو در این خصوص نیز می‌گوید: «اگر کسی در سال ۱۴۰۱ و قبل از اسفند سال ۱۴۰۰ مشغول به کار بوده، شامل تبدیل وضعیت می‌شود. این به صورت قانونی تصویب شد، زیرا خیلی از دستگاه‌ها آمدند زرنگی کنند و سریع تعدادی از نیروهای خود را لغو قرارداد کردند که با این تصمیم دیوان، این مشکل هم رفع شد.»