حماسه غواصان دست بسته؛ از جزیره ام‌الرصاص تا موج دستان مردم

به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، سکوت و شب و سیاهی ساحل در شب سوم دی ماه سال ۱۳۶۵ اگرچه آب رودخانه را آرام و ساکن نشان می‌داد، اما تلاطمی عجیب در عمق رودخانه و در دل‌های رزمندگان پنهان بود. ذکر‌ها آرام و بی‌صدا بر لبانشان جاری می‌شد، رشته نوری از توسل و شور قلب‌هایشان را به اهل بیت متصل می‌کرد و بی قراری‌هایشان را تسکین می‌داد. بنا بود غواصان در ساعات ابتدایی شب برای شکستن خط دشمن و انجام یک عملیات بزرگ به دل اروند وحشی بزنند. از ماه‌ها قبل آموزش گردان‌های غواصی در شرایط دشوار و امنیتی آغاز شده بود و غواصان خود را برای عملیاتی بزرگ در خاک دشمن به منظور رسیدن به اهداف تعیین شده آماده می‌کردند. خط‌شکنان غواص قصد داشتند با باز کردن معابر و برداشتن موانع راه را برای عبور یگان‌های دیگر باز کنند و رزمنده‌ها با ورود به عمق خاک عراق با تصرف و محاصره شهر بصره و جاده صفران_بصره جاده‌های مواصلاتی به بغداد را قطع و در نتیجه از صدور نفت عراق جلوگیری کنند.

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین حائل

به نیرو‌های خط‌شکن اعلام شده بود به هیچ وجه از سنگر‌های خود بیرون نروند تا زمانی که دستور برای شروع عملیات انجام می‌شود دشمن مشکوک به رفت و آمد‌ها نشود. نیرو‌های غواص از ساعت‌ها قبل از عملیات با ماشین‌هایی از جمله ماشین‌های یخچالدار به نزدیک اروند رسیدند و با تجهیزاتی که حمل می‌کردند چند کیلومتری را تا نزدیکی آب پیاده رفتند. بالاخره دستور حمله فرا رسید، آغوش رزمنده‌ها با اشک‌های عجین شده بدرقه راه برادر‌هایی شد که معلوم نبود بعد از عملیات زنده بر می‌گشتند یا نه. دست غواصان به یکدیگر قلاب شد و زنجیره‌ای از نیرو‌ها وارد آب شدند.

«کریم مطهری» فرمانده گردان غواصی جعفر طیار لشکر انصارالحسین (ع) همدان که یکی از یگان‌های عمل کننده در این شب بود می‌گوید: «شهید «علی چیت‌سازیان» فرمانده اطلاعات و عملیات لشکر انصارالحسین (ع) لب آب ایستاده بود و نیرو‌ها را از زیر قرآن عبور می‌داد و، چون در ایران بارندگی رخ داده و گردابی در اروند ایجاد شده بود، تأکید داشت که اگر به گرداب برخوردید، آب را به حضرت فاطمه زهرا (س) قسم بدهید، آب هم که مهریه حضرت فاطمه زهرا (س) است. برای اینکه تلاطم آب نیرو‌ها را از هم جدا نکند، طناب‌هایی را درست کرده بودیم که گره داشت؛ غواص‌ها دست‌هایشان را از گره‌ها می‌گرفتند که از هم جدا نشوند، هر چقدر بیشتر می‌رفتیم آب ما را به سمت گرداب می‌برد و هرچه تلاش می‌کردیم بیاییم بیرون، نمی‌شد.»

دقایقی بعد و در میانه راه گویی دشمن به کمین نشسته باشد، بارانی از آتش بر روی اروند گشوده شد. انبوه آتش بر روی نقاط حساس اروند رود سازمان غواص‌ها را برهم زد. آمادگی و هوشیاری دشمن با پرتاب منور و تیربار و آتشی که بی امان به سمت رودخانه گشوده شده بود اختیار عمل را از رزمنده‌ها گرفت. آمریکایی‌ها به جبران قضیه مک فارلین جزئیات عملیات را به عراقی‌ها داده بودند و همین باعث شد تا رژیم بعث آمادگی کاملی برای رویارویی با ایرانی‌ها را داشته باشد.

محمدباقر برزگر غواص ۱۵ ساله لشکر ۳۱ عاشورا شب حمله را چنین توصیف می‌کند: «گفته بودند تحت هیچ شرایطی سرتان را از آب بیرون نیاورید. حدود ۵۰۰ متر نرفته بودیم که متوجه شدم شرایط غیرطبیعی است. سرم را به آرامی از آب بیرون آوردم و یک لحظه دیدم که همرزمانم با پیکر‌های قطعه‌قطعه و آغشته به خون روی آب آمدند. بعثی‌ها با چهارلول و دولول و آرپی جی و هر چه سلاح سبک و سنگین داشتند، روی سرمان آتش می‌ریختند. از ستون ما خیلی از غواصان شهید شدند. از یک گروهان فقط ۶ نفر توانستیم به جزیره ام‌الرصاص برسیم.»

در این شرایط رمز عملیات ساعاتی پس از حرکت غواصان در ساعت ۲۲:۴۵ دقیقه اعلام شد و نیرو‌ها تنها توانستند در جزایر سهیل، قطعه، ام الرصاص، ام البابی و بلجانیه نفوذ کرده و در بعضی مناطق نیز به صورت موضعی رخنه کنند.

