در تاریخ شیعه تا پیش از دوره معاصر وضعیت پیاده‌روی اربعین این‌گونه بود: «نخستین‌بار زینب‌کبری (س) و امام سجاد (ع) و جابر بن عبدالله انصاری به‌همراه جمعی از بنی‌هاشم چهل روز پس از شهادت امام حسین (ع) بر مزارش رفتند و سال‌های بعد ائمه و پیشوایان شیعه و پیروانشان همین سنت را اجرا کردند. طی قرن‌ها نیز پیاده‌روی اربعین به‌ویژه از نجف تا کربلا رواج داشت و بزرگان تشیع به ترویج این نوع زیارت پرداختند و خود همراه دوستداران اهل‌بیت (ع) به زیارت پیاده حرم امام حسین (ع) شتافتند. در ایران در دوره حکومت‌های آل‌بویه و صفویه زیارت کربلا با پای پیاده توسط علما ترویج‌شده است و در میان متأخرین نیز بزرگانی نظیر شیخ انصاری، آخوند خراسانی، محدث نوری و... به همراه یاران و شاگردانشان به پیاده‌روی اربعین می‌رفته‌اند. در این میان محدث نوری هرسال و در مناسبت‌های مختلف به همراه شاگردانش پیاده به زیارت می‌رفت و در ترویج زیارت اربعین نقشی ویژه داشت».

در دوران معاصر با افزایش تعداد خودروها و گسترش شبکه راه‌ها پیاده‌روی اربعین و در کل زیارت با پای پیاده کمتر شد ولی بعد این‌طوری شد و پیاده روی اربعین بزرگ‌ترین گردهمایی سالانه جهان شد: «آیت‌الله سید محمود شاهرودی (۱۲۶۲ ـ۱۳۵۳ شمسی) هر سال به همراه شاگردانش پیاده به زیارت حرم کربلا می‌رفت و با اقدام وی جریانی جدید آغاز شد... آیت‌الله شاهرودی احیاگر پیاده‌روی کربلا و مؤسس نخستین بعثه در مکه و مدینه است... تا دهه ۵۰ شمسی پیاده روی اربعین به مراسمی بزرگ تبدیل شده بود و در منابع مکتوب آمده است که زائران از قومیت‌ها و ملیت‌های مختلف بوده‌اند ولی در میانشان گروه‌هایی که نوحه‌ها و شعارهای عربی و فارسی و ترکی و اردو می‌خواندند بیش از سایرین بوده‌اند».

بعد هم که معلوم است؛ از سال ۱۳۸۲ پیاده‌روی اربعین میلیونی شد و از اوایل دهه ۹۰ این مراسم با جمعیتی بین ۱۵ تا ۲۶ میلیون نفر برگزار می‌شود.

           آیت‌الله سید محمود شاهرودی