سیاه‌دانه داروی هر دردی جز مرگ!

سعیده نام آور (کارشناس تغذیه و علوم رژیم درمانی)- سیاه دانه گیاهی دارویی ست که در حدیثی درباره آن گفته شده که درمان همه بیماری ها غیر از مرگ، با خوردن آن میسر می شود. این دانه به عنوان ادویه، داخل نان و برنج و کیک ها استفاده می شود.

سیاه‌دانه (Nigella Sativa) گیاهی یک‌ساله و گلدار و بومی جنوب غربی آسیا است.

در ایران این گیاه به‌ویژه در اراک و اصفهان به فراوانی می‌روید.[۱] از دانهٔ این گیاه به عنوان ادویه استفاده می‌شود.

سیاه‌دانه از راستهٔ گل‌های ساعت (Ranunculales) و تیرهٔ آلالگان (Ranunculaceae) است

سیاه‌دانه مزه‌ای تلخ و ادویه‌ای دارد با کمی ته‌مزهٔ توت فرنگی. از سیاه‌دانه در شیرینی‌جات و شربت‌ها و لیکورها استفاده می‌شود. بر گونه‌ای از نان پاکستانی معروف به نان پیشاوری همیشه سیاه‌دانه می‌پاشند.

پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و سلم فرمود: "ما من داء إلا فی الحبة السوداء منه شفاء إلا السام" یعنی هیچ  بیماری نیست مگر شفای آن در سیاه‌دانه است جز مرگ.

خواص سیاه دانه
سیاه دانه دارای خواص درمانی بسیاری است. در احایث و روایات اسلامی نیز آمده است که :

برخی خواص آن عبارتند از :
 - سیاه دانه طبیعت گرمی دارد.
 - به دلیل داشتن ماده ای موسوم به تیموکیتون، دارای اثرات ضد تشنجی است. بررسی ها نشان می دهد سیاه دانه می تواند موجب تاخیر در زمان شروع تشنج و کاهش مدت آن شود.
 - در کاهش نفخ شکم و دفع گازهای معده موثر است.
 - زیاد کننده شیر مادران است.
 - ضد کرم است. مصرف سیاه دانه با سرکه باعث دفع کرم دستگاه گوارشی می شود.
 - استفاده از مخلوط سیاه دانه آسیاب شده با عسل برای تسکین درد رحم و پس درد زایمان مفید است.
 - غرغره کردن جوشانده ی سیاه دانه در سرکه باعث تسکین درد دندان و محکم شدن دندان می شود.

 درمان بیماری ها با سیاه دانه
* سرگیجه و درد گوش :
یک قاشق مرباخوری عسل را با چند قطره روغن سیاه دانه مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، میل کنید. این کار را حداقل تا 11 روز ادامه دهید.
 * روماتیسم :
یک فنجان روغن سیاه دانه را گرم کنید. سپس قبل از خواب آن را در محل درد بمالید و خوب ماساژ دهید. بعد محل مورد نظر را با یک تکه پارچه پشمی باندپیچی نموده و استراحت کنید.
 * اسهال :
یک قاشق غذاخوری سیاه دانه ی آسیاب شده را با نصف استکان عصاره ی تره تیزک (شاهی) مخلوط کرده و پس از صرف غذا در سه وعده میل نمایید.
 * ناراحتی های کبدی :
مقداری از پودر سیاه دانه را با گیاه صبر زرد ( آلوئه ورا ) و عسل مخلوط کرده و هر صبح ناشتا، به مدت هفت روز یک قاشق مرباخوری از آن را میل کنید.
همچنین می توانید روغن سیاه دانه را که در حال جوش است، با غنچه ی برگ های بید (برگ های کوچک ) مخلوط کرده و پیش از خواب یک قاشق مرباخوری از آن را به مدت یک هفته میل کنید.

