رونمایی از کتاب «در جستجوی شبح»

سیدمجتبی ابطحی دبیرکل کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضۀ فلسطین در مراسم رونمایی از کتاب «در جستجوی شبح» نوشتۀ رابرت بایر مأمور سابق «سی‌آی‌اِی» و با ترجمۀ سیدسجاد موسوی که در باغ کتاب تهران و با حضور محمدعلی صمدی پژوهشگر تاریخ و علی عبدی کارشناس مسائل غرب آسیا همراه بود، گفت: خیلی مناسب است که وقتی آدم دشمن با انصافی دارد، یعنی در عین قساوت طرف مقابل خود را تعریف می‌کند. ما اسیرانی از عراقی‌ها می‌گرفتیم که فرماندهان ما را می‌شناختند و تعریف می‌کردند. تفاوت بین ارتش و سپاه را می‌دانستند.

بیشتر بخوانید

• در جستجوی شبح؛ پرونده عماد مغنیه به روایت جاسوس سیا منتشر شد

وی با اشاره ویژگی‌های راوی این کتاب گفت: آقای رابرت آن زمان که در بیروت بود، من هم آنجا بودم. تنها کسی بودم که از جنوبی‌ترین تا شمالی‌ترین منطقه مرتب در حرکت بودم. ایشان سعی کرده فراتر از گزارشگری، یک ژست جامعه‌شناسی بگیرد و تحلیل کند در حالی که شناختی از جامعۀ لبنان نداشت. فرد جامعه‎شناس باید با تمام مذاهب شناخت داشته باشد. باید عقبۀ ملیت‌ها و طائفه‌ها را بشناسد. منتها این آقا شناختی نداشت. به ماشین‌های آنچنانی اشاره و بعد تعجب می‌کند. او همۀ غرب را در یک نقطۀ شرقی می‌دید. حالا چه می‌شود این ملت ناگهان به سمتی می‌روند که احمد قصیرها را تربیت می‌کنند.

کتاب «در جستجوی شبح» بدون مأموریت نیست

ابطحی افزود: او می‌گوید مطلب را از دید سانسور و حذف‌های «سی آی اِی» تهیه کردم. پس این کتاب بدون مأموریت نیست. در کتاب مدام می‌گوید «مرا بردند» و «از من خواستند». این سازمان یک سازمان کاملاً کثیف برای گسترش هیمنۀ امپریالیسم است که 24 ساعت به دنبال توطئه است. در این کتاب می‌گوید از 5 نفری که در این تیم بودند، خودش فقط زنده مانده است. او نشان می‌دهد دنبال آرمان‌های ضد اسلامی و ضد جریان انقلاب اسلامی در لبنان است.

دشمنان فهمیدند قهرمانان ما ظرفیت جهانی دارند

وی با تأکید بر اینکه باید بتوانیم قهرمانان مقاومت را خودمان معرفی کنیم، گفت: باید به گونه‌ای عمل کنیم که دیگران به دنبال ترجمۀ آثار ما باشد. دشمنان فهمیدند قهرمانان ما ظرفیت جهانی دارند. ملت‌های آمریکای لاتین حاج قاسم را به عنوان عمو قاسم می‌شناسند. برای کسی که شهید مغنیه را می‌خواهد ابتدا بشناسد شاید این کتاب جالب نباشد بلکه برای قشری است که مغنیه را از قبل می‌شناختند و قصد دارند ابعاد دیگری از زندگانی ایشان را بشناسد.

دبیرکل کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضۀ فلسطین با انتقاد از روحیۀ خصمانۀ نویسندۀ کتاب گفت: شهید مغنیه بر خلاف آنچه کتاب از او چهره‌ای تروریست ساخته، دارای روحی لطیف بود. در عین آنکه مقابل دشمنان سرسخت بود، در برابر مؤمنان فروتن بود. چنین افرادی تربیت‌یافتۀ مکتب تشیع و مکتب اباعبدالله هستند. برخی مداحان هم متأسفانه به بعد قهرمانانۀ شهدای کربلا می‌پردازند، در حالی که این رشادت‌ها برگرفته از ابعاد متعدد آسمانی آنهاست.

