مدیریت مصرف داروهای اعصاب

فاش نیوز- در خرداد ماه سال گذشته مطلبی خدمت دوستان جانباز عزیز بیان داشتم تحت عنوان "تجربه های مصرف داروهای اعصاب یک جانباز" و تحت آن تجربیات شخصی ام را در این موضوع شرح دادم.

راستش اکنون که خودم آن مطلب قبلی را مشاهده میکنم، می بینم این مطلب بیشتر بیان خاطرات است تا نحوه مصرف دارو، به همین علت تصمیم گرفتم در این فصل گرم تابستان که دوستان بیشتر درگیر مصرف داروهای بیماری خود هستند، مطلب جدیدی بنویسم و علاوه بر مواردی که از قلم انداختم، نکات جدیدتری را اضافه و خدمت عزیزان ارائه دهم. با توجه به مخاطبان جدید این سایت و گذشت حدود یکسال، مروری بر اهم نکات گذشته هم خواهم داشت، ضمن اینکه هدف مطلب ما به هیچ عنوان "خود درمانی" نبوده بلکه "مدیریت مصرف داروها" میباشد و این مطلب برگرفته از منابع کاملا" علمی و پزشکی بوده و در صورت تردیدی در مصرف داروهای خود، هیچ منبعی بالاتر از روانپزشک شخصی شما وجود ندارد و نکاتی که می نگارم سعی شده مشمول کلیه عزیزان مصرف کننده دارو باشد و به حوزه یک بیماری خاص اکتفا نکنم و در پایان مطلب به نحوه مصرف این داروها بر اساس تجویز پزشکان اعصاب و روان یا همان روانپزشکان اقدام می کنم. دیگر بدون هیچ حاشیه ای به سراغ اصل مطلب خواهم رفت.  

 آیا مصرف داروهای اعصاب و روان اعتیادآور می باشد؟

 در پاسخ به این سئوال بسیار کلیدی تقریبا" تمام روانپزشکان با صراحت تمام آن را رد کرده و پاسخ منفی خواهند داد، چرا که گزیده جواب روانپزشکان چنین است: عملکرد مغز بعنوان فرمانده بدن، ترشح هورمون هایی است که مسئول تمام فعالیت های بدنی و ذهنی ماست و مختل شدن عملکرد مغز در ناتوانی در ترشح این هورمون ها در بیماران، به شدت نمایان شده و قدرت تفکر بیمار را گرفته از مسیر درست خود منحرف می کند.

 مصرف داروها به نحوی که به درستی توسط روانپزشک تجویز شود، به شدت در کیفیت زندگی بیمار اثر خواهد گذاشت و برای مثال  اگر در برابر داروهائی مانند انسولین در افراد دیابتی یا داروی فشارخون باید تا پایان عمر فرد بیمار دارو مصرف کند، داروهای اعصاب و روان حتی از این داروها هم الگو نمی پذیرد و اگر فرد بیمار بدون خود درمانی، با مصرف دارو تحت نظر روانپزشک، در زمان مناسب خود به درستی درمان شود، در ابتدای درمان با دوز پائین به مصرف دارو خواهد پرداخت و پس از اینکه به دوز لازم رسیده و اثربخشی داروها به اثبات بیمار و روانپزشک برسد، در بسیاری از این بیماری ها، نسبت به شدت بیماری، دوز پائین و حتی در مواردی قطع کامل می شود، باز عده ای از روانپزشکان اذعان دارند: اگر بر فرض هم بیماری باشد که باید تا عمر دارد این داروها را مصرف کند و از کیفیت زندگی خود راضی و خوشنود باشد، مانعی بر ادامه مصرف دائمی این داروها وجود ندارد و این بستگی مستقیمی بر شدت بیماری، زمان رجوع  بیمار نزد روانپزشک و اجتناب از خود درمانی دارد.

 آیا برند داروها در اثر بخشی داروها تاثیر دارد؟

بله صد در صد. به بیماران توصیه می شود به برندهائی که همیشه از آن دارو مصرف می کنند عادت کنند، حتی داخلی. برای مثال داروهائی هستند تولید داخل کشور با نام شرکت هائی مانند: تهران دارو، دکترعبیدی و... اگر از شرکت یا برند داخلی خاصی دارو تهیه می کنید، سعی کنید همیشه از یک شرکت باشد و اگر زمانی رسید که دیگر توانی برای تهیه آن ندارید، خیلی هم مهم نیست، چون فقط مدت زمان کوتاهی نیاز است که بدن به آن سازگاری برسد.