* سردرد و میگرن :
نصف قاشق سیاه دانه آسیاب شده را با نصف قاشق انیسون (دانه هایی شبیه رازیانه دارد) و سه تکه میخک کوبیده شده، مخلوط کنید و با یک لیوان شیر بجوشانید (بهتر است کمی عسل خالص نیز اضافه کنید). یک فنجان از این معجون دارویی را می توانید در هنگام شروع سردرد و میگرن بنوشید.
در ضمن با روغن سیاه دانه، گیجگاه و شقیقه خود را چرب کنید.
 * درد و ناراحتی های کلیوی :
یک استکان سیاه دانه را در یک لیتر آب بجوشانید و با عسل شیرین کنید و به مدت یک هفته، صبح ناشتا آن را میل نمایید.
همچنین می توانید یک قاشق غذاخوری سیاه دانه آسیاب شده را با نصف لیوان روغن زیتون مخلوط کرده و به صورت ضماد (یعنی مانند پماد روی یک تکه پارچه تمیز) در آن قسمت از کلیه که احساس درد می کنید بگذارید. این عمل را روزانه یک بار و به مدت پنج روزادامه دهید.
هر روز مقداری جعفری را در یک لیوان آب بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه را به آن افزوده و صبح و شب یک فنجان میل کنید. این کار را به مدت پنج روز ادامه دهید.
 * بی اختیاری ادرار:
پوسته تخم مرغ را پس از شستن کامل ، با حرارت مقداری تفت دهید و با مقداری سیاه دانه مخلوط کرده و بکوبید تا کاملا نرم شود. یک قاشق چایخوری از این مخلوط را در یک لیوان شیر ریخته و آن را به هم بزنید و صبح و شب، به مدت یک هفته میل کنید.
 * دل پیچه و درد های روده ای:
به مقدار مساوی زیره و نعنا و انیسون را بجوشانید و هفت قطره روغن سیاه دانه به آن اضافه کنید. سپس با عسل خالص آن را شیرین کرده و در موقع دل پیچه و دل درد آن را بنوشید.
 * تب :
اگر مقداری سیاه دانه را بکوبید و با کمی سکنجبین میل نمایید، تب را برطرف می کند.

نام‌های دیگر سیاه‌دانه، سیاه تخمه، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونیز، شونوز و کمون هندی است.

 سیاه‌دانه طعمی تلخ دارد و به عنوان ادویه در مواد غذایی به خصوص ترشیجات استفاده می‌شود.

* این دانه بومی جنوب غربی آسیاست و از قدیم به عنوان ضد انگل، ضد باکتری و مسهل استفاده می‌کردند.

* مصرف سیاه‌دانه برای زنان شیرده مفید است زیرا باعث افزایش ترشح شیر می‌شود.

* تحقیقات نشان داده است مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در سیاه‌دانه در درمان دیابت، سل،‌ بیماری‌های قلبی و عروقی، کم‌خونی و میگرن مفید است.

* اسیدهای چرب ضروری فراوان موجود در سیاه‌دانه آن را به نوعی مواد غذایی ضد سرطان تبدیل کرده که در حفظ سلامت پوست و مو نیز مفید است.

* سیاه‌دانه آهن و پتاسیم فراوانی دارد و علاوه بر تقویت سیستم ایمنی بدن، باعث رفع مسمومیت خونی و یبوست می‌شود.

* مصرف روغن سیاه‌دانه در برنامه غذایی در کاهش قند خون، تعادل فشارخون، بهبود آرتروز و التهاب لثه مۆثر است و کلیه و مجاری ادرار را تصفیه می‌کند.

* سیاه‌دانه دارای خواص بسیار زیادی از جمله در درمان سرطان‌ها، درمان زخم معده، نابودی سموم در کبد و نیز تنظیم سیستم گوارش بدن دارد.

* گفتنی است این گیاه حتی در حیوانات نیز باعث برطرف شدن برخی از بیماری‌ها می‌شود و حیوانات نیز آن را می‌شناسند و از آن استفاده می‌کنند.

* بررسی‌ها نشان می‌دهند یکی از اصلی‌ترین فایده‌های سیاه‌دانه در بهبود سیستم ایمنی بدن و تقویت آن است، به طوری که حتی در بیماران مبتلا به صرع نیز مصرف آن سبب کاهش حملات تشنج می‌شود.

* پزشکان هشدار می‌دهند تا افراد برای استفاده از عرقیات و دانه‌های گیاهی حتماً با پزشک مشورت نمایند و به خصوص اگر باردار هستند خودسرانه سیاه‌دانه نخورند.

تأثیر سیاه درمان زخم معده

در تحقیقاتی که اخیراً توسط یکی از پژوهشگران کشورمان انجام‌شده، اثر پیشگیری و درمانی گیاه سیاه‌دانه روی زخم معده ناشی از داروی ضد التهاب غیراستروئیدی ایندومتاسین به اثبات رسیده است. صغری پاسبان محقق جوان کشورمان، در تحقیقاتی که در قالب پایان‌نامه خود جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد رشته فیزیولوژی پزشکی انجام داده، به نتایج جالبی در خصوص اثرات درمانی گیاه سیاه‌دانه روی بیماری زخم معده پی برده که به گفته او این اثرات عمدتا از طریق مهار لیپوپراکسیداسیون و نیز افزایش ترشح مخاط معده اعمال شده است.