صمدی در ادامۀ این مراسم دربارۀ شخصیت پنهان شهید مغنیه گفت: دو سال در بیروت بودم و کنجاوی بالایی داشتم ایشان را ببینم. فقط تصور می‌کردم یک مبارزی مانند سایر مبارزان است. همۀ فرماندهان را شبیه هم می‌دانستیم. همان زمان از یک استاد دانشگاها که خیلی موافق جبهۀ مقاومت بود، پرسیدم عماد را می‌شناسید؟ آیا زنده است؟ عرب‌ها بازنشستگی نظامی دارند، گفتم شاید بازنشسته شده است. به من گفت به نتیجۀ قطعی رسیدم که او یک شخصیت تخیلی است و هر مأموریتی که نمی‌توانند انجام دهند، می‌گویند عماد انجام می‌دهد. به این اندازه مخفیانه عمل می‌کرد. پس از شهادتشان این ماجرا را رها نکردم. بعید می‌دانم که کسی به اندازۀ من دنبال کار عماد رفته باشد. من گفتم باید دنبال خارجی‌ها بروم، داخلی‌ها صحبت نمی‌کنند. به بیروت رفتم و در آنجا هم چیزی گیرم نیامد.

رابرت یک قدم هم به عماد نزدیک نشد

وی افزود: نزدیک‌ترین شخص را رابرت نویسندۀ همین کتاب معرفی کردند، اما بدانید او یک قدم هم به عماد نزدیک نشد. یک مشت گزارش از این و آن گرفته و در کتابش نوشته است. این کتاب با مأموریت اقتصادی و سیاسی است. او مشاور دادگاه رفیق حریری است. این کتاب با سرعت بالا برای تأثیرگذاری در روند هیئت منصفه نوشته شد. تمام شرارت‌های نیمه قرن دوم را به عماد نسبت داده است.

صمدی افزود: آنچه در این کتاب برایم جلب توجه کرد خود شخصیت رابرت بود. او ژست خاورمیانه‌شناس و جامعه‌شناس به خود گرفته است. 90 درصد کتاب، داستان‌نویسی و سناریونویسی است. 21 درس از یک تروریست نوشته که اتفاقاً درس‌های یک مجاهد است. به گمان او عماد تروریست است، اما در نگاه ما درس‌های یک مجاهد واقعی است. در نهایت اینکه کتاب ذهنیت یک جاسوس امنیتی از مجاهدت‌های یک فرمانده است.

این پژوهشکر تاریخ با اشاره به اینکه عماد یک عنصر تأثیرگذار در خاورمیانه است، گفت: او در 21 سالگی آمریکا را از لبنان بیرون کرد و آمریکا دیگر بازنگشت. خیلی از کارهایی که عماد انجام داد، دیگران نتوانستند انجام دهند. موانع ذهنی که دیگران برای خود بافته بودند، او نداشت. ساختمانی که همه تصور می‌کردند مستحکم است و امکان تخریب ندارد، او منفجر می‌کرد.

موانع تحقیق دربارۀ حاج عماد باید برداشته شود

صمدی با انتقاد از موانع نگارش کتاب دربارۀ شهید مغنیه گفت: باید اجازه بدهند بیشتر دربارۀ عماد تحقیق کنیم و کتاب بنویسیم و مستند داشته باشیم. منابع ما در داخل به خود حق سکوت دادند و به ذکر برخی خاطرات اکتفا می‌کنند و لبنانی‌ها هم چند خاطره بیشتر به ما نمی‌گویند، در حالی که ما نیاز به اطلاعات بیشتری از این شهید بزرگوار به ویژه در جنگ‌های داخلی لبنان داریم.