از سوئی دیگر داروهائی وجود دارند با نام شرکت های داخلی، اما تمام مواد اولیه آن از خارج از کشور وارد شده و در این شرکت های داخلی صرفا" بسته بندی و توزیع می شود. از آنجایی که برای وارد کردن این مواد اولیه نیاز به پرداخت ارز می باشد، قیمت این داروها تقریبا" با داروهای خارجی برابر است. پس به صرف نام یک شرکت داخلی نمی توان انتظار داشت قیمت این داروها پائین بماند. ولی توصیه زیادی می شود که اگر با داروهای داخلی نسبتا" ارزان دولتی حالشان مساعد می باشد، به سراغ داروهای گران قیمت نروند، چون برای دریافت هزینه های داروئی خود دچار مشکلات بیشتری می شوند.

داروی آلپروزلام را بیشتر بشناسید

 داروی آلپروزلام با نام تجاری "زاناکس" در لیست بدنام ترین داروی های آرامبخش ایران و دنیا نام دارد، چون به نحو گسترده ای سوء مصرف می شود و دارای عوارض بسیار زیادی است، این دارو قوی ترین داروی آرامبخش خانواده داروئی خانواده  "بنزودیازپین ها" می باشد که با ماهیت کلی این دارو نسبت به جسم افراد عملکرد متفاوتی دارد.  ضمن اینکه با بسیاری از داروها تداخل داروئی جدی دارد و در زمان اولین مصرف به فرد آرامش زیادی می دهد و با فعل و انفعال شیمیائی در مغز، سعی در متوازن کردن اتفاقات دارد، ولی در نهایت به اختلال اضطراب در فرد بیمار منجر می شود. این دارو بسیار استعداد اعتیاد داشته به نحوی که در انواع آزمایشات دارویی از جمله آزمایش ادرار، بزاق، خون و فولیکول مو قابل تشخیص است و به دلیل نیمه عمر حذف نسبتاً کوتاه دوازده ساعته، معمولاً در عرض چهار روز پس از استفاده، سیستم کاربر را ترک می کند. با این حال، علیرغم نیمه عمر کوتاه، این دارو در آزمایش ادرار پنج تا هفت روز، در آزمایش بزاق برای دو تا پنج روز، در آزمایش خون برای یک تا شش روز و در آزمایش فولیکول مو تا نود روز پس از آن قابل تشخیص است، لذا برای افرادی که مشکل بیخوابی دارند به شدت توصیه می شود از استفاده از این دارو محدودیت به خرج بدهند و از مصرف خودسرانه بشدت اجتناب کنند. متاسفانه مطلب در خصوص عوارض نامطلوب این دارو بسیار زیاد بوده که در این مطلب نمی گنجد و اگر فردی به آلپروزلام با دوز بالا اعتیاد دارند اگر بخواهند به یکباره آن را ترک کنند در حالت ملایم به حملات عصبی دچار شده و در صورت شدید آن دچار صرع یا همان تشنج عمومی می شوند، به نحوی که فرد بیمار بدنش مانند چوب خشک، فک و دهانش قفل شده و کف از دهانش خارج خواهد شده، ولی خود فرد هیچ یک از این حالات را به یاد نمی آورد. هم اینک مراکز ترک اعتیادی وجود دارند که افرادی که به این دارو اعتیاد دارند را پذیرش می کنند که طی یک دوره تخصصی، فرد بیمار مبتلا به مصرف این دارو، سم زدائی کنند.

اگر افرادی اکنون این دارو را با دوز بالا یا بیشتر از دوز تعیین شده توسط روانپزشک خود مصرف می کنند،  توصیه جدی داریم که مصرف یا ترک آن را زیر نظر روانپزشک انجام پذیرد، ولی در صورت عدم دسترسی به روانپزشک خود به هر دلیلی، با مراکز ترک اعتیاد این دارو، از دست این داروی پلید خلاص شده و نهایتا" در صورت نیاز به مصرف، با دوز تعیین شده توسط پزشک خود مصرف نمایند.

