شناسه خبر : 53755
شنبه 27 خرداد 1396 , 11:20
اشتراک گذاری در :
عکس روز

نشست اوپک و بازی عربستان در زمین بازها

جانباز حشمت الله رضوی -  تا همین سال گذشته پیش بینی نتیجه نشست های اوپک بسیار دشوار بود. همه چیز به عربستان بستگی داشت. نشست وزارتی که پشت درهای بسته شروع می شد کسی نمی دانست نتیجه چه خواهد بود. کشورهایی مانند ایران، ونزوئلا، الجزایر و در مواردی عراق و نیجریه خواستار کاهش تولید به منظور افزایش قیمت های نفت می شدند و عربستان و دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس عضو اوپک می گفتند سهم بازار از سهمیه بندی و قمیت های بالا مهم تر است و از این رو بخشی از وقت نشست های اوپک صرف نزدیک کردن این دیدگاه ها می شد.

اعضای اوپک به دو گروه تقسیم می شدند: بازها و کبوترها. سردسته کبوترها عربستان بود که معمولا به دلیل صادرات حدودا هشت میلیون بشکه در روز با قیمت های پایین نفت نیز درآمد کافی داشت و معمولا استدلال می کرد که قیمت های بالای نفت به رشد اقتصادی جهان لطمه می زند، باعث کاهش تقاضای نفت می شود و از این رو با پیشنهاد سهمیه بندی و افزایش قیمت ها بندرت کنار می آمد.

اما حالا یک سالی است که عربستان در اوپک با بازهای اوپک پرواز می کند و وزیر نفت این کشور در زمینه کاهش تولید و بهبود قیمت ها مواضع “اوپک پسندی” اتخاذ می کند. عربستان حتی از ونزوئلا که گرفتار بحران سیاسی – اقتصادی جدی است، رادیکال تر می شود و حتی قبل از نشست اوپک چنان نسخه ای برای سهمیه بندی و افزایش قیمت ها می پیچد که اعضای اوپک را شگفت زده می سازد.

مثلا حداقل ده روز قبل از نشست روز گذشته اوپک، خالد الفالح وزیر نفت عربستان اعلام کرد این سازمان توافق کاهش تولید را برای یک دوره نه ماهه تمدید خواهد کرد. شنیدن این سخن از زبان وزیر نفت عربستان بسیار غیرمنتظره بود چرا که در نشست های قبلی بازهای اوپک باید چنین درخواستی را برای یک دوره شش ماهه مطرح می کردند و سپس برای به کرسی نشاندن دیدگاه خود با وزیر نفت عربستان به رایزنی می پرداختند و چه بسا نتیجه ناامید کننده بود.

اما اکنون وزیر نفت عربستان خود نه تمدید شش ماهه بلکه تمدید نه ماهه کاهش تولید را به منظور بهبود قیمت ها پیشنهاد می کند و از این رو بازهای اوپک در نشست های اوپک نمی توانند پیشنهاد دیگری بدهند، جز این که بگویند: اهلا و سهلا!

اما چرا سیاست نفتی عربستان در یک سال گذشته ریل عوض کرده است و در مسیر دیگری حرکت می کند؟

نگاهی گذرا به رویدادهای سه سال گذشته بازار نفت و تاثیر آن بر اقتصاد عربستان و هزینه های این کشور به میزان زیادی چرایی موضوع را توضیح می دهد.

عربستان در میانه های سال ۲۰۱۴ سیاست سهم بازار را در پیش گرفت. با اتخاذ این سیاست عربستان چهار هدف را دنبال می کرد: : نخست فشار بر ایران که اقتصادش به دلیل تحریم ها زمین گیر شده بود و در همان حال بر سر برنامه هسته ای با قدرت های جهان در حال مذاکره بود. دوم فشار بر روسیه که این نیز به دلیل مداخله نظامی در اوکراین و سوریه با تحریم های غرب رو به رو بود و کاهش درآمدهای نفتیش می توانست اهرم فشار خوبی باشد برای پرهیز از مداخله گری. سوم زمین گیر کردن نفت شیل در آمریکا که تولیدش به دلیل قیمت های بالای نفت به شدت افزایش یافته بود و به طور فزاینده ای استقلال انرژی آمریکا و کاهش وابستگی به نفت خاورمیانه و بویژه کاهش واردات نفت از عربستان را تضمین می کرد. و چهارم دستیابی به همان هدف اعلام شده عربستان یعنی کسب سهم بیشتری از بازار در رقابت با روسیه و دیگر تولید کنندگان غیر اوپک از یک سو و عراق و ایران از سوی دیگر.

در نتیجه چنین سیاستی، در کنار عوامل دیگر، بهای نفت به شدت کاهش یافت و از ۱۱۰ دلار هر بشکه به حدود سی دلار رسید. سال ۲۰۱۵ که به پایان رسید معلوم شد که به دلیل کاهش قیمت های نفت عربستان با ۹۸ میلیارد دلار کسری بودجه رو به رو است.

عربستان با در پیش گرفتن سیاست سهم بازار هزینه فراوانی کرده بود اما دستاوردهایش برای تاثیر گذاری بر رفتار دیگر بازیگران بازار نفت ناچیز بود.

روند مذاکرات ایران و قدرت های جهانی بر سر برنامه هسته ای طبق برنامه پیش رفت، تحریم های نفتی ایران لغو شد و درآمدهای ارزی حاصل از صدور نفت بهبود یافت.

