نقش شبکه‌های اجتماعی در حوزه حماسه و ایثار

یکی از کارکرد‌های اساسی رسانه ها، از جمله شبکه‌های اجتماعی، اطلاع رسانی از تحولات و اتفاقاتی است که در محیط اجتمـاعی واقع می‌شوند. پیشرفت حیرت آور ‏وسایل ارتباط جمعـی در قـرن حاضـر، جهان را به دهکده کوچکی تبدیل کرده است و در کوتاهترین زمان ممکن هر حادثه ای که هرجا اتفاق بیفتد در دورترین نقاط دنیا از آن واقعه آگاه و باخبر می‌شوند.

امروزه تمامی ابعاد زندگی فردی واجتماعی انسان‏ها در رسانه‏ ها رسوخ کرده و از خصوصی‌ترین رفتار انسان‏ها تا بزرگترین تغییـرات نهـاد‌های اجتمـاعی و ساختـار‌های فرهنگـی و سیاسـی از طریق رسانه‏ بازتاب و انعکاس داده می‌شود. در هر دوره رسانه‌ها کارکرد‌های مختلف و متنوعی بر روی جامعه و دنیای پیرامون خود داشته‌اند.

روزنامه در جنگ اول جهانی رسانه غالب بود و تمام اتفاقات و رویداد‌های مرتبط از طریق رسانه چاپی و روزنامه ها منتقل می‌شد. «رادیو» در جنگ جهانی دوم بسیار تاثیر گذاربود. جوانان آلمانی با صدای هیلتر تهییج می‌شدند. هرچند پس از اتمام جنگ جهانی سال‌ها رادیو بی بی سی در برنامه (آن مرد) تا بیش از دو دهه سخنرانی‌های ها هیتلر را مسخره می‌کرد. ولی تاثیری که رادیو باید در آن زمان می‌گذاشت را گذاشته بود.

در ادامه و در دهه‌های اخیر تکنولوژی‌های ارتباطی در جنگ‌ها، سیاست، اقتصاد و تحولات اجتماعی و ... تاثیر زیادی داشته است.
تلویزیون در جنگ ویتنام دیده شد، فیلم‌ها را با هواپیما برای پخش به واشنگتن می‌آوردند و چون که ماهواره نبود کلیپ و تصاویر با امواج ارسال می‌کردند تا دیده شوند، تا به نوعی دیکته شدن قدرت را به رخ جهانیان بکشانند. مردمان آمریکا از طریق تلویزیون، جنگ را دیدند و از جنگ و بانیان جنگ متنفرشدند.

همچنین گفته می شود در جنگ ویتنام بین جمهوری خواهان و دموکرات‌ها دعوای شدیدی درگرفت. «محمد علی کلی» و «نوام چامسکی» با نفس جنگ مخالف بودند و موجی در دنیا علیه آمریکا به وجود آمد و به لحاظ ایدئولوژیک شکست سنگینی برایالت متحده وارد شد.

با این حال با گذشت زمان سرانجام درجنگ دوم خلیج فارس کامپیوتر‌ها آمدند و سربازان و خبرنگاران جنگ، با استفاده از کامپیوتر و لپ تاب اخبار و وقایع را روایت می‌کردند. امروز هم سیر تغییر در تکنولوژی‌ها با سرعتی خارق العاده ادامه دارد؛ و به یکباره اینترنت و فضای مجازی و متعاقب آن شبکه‌های مختلف اجتماعی متنوع، موج گسترده‌ای در دنیای ارتباطات و اطلاعات منتقل کرده‌اند.

بدون شک در پشت هر پیام، یک سناریو وجود دارد و هیچ پیامی ایجاد نمی‌شود مگر اینکه یک سناریو پشت آن باشد. امروزه با اهداف و مقاصد خاص در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و ... با بهره گیری از رسانه ها استفاده های درست و نادرست می‌شود! به نوعی تکنولوژی همان قدر که خوب و سازنده است به همان میزان هم می‌تواند بد و مخرب باشد. در حوزه جنگ هم، جنگ نابرابری بین صاحبان قدرت و حامیان این پدیده خانمانسوز که صاحبان رسانه هم هستند با طرفداران صلح و هواداران دنیای عاری از جنگ و خشونت که غالبا بهره کمتری از رسانه دارند در جریان است. جنگ به خودی خود نه تنها خوب نیست بلکه بسیار اتفاق دردآوری است و عواقبی که برجا می گذارد می تواند تا سال‌ها و دهه‌ها ادامه دار باشد.

