روابط آمریکا و عربستان؛ سردی روابط یا طلاق سیاسی

شواهد امر نشان از این دارد، روابط آمریکا و عربستان سعودی به گرمی گذشته نیست، اما به دلیل نیاز دو کشور به یکدیگر در این مرحله به جدایی نرسیده است.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری المنار، گام‌های باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا هنگام پایین آمدن از پلکان هواپیمای ریاست جمهوری خود در فرودگاه ریاض عربستان سعودی، به مانند گام های که روسای جمهوری پیشین آمریکا در حین پایین آمدن از پلکان نبود، بلکه حتی شبیه به نحوه پایین آمدنش در دفعات قبلی سفر خودش به این کشور از زمان ورودش به کاخ سفید هم نبوده است.

پایان ماه عسل در روابط ریاض و واشنگتن

باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا و همه روسای جمهوری آمریکای پیش از اوباما عادت کرده بودند در زمان ورودشان به عربستان سعودی مورد استقبال گرم مقامات آن کشور قرار گیرند و خاندان حاکم روسای جمهوری آمریکا را همواره در حین ورود به ریاض در آغوش می فشردند و مراسم جشن و شادی و شب های خوشی را برای میهمانان برپا می کردند و مراسم رقص شمشیر برگزار می شد.

همان گونه که چند سال قبل هم زمانی که ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی در آن زمان که امیر شهر ریاض بود، در زمان استقبال از جورج بوش پسر چنین کرد، در آن زمان مقامات سعودی دل بسیار خوشی از جورج بوش رئیس جمهوری وقت آمریکا داشتند، چرا که او به عراق حمله کرده بود و سوریه و ایران را به اقدام نظامی تهدید می کرد و به رژیم صهیونیستی چراغ سبز نشان داد، تا به خاک لبنان در تجاوز سال 2006 یورش برد و غزه را هم به صهیونیست ها اجازه داد تا منهدم کنند.

باراک اوباما با اکراه وارد ریاض شد

باراک اوباما در حالی خود را به سالن استقبال از میهمانان سعودی رساند که در این سالن ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاهی عربستان سعودی قصد استقبال از وی را داشت، حال این که در گذشته در انتهای پلکان هواپیما از وی پادشاه عربستان استقبال می کرد و چند ساعت قبل از آن هم ملک سلمان شخصا از سران و مقامات عرب عضو شورای همکاری خلیج فارس در انتهای پلکان هواپیما استقبال کرده بود.

از این رو می توان نتیجه گرفت، روابط بین واشنگتن و ریاض رو به سردی بی سابقه‌ای نهاده است، این سردی روابط از زمان به قدرت رسیدن ملک عبدالعزیز آل سعود بنیانگذار کشور پادشاهی عربستان سعودی در دوران ریاست جمهوری روزولت در دهه 40 از قرن گذشته میلادی بی سابقه است، در آن زمان دو کشور ائتلاف راهبردی تشکیل دادند، قرار شد آمریکا امنیت ریاض را تامین کند و در مقابل عربستان سعودی نفت و پول در اختیار واشنگتن قرار دهد.

سرانجام رابطه قوی تاریخی آمریکا و عربستان سعودی به ضعف کنونی در روابط انجامید  

این معادله حاصل از این پیمان برای دهها سال ادامه یافت، تا این که ریشه دار شد، به گونه ای که سیاست خارجی و نفتی پادشاهی عربستان سعودی در خواسته های دولت آمریکا عجین شدند و واشنگتن از این طریق هزاران میلیارد دلار از اموال سعودی را برای شرکت ها و بانک های خود سرمایه گذاری کرد، همچنین در مقابل عربستان سعودی هم دروازه های خلیج فارس را بر روی ناوگان دریایی واشنگتن در منطقه گشود و این اقدام با عنوان تامین امنیت و حمایت از پادشاهی عربستان سعودی و شیخ نشینان و شاهزادگان صورت گرفت.

به همین دلیل باید گفت که طبیعی هم بود، تا بین ریاض و واشنگتن مسائل مشترک بسیاری هم پدید آید، بخصوص در قبال پرونده های درهم پیچیده و دشوار خاورمیانه مشترکات بسیار بودند، دو طرف از روی عمد سعی کردند جنگ های غیر مستقیمی را برضد مصر ترتیب دهند، این جنگ ها در زمان زمامداری جمال عبدالناصر برمصر و سیاست های همسوی واشنگتن و ریاض بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و شکل گیری جمهوری اسلامی در سال 1979 دنبال شدند.

دو کشور بعد از آن لوله سلاح خود را به سمت سوریه که در کنار مقاومت قرار گرفته بود، نشانه رفتند، تا این که جنگی داخلی را در سوریه به راه انداختند، اما در مقابل رژیم صهیونیستی در این مدت از حمایت امنیتی و مالی و تسلیحاتی آمریکا به صورت مستمر برخودار بوده است، دقیقا مشابه آن حمایتی که آمریکا از خاندان حاکم آل سعود در عربستان سعودی به عمل می آورد، ریاض نه تنها رژیم صهیونیستی را از صدر برنامه های رویارویی خود حذف کرد، به گونه ای که حتی در چند هفته قبل سرانجام فاش شد، دیدارهای محرمانه ای بین تل آویو و ریاض صورت گرفته است و هر دو برضد جمهوری اسلامی ایران و جنبش های مقاومت متحد شده‌اند.