علی عبدی کارشناس مسائل غرب آسیا سخنران بعدی این مراسم بود و گفت: تجربۀ زیست من با حاج عماد تقریباً مانند آنچه است که آقای صمدی گفتند. اسم ایشان را شنیدیم و تعقیب کردیم و شیفتۀ ایشان شدیم. در حال و هوای نوجوانی جسته و گریخته انفجار سفارت آمریکا را شنیده بودم و یک هالۀ اسطوره‌ای از حاج عماد برایم ثبت شد. او شخصیتی چند جنبه‌ای است. آنچه در ادبیات رسانه‌های غرب با عنوان جنگ سایه‌ها سخن می‌گویند، دربارۀ ایشان صدق می‌کند. شخصیتی که وقتی شهید می‌شود، حدود 46 سال سن دارد، منتها کارنامه‌ای از خود بر جای گذاشته که اگر یک عملیات او را دیگری انجام می‌داد، کتاب‌ها برایش می‌نوشتند و فیلم‌ها از او می‌ساختند.

وی افزود: چقدر خوب می‌شد خودمان دربارۀ او می‌نوشتیم، اما همین که اسطورۀ خود را از زبان دشمن می‌شنویم جالب است. اسرائیلی‌ها حاج عماد را بهتر از آمریکایی‌ها می‌شناختند. نگاه آنها شرق‌شناسانه است. به عنوان آدمی که از نظر آنها تروریست و جانی است، می‌شناختند، منتها از همین حیث هم که نگاه می‌کنید، منابع آنها غنی‌تر است. خانم دایان مستندساز می‌گوید عماد کسی بود که در 22 سالگی آمریکا را از لبنان بیرون کرد.

شکستی که رئیس موساد از حاج عماد خورد

عبدی ادامه داد: داگان رئیس وقت موساد و عامل اصلی ترور حاج عماد بود. او ابرمرد تشکیلات اطلاعاتی و امنیتی اسرائیلی محسوب می‌شود. به اصطلاح خودشان موساد را تخریب کرد و مجدد ساخت. همین داگان در دو برهۀ تاریخی شکست سختی از شهید مغنیه خورد؛ یکی در دهه 80 در لبنان زمانی که مسئول یک یگان سرّی در لبنان بود. کار آن یگان شکار و ترور افراد کلیدی مقاومت بود. پروندۀ اسارت حاج احمد متوسلیان به همین یگان باز می‌گردد. دوم، در جنگ 33 روزه. این شکست برای داگان خیلی سنگین بود. در نهایت او طی جلسه‌ای با نخست وزیر وقت اسرائیل به آمریکا می‌روند و اجازۀ ترور حاج عماد را از بوش پسر می‌گیرند. اگر ماجرای اشغال عراق و افغانستان نبود، جرأت ترور وی را نداشتند. آنها ترس توسعۀ حرکت حاج عماد و حاج قاسم در منطقه را داشتند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا افزود: ماجرای انفجار ستاد کل ارتش اسرائیل در شهر سور از دیگر اقدامات عملیاتی حاج عماد است که طی آن احمد قصیر به شهادت رسید. تا به الان اسرائیلی‌ها مصرند که بگویند نشت گاز سبب ویرانی آنجا شد. سال گذشته اسناد اسرائیل منتشر شد. در آنجا سند سازمان امنیت اسرائیل در 1983 را آوردند. نتیجۀ ارزیابی آنها می‌گوید ماجرای انفجار ستاد کل ارتش یک عملیات انتحاری بود. آنها خودشان را پنجمین ارتش دنیا می‌دانند؛ لذا برایشان عار است که مقر اصلی اسرائیل را یک جوان 22 ساله بدانند. با فرار اسرائیل از لبنان، حاج عماد او را رها نکرد.

معرفی حاج عماد نیاز ضروری نسل امروز ماست

وی با انتقاد از عدم تولید محتوای مناسب دربارۀ شهید عماد مغنیه گفت: باید اثری ما به ازای دشمنان را تولید کنیم. آنها تولیدات متعددی علیه این شهید بزرگوار مثل فیلم «ارواح بیروت» ساختند. باید فضا باز شود تا دربارۀ این شهید کار هنری انجام شود. معرفی این شخصیت نیاز ضروری نسل امروز ماست.