نگاهی به معایب و محاسن تک فرزندی و چند فرزندی

سعیده نام آور( دکتری مشاوره) – با توجه به اینکه تک فرزندی در سال های اخیر در میان خانواده ها رواج یافته است، بد نیست که نه جهت تبلیغ فرزندآوری بلکه با رویکردی علمی به شرایط کودکان تک فرزند و کودکانی که خواهر و برادر دارند، نگاهی بیندازیم.

• کارشناسان جمعیت معتقدند رواج تک‌فرزندی باعث می‌شود جمعیت کشور رو به پیری برود و فضای جوانی و شادابی کمتر دیده شود و ادامه روند تک‌فرزندی در خانواده ها و تداوم آن در جامعه باعث می‌شود که در طول زمان جمعیت کشور کاهش یابد.
• ما فرزندآوری را تبلیغ نمی کنیم اما از نظر علمی و روانشناسی می خواهیم بررسی کنیم تک فرزندی و یا داشتن خواهر و برادر چه شرایطی را برای کودکان ایجاد می کند.
• 
• درست است که نیازهای هر کودک برای رشد باید مورد توجه قرار بگیرد اما توجه بیش از حد گاهی اوقات می‌تواند مشکل‌ساز شود.
• از آنجایی که تک فرزندها همه عشق و عاطفه را از والدینشان دریافت می‌کنند ممکن است به‌تدریج این احساس را پیدا کنند که دنیا دور آن‌ها می‌چرخد. بنابر این چنین کودکانی تمایل دارند که خود را مستحق هر چیزی که می‌خواهند بدانند و در هر بعدی از زندگی پرتوقع باشند.
• به این ترتیب، کودک ما انحصارطلب می شود.
• حداقل عوارض تک فرزندی، تنهایی کودک ماست.
• 
• برای کودکان همیشه داشتن یک هم زبان یا به قولی هم شیر اهمیت دارد چون والدین نمی توانند جای خواهر و برادر را پر کنند.
• بنابراین والدین کودکان تک فرزند بهتر است بدانند تا حد امکان باید بتوانند این جای خالی را پر کنند.... که البته شاید نتوانند!
• همین تنهایی یکی از علل توجه انحصاری به کودک و علت جلب توجه و انحصارطلبی در کودک است.
• یکی دیگر از عوارض نداشتن خواهر و برادر، نداشتن یک الگوی آموزشی ست.

الگو در رفتار و گفتار در برخورد با والدین یا برخوردهای اجتماعی

• این واقعیت قابل انکار نیست که اگر خواهر و برادرها خوب بزرگ شوند، می توانند بسیار همدیگر را یاری کرده و راهنما و مشاور یکدیگر و الگوی رفتاری هم باشند.
• 
• می توانند حرف هایشان را با هم بزنند و رفیق یکدیگر هم باشند.
• در خواهر و برادرهایی که رابطه خوبی دارند، بسیار دیده شده که کودک چندان نیازی به دوست یا دوست صمیمی پیدا نمی کند و محبت طلب نشده و ازنظر درونی غنی تر می شود.
• 
• به تمام این دلایل
• کودکی که چندین سال تک فرزند بوده، ممکن است اصلا نخواهد حضور خواهر یا برادر دیگری را بپذیرد!
• این بستگی به این دارد که ما کودکمان را چگونه بزرگ کرده باشیم!
  خودخواه یا دیگرخواه!
• 
• یکی از اشتباهات ما درباره کودکان تک فرزند
• بزرگ کردن آنان همانند یک پادشاه است!
• والدین باید سعی کنند توجه بیش از حد به فرزندان خود نداشته باشند اما باید خودشان رفیق و دوست فرزندشان باشند و یا حداقل با یک پرنده خانگی، کمک کنند کودکشان داشتن یک موجود همنشین دارای درک و محبت را تجربه کند.
   
