پاسداری سینمای دفاع مقدس از هویت فرهنگی ایرانی- اسلامی

به گزارش دفاع‌پرس، فیصل بن موسی (تهرانی) در حاشیه دومین جشنواره اکران آثار و تولیدات سینمایی ایران در مالزی، با اشاره به اهمیت و جایگاه ژانر دفاع مقدس یا همان سینمای جهاد مقدس، اظهار داشت: وقتی از سینمای ایران نام برده می‌شود، تصور عمومی به سمت آثار اصغر فرهادی می‌رود که با فیلم‌های «جدایی» و «فروشنده» برنده اسکار شد و در جشنواره کن نیز با «قهرمان» جایزه گرفته است، اما سینمای ایران در این آثار خلاصه نمی‌شود و پس از مهاجرت فرهادی به غرب، دیگر سینمای وی چندان اهمیتی ندارد.

وی با اشاره به برگزاری جشنواره اکران فیلم‌های ایرانی در شهر‌های کوالالامپور، پوتراجایا و جزیره پینانگ از سوی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مالزی در خصوص تجربه خود در اکران این فیلم ها، گفت: تماشای چهار فیلم از مجموع فیلم‌های به نمایش درآمده در این جشنواره، درک بهتری از سینمای دفاع مقدس یا جهاد مقدس به من داد. 

بن موسی، با بیان اینکه این ژانر سینمایی مشکلات و آسیب‌های جنگ تحمیلی ایران در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ را به تصویر می‌کشد، اظهار کرد: علاقه‌مندان سینما، در خارج از ایران کمتر با این ژانر آشنایی دارند، اما بیش از ۳۰۰ فیلم در این ژانر با کارگردانانی، چون ابراهیم حاتمی کیا، محسن مخملباف، مجید مجیدی و کمال تبریزی در ایران تولید شده است که می‌توان گفت نام حاتمی کیا برجسته‌ترین و پربارترین نام در این ژانر است.

این نویسنده و نمایشنامه نویس برجسته مالزیایی، آگاهی علاقه‌مندان به این ژانر به برگزاری جشنواره فیلمی که پدرام خسروانژاد در سال ۲۰۰۷ در نیویورک و مرکز باربیکن لندن ترتیب داد و در پی آن انتشار مطالعه‌ای توسط وی با عنوان "سینمای دفاع مقدس ایران: دین، شهادت و هویت ملی در ایران" در سال ۲۰۱۲، برمی گردد. 

 وی بیان کرد: این گونه سینمایی در اصل به عنوان ابزاری تبلیغاتی درباره مشارکت مردمی در جنگ ایران و عراق که توسط قدرت‌های غربی و اسرائیل حمایت می‌شد، شکل گرفت. با این حال، پس از پایان جنگ همچنان به حیات خود ادامه داد؛ اما این بار با هدف حفاظت از فرهنگ، هویت و ملیت ایرانی یا ایرانی-اسلامی در برابر تهاجم و حملات خارجی. 

فیصل تهرانی، در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: به فیلم‌های سینمای دفاع مقدس، نقش سپری در برابر تسخیر یا استعمار فرهنگی داده می‌شود. اسکار گرفتن اصغر فرهادی که خارج از این محدوده قرار دارد، گویی برای متعادل کردن صدا و انرژی سینمای جهاد مقدس صورت گرفته است.

وی به روند تحولی فیلم‌های سینمایی دفاع مقدس به عنوان فرم متمایز و پیشرفته‌ای یاد کرد که با طرح سئوالات و موضوعات سینمای اجتماعی و مشکلاتی که مردم ایران با آن دست به گریبان بودند، برجسته شد.

استاد دانشگاه ملی مالزی، در تحلیلی بر این ژانر از آثار سینمای ایران، گفت: انتقاد سیاسی در این آثار تند است و کارگردانان ابایی از هدف قرار دادن حاکمان یا روحانیون ندارند. در این فیلم ها، قهرمان کسی است که به او اهمیت داده نمی‌شود و از مظلومان به شمار می‌آید. موضوعاتی، چون تبعیض بین شهروندان و مهاجران (عمدتاً افغان)؛ مشکلات زنان آسیب دیده (از جمله کارگران جنسی) و کودکان بی هویت؛ یا بی خانمان‌ها برجسته می‌شوند.

