ضرورت تغییر در برگزاری جایزه‌ی کتاب سال دفاع مقدس

فاش نیوز - جایزه‌ی کتاب سال دفاع مقدس شاخص‌ترین و فعلا کلیدی‌ترین برنامه‌ی حوزه‌ی فرهنگ دفاع مقدس و ادبیات پایداری است که در فقر برنامه‌های فرهنگی و ادبی پیرامون این حوزه بار سنگین این خلاءها و کم‌کاری‌ها را به دوش می‌کشد. برگزاری جایزه‌ی بیست‌ویکم و تغییرات آن و شیوه‌ی برگزاری و طرح انتقادهای مختلف آفرینشگران این عرصه فرصتی است تا بتوان نگاهی به سوابق و نتایج حاصله از این برنامه که فراز و نشیب‌های زیادی هم داشته، انداخت؛ و با رویکردی تحلیلی و آسیب‌شناختی به ابعاد آن، دستاوردها، نقاط ضعف، و لزوم برگزاری جشنواره بدین نحو و گستردگی موضوع نگریست.

در اینکه باید چنین جشنواره‌ای داشت و آثار مکتوب ادبیات دفاع مقدس را بر مبنای داوری علمی و حرفه‌ای در حوزه های مختلف ارزیابی و آثار برتر را ارج نهاد تردیدی نیست. اما در اینکه بیش از۲۴۰۰ اثر را در همه حوزه‌ها وعرصه‌ها و ژانرها در قالب یک برنامه و توسط یک نهاد و دریک روز، و شمار کثیری از آفرینشگران و تولیدکنندگان ادبی برتر را در چند دقیقه تجلیل کرد، واقعا بر مبنای کدام محاسبات، کدام سفارشات و کدام استانداردها باید انجام پذیرد؛ و با این گستره‌، تازه جایگاه عوامل برتر و موثر نشر مثل: منتقد ادبی، ویراستار، گرافیست و... کجاست؟

آیا نمی‌توان ارزیابی، داوری و جمع‌بندی حوزه‌ی اسناد دفاع مقدس و تاریخ شفاهی را به نهادی تخصصی مرتبط غیرذینفع و یا موسسات فعال بخش خصوصی در این زمینه سپرد؛ تا حق مطلب ادا و مسئله از پیچ و خم‌های اداری نهادهای نظامی و دولتی رهایی یابد؛ و صدالبته یک داوری جامع و مانع هم صورت پذیرد و همه نگره‌ها به سهم خود در داوری و ارزیابی سهیم باشند؟
یا نمی‌توان حوزه‌ی ادبیات محض را از این جشنواره جدا و به مراکز و تشکل‌های ادبی و فرهنگی استخوان‌دار و اصیل سپرد تا صبغه داوری ادبی و حرفه‌ای پررنگ‌تر گردد و رمان، داستان و شعر به جایگاه والای خود دست یابد؟
در برنامه‌ای سه‌ساعته با پنج سخنران، بیانیه داوران، سخنان و جملات  نغز و غیر نغز مجری، پخش نماهنگ، تیزر و سرود و... چگونه می توان از بیش از۵۰ نفر برگزیده هم تجلیل کرد؟!
معلوم است در چنین فضای سنگینی سهمی به نویسندگان و آفرینشگران ادبی و تلاشگران این عرصه برای شنیدن دغدغه‌هایشان داده نخواهد شد و فرصتی هم باقی نمی‌ماند!
درجشنواره کتاب سال اگر نویسنده از مسائلش سخن نگوید، و شعر و داستان و خاطره خوانده نشود، باید بالاجبار شاهد سخنرانی‌های مطول تکراری بود. مسئولان که همواره پشت تریبونند! آنان که باید دغدغه‌ها و مسائلشان را به گوش تصمیم‌سازان برساند، نویسندگانند.

حذف تاریخ شفاهی از گردونه‌ی داوری تغییر دیگری است که به نظر می‌آید به طور سلیقه‌ای حذف شده است؛ هرچند در تعریف تاریخ شفاهی تنوع و تفرق نظر وجود دارد، اما آثار تولیدشده در این عرصه کم نیست و اهمیت آن هم پوشیده نیست؛ حذف آن جشنواره را دچار خلاء می‌کند.

درعین حال که  تعاریف متکثر و متنوع از این ساختار وجود دارد، اما توافق و توجه به سهم تعداد زیاد فعالان و محققان و آفرینشگران این عرصه و آثار و مخاطبانشان باید دغدغه جشنواره باشد.

نکته‌ی پایانی و مهم این مطلب لزوم حرکت به سمت نوآوری، کیفیت‌گرایی در عرضه آثار، پرهیز از سفارش‌ها و توصیه‌های بخشنامه‌ای خسارتبار در تولید کمی آثار، تعریف و تعیین شاخص و استاندارد برای چاپ آثار در استان‌ها، برگزاری محافل نقد و نشست‌های تخصصی برای آثار برگزیده و تدوین شیوه‌نامه‌ی داوری روزآمد برای جشنواره، و معرفی آثار به محافل ادبی و دانشگاهی است.

و نکته‌ی پایانی، قدردانی از همه‌ی دست‌اندرکاران و به ویژه دقت نظر و شکیبایی و وزانت دبیر علمی و فرهیخته‌ی بیست‌ویکمین جشنواره‌ی کتاب دفاع مقدس، آقای نصرت‌الله صمدزاده است که با حوصله بحث‌ها و نکته‌ها را می‌خوانند و پاسخ می‌دهند.

|| علی شیرین