به همین دلیل بسیار طبیعی می نمود که روابط بین عربستان سعودی و آمریکا برای مدتی در حدود 80 سال عمیق و ریشه دار شود، تا این که اکنون این جدایی بین دو کشور نمایان شده است، بخصوص این جدایی در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما و بعد از حصول توافق هسته ای با جمهوری اسلامی ایران حاصل شده است، چرا که ریاض به دنبال این بود، تا آمریکا در قبال ایران به زور نظامی متوسل شود.

سعودی ها همچنین از دولت آمریکا انتظار داشتند، در مصر از نظام حسنی مبارک حمایت لازم را به عمل آورد، تا در قدرت باقی بماند، در مقابل می کوشیدند و تا کنون هم سعی دارند، واشنگتن را متقاعد کنند، برای سرنگونی نظام بشار اسد رئیس جمهوری سوریه نیروهای خود را به این کشور اعزام کنند، البته این مسائل علاقمندی های ریاض را نشان می دهند.

سیاست های عربستان سعودی برای آمریکا در خاورمیانه پرهزینه بوده است

البته در این جا لازم است نکته بسیار مهمی را خاطرنشان شویم که مخالفت دولت آمریکا با اجرای خواسته های عربستان سعودی به دلیل علاقمندی واشنگتن برای حفاظت از ثبات و صلح جهانی نیست، بلکه آمریکا از این واقعیت واهمه دارد که نمی خواهد بیش از این خود را گرفتار خاورمیانه سازد، دولت آمریکا تا به امروز در حال پرداخت هزینه های هنگفت و سنگین مربوط به تجاوز این کشور به عراق و افغانستان است.

این مسائل خشم سعودی ها را برانگیخته است و آن چیزی که باعث شده خشم آنها به مراتب فزونی یابد، مساله مربوط به شروع تدوین قانونی در راهروهای کنگره آمریکا مبنی بر دست داشتن شماری از شاهزادگان سعودی در حمایت از برخی از عاملان انجام حملات 11 سپتامبر سال 2001 برضد آمریکاست، همین امر باعث شد تا ریاض تهدید کند، تمام سرمایه ها و سهام خود در بانک ها و شرکت های آمریکایی را خواهد فروخت و پس می گیرد، این مطلب را اخیرا روزنامه نیویورک تایمز به نقل از عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان سعودی فاش کرده بود.

در سایه این جدایی و سردی در روابط بین آمریکا و عربستان سعودی، نشست سران آمریکا با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس مطرح شد، شاهزاده کهنه کار سعودی ترکی الفیصل که رئیس سابق سرویس اطلاعات نظام پادشاهی عربستان سعودی بود، در این باره چندی قبل به شبکه خبری سی ان ان گفته است: بین عربستان سعودی و دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس برای برقرار روابط با آمریکا بازنگری کلی صورت خواهد گرفت، باید بدانیم تا چه میزان می توان به آمریکا اعتماد کرد ؟ باید بدانیم تا چه میزان می توان به ثبات در آرای رهبران آمریکا اعتماد داشت ؟ چه مسائلی می تواند باعث شوند، تا منافع مشترکمان بهم گره بخورند؟ باید تمام این مسائل را در قبال آمریکا مورد ارزیابی و بازنگری مجدد قرار دهیم، نباید انتظار داشته باشیم، هر رئیس جمهوری جدید دیگری که در آمریکا به قدرت می رسد، بار دیگر بتواند همان گونه که گفتم روابط بین ریاض و واشنگتن را به دوران سابقش باز گرداند، چرا که در آن دوران روابط ما به گونه ای دیگر بود.

سند "گواهی فوت" روابط بین ریاض و واشنگتن چه زمان امضا خواهد شد ؟

سایمون هندرسون مدیر برنامه خلیج فارس و سیاست های انرژی در مرکز مطالعات واشنگتن هم در این باره چنین می گوید: به طور حتم باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا به ریاض سفر نکرده است تا سند "گواهی فوت" روابط آمریکا و پادشاهی عربستان سعودی را امضا و صادر کند، اما با این وجود به نظر می رسد، اکنون اوباما نوید آغاز دوره ای جدید از روابط بین واشنگتن و ریاض را می دهد، دوره ای که در آن دو کشور از هم فاصله ای بیشتر دارند، و شک و تردید نسبت به هم در این دوره بیشتر می شود، و این امر نشان می دهد، اوضاع با سالیان قبل فرق کرده است، به همین دلیل باید گفت این سفر اوباما به ریاض این بار یک سفر تاریخی بود.

با این وجود کارشناسان آمریکایی و غربی بر این باور هستند، ما شاهد سردی در روابط بین ریاض و واشنگتن خواهیم بود و طلاقی در این امر حاصل نمی شود و این تنها مساله‌ای است که باعث شده روابط بین عربستان سعودی و آمریکا تا به امروز و در این زمان کنترل شده باشد.

به عقیده "بروس ریدل" کارشناس مرکز بروکینگز و مسئول سابق در آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا، هم اکنون دو کشور هنوز هم به یکدیگر نیاز دارند و با وجود تمام این اختلافات مرحله به جدایی و طلاق از هم نرسیده است.