محل داستان دیگر در تهران متمرکز نیست، بلکه پیش از این به مناطق دوردست تا نزدیکی مرز‌های پاکستان یا عراق نیز گسترش یافته است. آنچه جالب توجه است این است که این فیلم‌ها پس از گذشت چندین دهه، سبک و شیوه روایی خاص خود را شکل داده اند.

وی هدف از برگزاری جشنواره فیلم ایرانی در کوالالامپور را آشنایی علاقه‌مندان سینما در مالزی با ژانر جهاد مقدس برشمرد و گفت: فیلم "حناس" (۲۰۲۲) ساخته حسین دارابی، "بدون قرار قبلی" (۱۳۹۱) به کارگردانی بهروز شعیبی، "بادیگارد" (۱۳۹۵) ساخته ابراهیم حاتمی کیا، و "امروز" (۱۳۹۳) اثر رضا میرکریمی به ژانر سینمای دفاع مقدس تعلق دارند و جوایز سینمایی در خارج از ایران کسب کرده اند که نشان می‌دهد با وجود اینکه گاهی به عنوان سینمای تبلیغاتی به آن نگاه می‌شود، از کیفیت هنری آن کاسته نشده است.

این پژوهشگر حوزه‌های حقوق بشر، اقلیت ها، آسیای جنوب شرقی و ادبیات تطبیقی، اذعان کرد: آثاری همچون «حناس»، «بادیگارد» و «بدون قرار قبلی» مفهوم پاسداری از هویت فرهنگی ایرانی – اسلامی را به مخاطب ارائه می‌کند و در دو اثر نخست به شکلی هنرمندانه ترور دانشمندان ایرانی توسط عوامل موساد را نشان داده و حق علیمی ایران برای داشتن دانش هسته‌ای را مطالبه می‌کند، چیزی که غرب آن را برای شرقی ها/ مسلمانان انکار می‌کند.

وی با اشاره به داستان واقعی ترور داریوش رضایی نژاد دانشمند ایرانی در «حناس» و روایتی از آسیب، معضل و آشفتگی یک محافظ امنیتی نخبه برای حفاظت از یک دانشمند هسته‌ای جوان و سرسخت در «بادیگارد»، گفت: صحنه‌ای از جنگ با دشمن در این آثار وجود ندارد، اما ذهن را پر می‌کند و با وجود اینکه از سینما خارج شده اید، روحتان پر است. در این فضای ضداسرائیلی و ضدغربی، این آثار سینمای ایران، ارزش دیدن را دارد.

فیصل تهرانی، در ادامه ارزش‌هایی همچون بازکشف ایمان و هویت ملی شخصیت اصلی فیلم «بدون قرار قبلی» که به یک زن اروپایی تبدیل شده است و همچنین به تصویر کشیدن ارزش‌های والای اخلاقی و انسانی در فیلم «امروز» را به عنوان نمونه‌های برجسته‌ای در فیلم‌های این جشنواره عنوان کرد و گفت: این فیلم‌های دفاع مقدس یا سینمای جهاد مقدس باید توسط مخاطبانی که احساسات اسلامی دارند یا سینماگران مسلمان مالزیایی تماشا شوند. اگر می‌خواهید ظاهری مسلمان داشته باشید، می‌توانید، اما بگذارید با علم و آگاهی باشد. 

وی تأکید کرد: نیازی به حسادت ورزیدن به فیلمسازان لیبرال نیست. سینماگران متعهد به اسلام ما می‌توانند از تجربه ایران بیاموزند. چه شرمی در این کار است؟ آن‌ها می‌توانند به تهران بروند و با این فیلمسازان ملاقات کنند. قبل از بازگشت، یک یا دو ماه در کارگاه‌های آموزشی شرکت کنند.

استاد دانشگاه ملی مالزی، در پاسخ به این سئوال که در مقابل غرب چه کاری انجام می‌دهید؟، گفت: پس از آنچه برای غزه اتفاق افتاد، هرکسی که عاقل باشد دیگر به دنبال پیروی از آن سوی دنیا نخواهد بود. این فیلم‌های دفاع مقدس یا سینمای جهاد مقدس، معنای واقعی مراقبت از خود در فضای فرهنگی را نشان می‌دهند. در سایه نمایش، ما از هویت، عقاید و ارزش‌های خود محافظت می‌کنیم.

انتهای پیام/