800 میلیارد دلار قرارداد اسلحه ترامپ با کشور‌های حوزه خلیج فارس است و روز به روز هم به این عدد و رقم اضافه می‌شود. با این حال رییس جمهور آمریکا هرجا می‌رود، ایران و برخی از کشور‌های نزدیک به ایران را به تفرقه افکنی و حمایت از تروریست  متهم می‌کند. رسانه‌ها در بوق و کرنا می‌دمند و ساز ادبیات گستاخانه و تهدید آمیز ترامپ هم همیشه و درهمه حال آماده و کوک است.

اینجا نقش رسانه و شبکه‌های اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. «یا از ظالم حمایت می کنی و یا از مظلوم.» همیشه در دنیا از قهرمانان وطن که در برابر تجاوز دشمن کشته می‌شوند به عنوان اسطوره از آن‌ها یاد می‌شود و در بهترین نقطه شهر و دیارشان مجسمه و یادبودشان را به نمایش می‌گذارند و رسانه ها هم به نیکی از آنها یاد می کنند.

آری جنگ خوب نیست، اما گاهی به ناچار  و جبر زمانه به آن دچار می‌شوی. جنگ خانمانسوزی که ملت ایران 8 سال با آن دست و پنجه نرم کرد و یکه و تنها در برابر دنیا ایستادگی کرد تا مظلومیت خود را اثبات کرد از این دست بود. رسانه‌ها در زمان جنگ تحمیلی خیلی به کمک رزمندگان نیامدند، شاید هم نبودند، بعدها هم خیلی در نشان دادن مظلومیت کشوری که 8 سال تمام جنگ بر او تحمیل شد و جانها و خونهای زیادی را تقدیم کرد، در جوامع بین الملل کارساز نبودند. اما اکنون وضع به گونه دیگری است. پس ازجنگ کتاب‌ها نوشته شد و فیلم‌ها ساخته شد و این داستان با پیشرفت تکنولوژی های نوین ارتباطی همچنان ادامه دارد.

هرچند ایثار و از خودگذشتگی دلاورمردان و رزمندگان ما آنطور که باید گفته و دیده می شد، ارائه نشده است. اما امروز دیگربار شبکه‌های اجتماعی می‌توانند در این رابطه به کمک بیایند و ناگفته ها را بیان کنند. در جنگ دهه 90 و موضوع «مدافعان حرم» حضور شبکه‌های اجتماعی پررنگتر شد. هرچند باز در بسیاری از موارد، همین شبکه‌ها و رسانه های نوین، نه تنها کمک نکردند بلکه آسیب هم رساندند. ولی با این اوصاف در قضیه شهید سرافراز «محسن حججی» وضع به گونه‌ی دیگر بود. آن عکس معروف محسن با جلاد داعشی دنیا را تکان داد و حقانیت ها را ثابت کرد.

آری رسانه‌ها و بخصوص شبکه‌های اجتماعی بسیار حائز اهمیت است که الان هر فرد می‌تواند شهروند خبرنگار باشد. هفته پیش بود که لحظه فوت پدر شهیدان «نادر و افشین فنا خسرو» در شبکه‌های اجتماعی پیچید و کلیپ این فرمانده دوران مقدس که حین سخنرانی و براثر ایست قلبی دارفانی را وداع گفت، دست به دست شد، درحالیکه این اتفاق مربوط به اردیبهشت سال 86 بود. آنقدر این خبر باز نشر داده شد و کلیک خور داشت که گویی تازه اتفاق افتاده و این خاصیت شبکه های متنوع اجتماعی در دنیای امروز است.

نشان دادن شهادت نوجوان فلسطینی و کودک یمنی تا مظلومیتی که در جای جای خاورمیانه و تا شمال افریقا در حال رخ دادن است. امروز دیگر نباید از طریق لنز دوربین‌ تلویزیون‌های متعلق به زر و زور دید. بلکه همان فیلم و کلیپ های کوتاهی که بعضا با گوشی‌های معمولی از سوی «شهروند خبرنگارها» تهیه و در مقیاس جهانی منتشر می‌شوند باید مشاهده و در آن تامل و تعمق کرد.

امروزه با پدیده جهانی شدن، پرداختن و نشان دادن حماسه و جهاد و فرهنگ ایثار با رسانه‌های جدید معنی دیگری پیدا می‌کند. وحدت در کثرت و کثرت در وحدت، تعبیری از ویژگی‌های دنیای بدون مرز امروز است که رسانه ها در پیشانی آن قرار دارند و شبکه‌های اجتماعی در محقق کردن این امر مهم بسیار تاثیر گذارند که کجا را نشانه رفته اند و به کدامین سمت و سو حرکت می کنند.

انتهای پیام/