کاهش قیمت های نفت در تغییر سیاست خارجی روسیه در قبال سوریه و اوکراین تغییر نکرد.

عربستان در رقابت بر سر سهم بازار نیز به توفیقی دست نیافت، هر چند که کاهش قیمت های نفت تنها بر تولید نفت شیل در آمریکا نتیجه ملموسی داشت و به کاهش تولید داخلی آمریکا و تداوم نسبی واردات نفت از خاورمیانه و عربستان انجامید.

اما فشار کسری بودجه سر سام آور عربستان در سال ۲۰۱۵ و دورنمای تکرار آن در سال ۲۰۱۶ ریاض را بر آن داشت تا مذاکره با اعضای اوپک و غیر اوپک را در دستور کار قرار دهد.

زمانی که نشست دوحه در آوریل ۲۰۱۶ میان اعضای اوپک و غیر اوپک به دلیل اصرار ریاض برای گنجاندن ایران در نظام سهمیه بندی به شکست انجامید قیمت های نفت به کمتر از سی دلار هر بشکه سقوط کرد و روسیه عربستان را مسئول کاهش شدید قیمت های نفت دانست.

یک ماه بعد ریاض علی النعیمی را که برای مدت بیست سال وزیر نفت بود بر کنار و خالد الفالح را به جای وی منصوب کرد و این سرآغاز تجدید نظر عربستان در رویکرد “سهم بازار” و کاهش قمیت های نفت بود.

قابل پیش بینی بود که هزینه های بالا در داخل از یک سو و هزینه های سرسام آور مداخله نظامی در یمن در شرایطی که قیمت های نفت پایین بود عربستان را به تجدید نظر در سیاست سهم بازار و اندیشیدن تدبیری برای بهبود قیمت های نفت وادارد.

عربستان برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت اقتصادی در ماه سپتامبر ۲۰۱۶ اقدامات ریاضتی چندی را به اجرا گذاشت. تعلیق افزایش حقوق کارکنان لشکری و کشوری، قطع و یا کاهش بسیاری از مزایا و کمک هزینه های کارکنان دولت که در مجموع در سال ۲۰۱۵ برای عربستان ۱۲۸ میلیارد دلار هزینه به بار آورده بود؛ از جمله اقدامات دولت برای پرهیز از کسری بودجه در سال ۲۰۱۶ بود.

همزمان با این سیاست های ریاضتی دولت، وزیر نفت جدید عربستان در حاشیه نشست مجمع جهانی انرژی در الجزایر در مورد کلیات طرح کاهش تولید با دیگر اعضای اوپک به توافق رسید. این کلیات در نشست رسمی اوپک در نوامبر سال گذشته در وین نهایی شد و اعضای اوپک توافق کردند روزانه یک میلیون و دویست هزار بشکه در روز از تولید خود بکاهند تا قیمت ها بهبود یابد و چنین شد که سیاست نفتی عربستان عملا تغییر کرد.

با پیوستن کشورهای غیر اوپک از جمله روسیه به توافق کاهش تولید، اجرای توافق از اول ژانویه سال جاری و افزایش قیمت ها به بیش از پنجاه دلار، ریاض در ماه آوریل گذشته اقدامات ریاضتی را لغو و حتی برای نظامیان این کشور در خط مقدم نبرد در یمن دو ماه پاداش پرداخت کرد.

این تنها بخشی از افزایش دوباره هزینه های عربستان با افزایش قیمت های نفت بود. همین چند روز پیش نیز عربستان برای خرید صد و ده میلیارد دلار تسلیحات با آمریکا توافق جدیدی امضا کرد هرچند که رقم توافقات دو کشور طی ده سال آینده به سیصد و پنجاه میلیارد دلار می رسد.

با توجه به این تعهدات مالی سرسام آور داخلی و خارجی و درگیری در تنش های منطقه ای بویژه در یمن، تعجبی ندارد که عربستان هرچند در کوتاه مدت با بازهای اوپک بپرد و با پیشنهادهایی مانند تمدید نه ماهه توافق کاهش تولید،حتی ونزوئلای بحران زده را ، به شگفتی وادارد.

آیا عربستان در آینه قمیت های پایین نفت کابوس ناآرامی های ونزوئلا را می بیند؟ هرچه باشد پیشنهادهای رادیکال عربستان در زمینه تنظیم بازار نفت به مذاق همه اعضای اوپک خوش آمده است.

اجلاس ۱۷۲ اوپک حتی پیش از آنکه پشت وزاری نفت در صندلی اجلاس گرم و چایشان برای نوشیدن سرد شده باشد، پایان یافت.

*کارشناس ارشد روابط بین الملل

 

اینستاگرام
لعنت بر ال سعود یزیدی
نظری بگذارید
نام خود را وارد نمایید
متن نظر را وارد نمایید
مقدار صحیح است
مقدار صحیح وارد کنید
بدون ویرایش از شما
آخرین اخبار
تبلیغ کانال فاش در ایتابنر بیمه دیفتح‌الفتوحصندوق همیاریخبرنگار افتخاری فاش نیوز شویدمشاوره و مشاوره تغذیه ویژه ایثارگرانسایت جمعیت جانبازان انقلاب اسلامیانتشارات حدیث قلماساسنامه انجمن جانبازان نخاعیlogo-samandehi