پاسبان گفت: در تحقیقات انجام‌گرفته با عنوان بررسی اثر سیاه‌دانه روی زخم معده ناشی از ایندومتاسین در موش صحرایی، سیاه‌دانه در حدود 80 درصد از ایجاد زخم معده پیشگیری و در حدود 70 درصد اثر درمانی برای زخم معده از خود نشان داد و در این مطالعه اثر درمانی سیاه‌دانه در درمان و پیشگیری از زخم معده حتی از داروی معروف و پرمصرفی همچون رانیتیدین نیز بیشتر بود که این موضوع بسیار جالب توجه است.

او یکی از عوارض جانبی داروهای ضد التهاب که در درمان بیماری‌های التهابی بسیار پر کاربرد است، ایجاد زخم معده در افراد دانست و اظهار کرد: داروهای ضد التهاب برای از بین بردن التهاب در بیماری‌هایی که احتیاج به درمان طولانی مدت دارند مانند آرتریت روماتوئید، آرتروز و همچنین در تسکین دردهای مختلف از جمله دردهای زودگذر عضلانی، سردردهای میگرنی و دردهای بعد از عمل جراحی تجویز می‌شوند. وی در ادامه با تاکید بر اهمیت یافتن راهی جهت کاهش عوارض این داروها، تصریح کرد: امروزه بیش از 30 میلیون بیمار در سراسر کره زمین از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی نظیر ایندومتاسین استفاده می‌کنند که یکی از عوارض شایع این داروها ایجاد زخم معده در انسان می‌باشد، به طوری که در بیش از 20 درصد از افراد تحت درمان با داروی ایندومتاسین زخم معده ایجاد شده است.

وی ابراز کرد: داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی جزو پرمصرف‌ترین داروها در سطح جهان به شمار می‌آیند، اما به دلیل عوارض جانبی خطرناکی که روی دستگاه گوارش ایجاد می‌کنند مصرف آن‌ها نگرانی‌ها و محدودیت‌هایی را به همراه دارد، بطوریکه امروزه این مشکل به یکی از دغدغه‌های مهم علم پزشکی مبدل شده است. این محقق جوان ایرانی در ادامه به بیان خصوصیات و ویژگی‌های گیاه سیاه‌دانه پرداخت و متذکر شد: سیاه‌دانه یا در اصطلاح انگلیسی Black cumin در طب سنتی ایرانی مصارف متعددی داشته و در درمان بسیاری از امراض همچون سوءهاضمه، سر درد مزمن، اسهال، استفراغ، سرماخوردگی، از دست دادن اشتها، آسم، بیماری‌های قلبی، ضعف جسمانی، مشکلات گوارشی، دیابت، رماتیسم، جذام و بسیاری موارد دیگر تجویز و مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

نسخه‌های درمانی

1ـ خوردن سیاه‌دانه مسمومیت خون را درمان، بدن را تقویت، دل درد و یبوست را درمان، جنین را خارج و زنان وضع حمل کرده را تقویت می‌کند.

2ـ برای درمان زهر رتیل، به مدت 3 روز و هر روز 3 مثقال از دانه‌ی آن را همراه با آب گرم میل کنید.

3ـ برای درمان درد پشت سر، 25 گرم از پودر دانه‌ی سیاه‌دانه را در 100 گرم عسل مخلوط نموده و میل کنید.

4ـ برای درمان زانودرد و سیاتیک، 40 روز و هر روز نصف یک استکان آب جوشانده‌ی سیاه‌دانه را میل کنید.

5ـ برای درمان هموروئید، خاکستر سیاه‌دانه و رب مورد را مخلوط نموده، میل کنید.

6ـ برای جلوگیری از ریزش موها و رویاندن موهای ریخته شده، پودر سیاه‌دانه و حنا را در روغن سوسن مخلوط کرده و بر سر ضماد کنید.

7ـ سیاه‌دانه را بکوبید و بر زگیل ضماد کنید، پس از چند بار تکرار زگیل را از بین می‌برد.

8ـ برای درمان آسم و سنگ کلیه، 10 گرم سیاه‌دانه را با آب گرم و عسل مخلوط نموده، میل کنید.

9ـ برای کشتن انگل‌های معده و روده، سیاه‌دانه را در سرکه دم کرده و میل نمایید.

10ـ برای درمان جوش‌های جوانی، پودر سیاه‌دانه را در سرکه مخلوط کرده و شب‌ها بر محل ضماد کنید.

11ـ برای درمان رماتیسم و فروکش نمودن جوش‌های زیرپوستی، پودر سیاه‌دانه را با روغن کنجد مخلوط کرده و ضماد کنید.

12ـ مالیدن جوهر سیاه‌دانه بر کمر سبب تمدد اعصاب شده و قدرت جنسی را افزایش می‌دهد.

منابع :
- سایت tabesh.net
- سایت :parsiteb.com
- کتاب زبان خوراکی ها، جلد یک، تالیف دکتر غیاث الدین جزایری
tebyan.net