• درست برعکس، والدینی که دارای چند فرزند هستند، باید مراقب احساس تبعیض بین فرزندان باشند.
• البته این بدین معنا نیست که فرزندان ما از نظر سن و جنس و نیازها با هم تفاوت ندارند
• ولی کودکان اگر دچار حسادت نباشند، تبعیض را به وضوح احساس می کنند.
• 
• در کودکان تک فرزند، خودخواهی یا خودشیفتگی باعث حسادت کودک می شود
• در کودکان دارای خواهر و برادر، تبعیض یا عدم تعادل یا عدم تناسب رفتاری می تواند باعث حسادت شود
• شاید ما به یکی از فرزندانمان به هر دلیلی توجه ویژه ای کنیم
• باید حواسمان جمع باشد که این کار چه عوارضی دارد!
• اگر والدین بچه تک فرزند به او بیش از حد محبت کنند و هر خواسته‌ای دارد را برایش برآورده کنند، کودک ممکن است دچار احساس کاذب مهم بودن و عزت نفس بالا شده و تکبر و عزت نفس توخالی در وی ایجاد شود.
• چنین بچه‌هایی درنهایت به‌شدت متکبر می‌شوند و در همدلی با دیگران با مشکل مواجه می‌شوند و در عوض، آن‌ها دائما بر نگرش و احساسات خود متمرکزند. این بچه‌ها به طور معمول پرخاشگرتر هستند.
• هم نشینی کودک تک فرزند با بزرگسالان یا با دوستان و فامیل یا با دوستان والدین، احتمال بلوغ زودرس و بزرگ تر از سن شدن را زیاد می کند.
• 
• والدین تک فرزند یا همه محبتشان را به یکدانه فرزندشان می دهند یا همه انتظاراتشان را از او می خواهند!!!
• البته یکی از محاسن تک فرزندی میتواند استقلال فکری بیشتر باشد به شرط آنکه ما کودکمان را نازپروده و وابسته بیش از حد نکنیم
• بسیاری از کودکان دچار خام حرکتی هستند!
• این یعنی ما هیچ مسئولیت یا کاری از فرزندمان نخواسته ایم
• این موضوع در تک فرزندها رایج تر است اما در چند فرزندی نیز بسته به نوع تربیت می تواند وجود داشته باشد
• همین باعث می شود که کودک ما وقتی با مسئولیت های زندگی که اولین آنها درس خواندن و مشق نوشتن و انجام وظایف شخصی است؛ روبرو شد، دچار مشکل شود!
  
   

افرادی که خواهر و برادر دارند:

• کمتر احساس خودخواهی می‌کنند
• بر اساس تحقیقات دانشگاه بریگهم یانگ آمریکا، کودکان و نوجوانان ۱۰ تا
  ۱۴ ساله‌ای که خواهر و برادر دارند، کمتر احساس تنهایی، خودخواهی یا
  ترس می‌کنند و از توانمندی‌های بیشتری نسبت به تک فرزندان برخوردارند یا آن‌ها را بیشتر بروز می‌دهند.
• داشتن خواهر یا برادری که کودک او را دوست دارد (جالب‌تر این‌که فرقی نمی‌کند خواهر باشد یا برادر) کودک را به کمک به دیگران و مراقبت بهتر از خودش ترغیب می‌کند.
• 
• مطالعه دیگری که در دانشگاه ایالتی اوهایو روی رفتار بیش از دو هزار کودک انجام شده، نشان داد کودکانی که با یک یا دو خواهر و برادر بزرگ می‌شوند با همسالان خود در کودکستان برخورد بهتری دارند و از رشد اجتماعی و هیجانی بیشتری برخوردارند.
• صادقانه به شما مشورت می‌دهند
• کارشناسان خانواده معتقدند تعدد فرزندان در خانواده، آثار روحی و اجتماعی بسیاری در زندگی افراد به خصوص در بزرگ سالی دارد. در ضمن این آثار بعد از ازدواج پررنگ‌تر می‌شود، زیرا در این دوره، افراد نیاز به نیروی مشورتی دارند و خواهر و برادر‌ها این نیاز را تا حد زیادی برطرف می‌کنند. مشورت دهنده‌هایی که صادق هستند و اهل دوز و کلک نیستند.
• جان‌تان را هم نجات می‌دهند!
• 
• بسیاری از بیماری‌های خطرناک مثل سرطان خون،زمانی
  قابل درمان هستند که فاکتور‌های مشابه خونی برای پیوند مغز استخوان بیمار موجود باشد. این فاکتور‌های مشابه در بستگان نزدیک مانند والدین، خواهر
  و برادر‌ها بیشتر دیده می‌شود. بسیاری از بیمارانی که بر اثر این بیماری‌ها جان خود را از دست داده‌اند، درصورت داشتن خواهر و برادر، به احتمال زیادی قابل درمان می‌بودند.
• تجربه مراقبت از دیگران را به شما می‌دهند
• 
• ما حس مراقبت و حمایت از دیگران را از خواهر و برادرهای‌مان آموخته‌ایم. اگر خواهر یا برادر بزرگ‌تر هستید، زیر بال و پر گرفتن خواهر و برادر کوچک‌ترتان را تجربه کرده و اگر فرزند کوچک‌تر خانواده بوده‌اید، خاطراتی از حمایت‌های فرزندان بزرگ‌تر خانواده در ذهن دارید. در واقع ما حس مراقبت و حمایت از دیگران را ابتدا با خواهر و برادرهای‌مان تجربه کرده‌ایم و این تجربه، یکی از طلایی‌ترین مهارت‌های مورد نیاز برای خوشبختی در زندگی است. چه در زندگی‌مشترک، چه در محیط کاری و حتی تحصیلی.
• در شکل‌گیری اهداف‌تان موثرند
• صبورترتان می‌کنند
• همدلی‌تان را تقویت می‌کنند
• 
• مقابله با تنش‌ها را به شما یاد می‌دهند
• احتمال طلاق را به شدت کاهش می‌دهند
• ارتباط میان تعداد بیشتر فرزندان با احتمال طلاق آن‌ها از همسران خود در آینده، توسط دانشگاه ایالتی اوهایو بررسی شده است. طبق این مطالعه با افزایش تعداد خواهران و برادران تا ۷ نفر، احتمال جدایی هر کدام از آن‌ها تا حدود ۲ درصد کاهش می‌یابد. گفته می‌شود علت این موضوع هم افزایش درک دو جانبه و تقویت تجربیات مرتبط با سازگاری کودکان به واسطه تعداد فرزندان بیشتر خواهد بود. در واقع آن‌ها هر کدام تبدیل به معلمی ویژه برای آموزش مهارت‌های زندگی به خواهران و برادران خود می‌شوند و بدین ترتیب احتمال جدایی از همسر در آینده را کاهش می‌دهند.
• کارهای مشارکتی را به همدیگر یاد می دهند
• با اصول رقابت آشنا‌یتان می‌کنند
• رضایت‌تان از زندگی را بالاتر می‌برند
• آرزوی همه ما، داشتن شخصیتی شاد و پویاست. تداوم روابط مطلوب با خواهر و برادر‌ها باعث می‌شود شخصیتی شاد و راضی داشته باشیم. نتایج مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ در مجله بین‌المللی «افزایش سن و رشد انسان» منتشر شده، نشان می‌دهد در حالی که رابطه با دوستان تاثیر کمی بر رضایت از زندگی در سنین بالای ۸۰ سال دارد، اما رابطه با خواهر و برادر‌ها این رضایتمندی را در افراد ایجاد می‌کند. بنابر نتایج این تحقیق، سالمندانی که روابط‌شان را با خواهر و برادرهایشان حفظ کرده‌اند، افراد شادی هستند و از زندگی رضایت بیشتری دارند.
• 
• توقعات‌تان را کاهش می‌دهند
• در طول مسیر پر پیچ‌و‌خم زندگی، شما همیشه نمی‌توانید در کانون توجه قرار
  داشته باشید. اولین بار حضور خواهر و برادر‌ها این حقیقت را به شما آموخت.
  مسلما این‌که همه توجه پدر و مادر به شما معطوف باشد، حس خوبی دارد، اما اوضاع همیشه این‌طور نبوده است. گاهی شما در کانون توجه قرار داشته‌اید و گاهی دیگر خواهر و برادرهای‌تان.

پس با نگاهی به اثرات کلی تک فرزندی، ارجحیت داشتن خواهر یا برادر برای فرزندمان نشان داده می شود.

موفق باشید