غواصان عملیات کربلای ۴ از چه شهر‌های بودند؟

لشکر‌ها و یگان‌های زیادی از لشکر‌های سراسر کشور مامور به حضور در عملیات بودند، اما تنها غواصان چند گردان آماده نفوذ درر عمق آب و خط شکنی بودند. بخشی از غواصان نیز در محله‌های بعد عملیات باید با لباس غواصی و آمادگی کامل، اما با قایق وارد عملیات می‌شدند. با لو رفتن عملیات بسیاری از شهدا را غواصان خط شکنی تشکیل دادند که درر خط مقدم حضور داشتند.
غواصانی از لشکر‌های ۲۵ کربلا، ۴۱ ثارالله (ع)، ۱۴ امام حسین (ع) و ۷، ولی عصر (عج) و تیپ ۲۱ امام رضا (ع) در این عملیات دل به دریای عاشقی آب‌های اروند زدند تا راه را برای دیگر رزمنده‌ها بگشایند. لشکر ۲۵ کربلا متشکل از رزمندگان سه استان گلستان، مازندران و گیلان بود، لشکر ۴۱ ثارالله را نیرو‌های چهار استان آذربایجان شرقی و غربی، زنجان و اردبیل تشکیل می‌دادند. لشکر ۴۱ ثارالله را نیرو‌هایی از استان‌های کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان شامل می‌شد. لشکر ۱۴ امام حسین (ع) نیرو‌های اصفهانی بودند، لشکر ۷ زرهی ولیعصر متعلق به خوزستان بود و تیپ ۲۱ امام رضا (ع) را نیرو‌هایی از خطه خراسان تشکیل می‌دادند.

از این میان غواصان تیپ امام رضا (ع) نزدیک به سه ماه قبل از عملیات آموزش‌های لازم غواصی را در شرایط بسیار سخت گذرانده بودند. آنان مجبور بودند در سرمای سخت زمستان خوزستان و در ساعات نزدیک به صبح برای اینکه دشمن متوجه تحرکاتشان نشود آموزش ببیند و گاه مجبور بودند در شرایط دشوار رودخانه کارون که سرعت آب به ۶۰ کیلومتر در ساعت می‌رسید هفت کیلومتر بر خلاف آب شنا کنند. غواصان دیگر از یگان‌های دیگر نیز به همین ترتیب در شرایط سخت و دشواری آموزش‌های لازم را جهت شرکت در عملیات دیدند. غواصان لشکر ۳۱ عاشورا دوره‌های آمادگی را در کنار سد دز گذراندند، نیرو‌های غواص لشکر انصارالحسین نیز به سد گتوند رفتند و آمادگی‌های لازم را طی کردند.

حماسه غواصان شهید این بار با بازگشتی شورانگیز

اردیبهشت سال ۱۳۹۴ خبر بازگشت پیکر‌های ۲۷۰ شهید از سوی کمیته جست‌وجوی مفقودین ستاد کل نیرو‌های مسلح به رسانه‌ها مخابره شد. خبری که حکایت از شهادت غریبانه تعداد زیادی رزمنده در خاک عراق را داشت. ۱۷۵ تن از این شهدا مربوط به عملیات کربلای ۴ می‌شدند که در نزدیکی روستایی به نام ابوفلوس شهر الخصیب کشف شد. اغلب این شهدا غواصانی بودند که در پیشروی به سمت خاک دشمن و جزیره ام الرصاص در خط مقدم به اسارت دشمن در آمده و کیلومتر‌ها آن طرف‌تر از خاک عراق در حالی‌که اکثرا زخمی بودند به شهادت رسیدند. نحوه قرارگیری پیکر‌ها درون گور دسته جمعی و آن هم به صورت دست‌بسته نشان از آن داشت که تعدادی از شهدا زنده به گور شدند. در نشست خبری سردار باقرزاده فرمانده کمیته جست‌وجوی مفقودین ستاد کل نیرو‌های مسلح به منظور تشریح جزئیات کشف این شهدا برگزار شد برای اولین بار ادوات و سیم و طناب‌هایی که با آن دست‌های غواصان شهید بسته شده بود مقابل لنز دوربین‌های خبری قرار گرفت.

خبر این کشف موجی از همدردی و قدردانی نسبت به شهدای دوران دفاع مقدس را در کشور به راه انداخت. هنرمند و خواننده، دانش‌آموز و کارگر و کارمند، مسوولان و مردم و چهره‌های مشهور جامعه هر کدام به نوعی نسبت به پیدا شدن پیکر شهدا واکنش نشان دادند. اتفاقی که با همدردی و قدردانی از حماسه سازان وطن و غیور مردان دلاور به خون غلتیده فضای خاصی را در کشور حاکم کرد و گویی پس از ۳۰ سال روح شیدایی عاشقانه غواصان در لحظه شهادت بر جسم و روح مردم شهر دمیده شد. تشییع پیکر‌های شهدا در تهران یکی از اجتماعات بی نظیر دهه‌های اخیر کشور شد و سلحشوری خط شکنان کربلای ۴ را ۳۰ سال پس از آن واقعه مرور کرد. در پایان تشییع باشکوه پیکر‌های مطهر شهدا رهبر معظم انقلاب پیامی را جهت تقدیر به مردم تهران صادر کرد و در بخشی از آن فرمودند: «حضور پر مضمون امروز شما در تشییع این دردانه‌های به میهن بازگشته، یکی از به یادماندنی‌ترین حوادث انقلاب است، رحمت خدا بر شما و سپاس بی حد از مالک دل‌ها و سلام بی‌پایان بر حضرت بقیه‌الله که صاحب این ثروت عظیم است.»