داروهای درمان نگهدارنده

در خصوص داروهای درمان نگهدارنده، خدمت روانپزشک محترمی که در این حوزه فعالیت داشتند رسیدیم و ایشان به صلاحدید خودشان خواستند نامشان قید نشود و ما پذیرفتیم. زمان بسیار صمیمانه ای گذاشتند که  آخرین شرایط مراحل این درمان را با ما در میان گذاشتند که ضمن تشکر بی نهایت از این روانپزشک شریف و محترم، این مطلب با تائید ایشان به خدمت شما می رسد. پس از شروع درمان نگهدارنده از دهه 60 میلادی در اروپا وغرب، اکنون سال هاست این داروها به شکل قرص و شربت در اختیار مشمولان این درمان در کشورمان قرار می گیرد. از بیان نام این داروها معذوریم.

چه کسانی مشمول این درمان قرار می گیرند؟

  ما به شدت از مشروعیت در فعل اعتیاد بر حذریم، ولی افراد ایثارگری که سابقا" به هر دلیل جسمی یا روحی و روانی مصرف کننده مواد مخدر می باشند، می توانند در این حوزه قرار بگیرند، البته افرادی که قصد دارند تحت این درمان قرار بگیرند باید مشمول شرایط خاصی باشند و در زمان حضور در این مراکز برای احراز شرایط تحت یک مصاحبه بسیار تخصصی گروه درمانی شامل: روانپزشک یا متخصص اعصاب و روان، روانشناس متخصص و کادر درمانی این حوزه قرار بگیرند و فکر نکنند در همان روز حضور، به آنها به راحتی چنین خدماتی  انجام می گیرد. ضمن اینکه پس از دستور منع کشت خشخاش توسط دولت طالبان در افغانستان و جهش قیمت مواد، متقاضی در این حوزه بیشتر شده و به تبع آن سخت گیری بیشتری از سوی گروه درمان انجام می پذیرد، افراد متقاضی ایثارگر و جانباز نیز باید شرایط لازم خود را دارا باشند. این نوع درمان از سوی وزارت بهداشت و زیر نظر مستقیم دانشگاه علوم پزشکی انجام میشود که طبق یک پروتکل درمانی خاص و واحد در سراسر کشور انجام می پذیرد.

افرادی که وارد این سیکل درمانی شوند می بایست به مدت حدود 10 تا 12 روز هر روز به این مراکز مراجعه و در همان مرکز داروی خود را دریافت کنند که بسته به شرایط جسمی، برای آنان سهمیه در نظر گرفته خواهد شد. دو گروه از جانبازان از این لیست خارج هستندَ یک: افرادی که با داروهای معمول مشکلات جسمی و روانی خود را کنترل می کنند. دو: گروهی که قبلا" مصرف کننده مواد بودند و اکنون به مرز پاکی رسیده اند و مصرف کننده نیستند، اگر این دو گروه وارد این سیکل درمان شوند در ابتدای همان مصاحبه اختصاصی به راحتی توسط گروه درمانگر بسیار حرفه ای شناسائی شده و ضمن خارج شدن از مشمولان این درمان، در پرونده پزشکی آنان قید شده و در هیچ مراکز دیگری در سراسر کشور پذیرش نشده و بعنوان یک نشانه نامحسوس در پرونده پزشکی آنان قید می گردد، که این روانپزشک محترم توضیح بیشتری ندادند، ولی افرادی که این خدمات شامل حالشان بشود مورد درمان قرار گرفته که در ادامه به مزیت ها و معایب های آن خواهیم پرداخت.

مزایای این داروها

 این داروها خوراکی بوده و نیازی به استنشاق و تزریق ندارند که در از نظر بهداشتی مانند شرایط کرونا و بیماری هایی ویروسی مانند هپاتیت اهمیت زیادی دارد - این داروها عاری از ناخالصی بوده و از مواردی چون سرب و مواد روانگردان پاک می باشد - چون این داروها با حمایت دولت انجام می گیرد از لحاظ اقتصادی، مقرون به صرفه تر است - چون ایثارگران از پایگاه اجتماعی بالائی برخوردارند، دیگر نیازی به مراوده با افراد خلافکار و حضور در محله های بد نام ندارند - مصرف این داروها طول مدت دراز مدت بیشتری داشته، لذا تجویز راحت تر بوده و احتمال مسمومیت کمتر است.

معایب مصرف این داروها 

 افرادی که دچار بیماری روحی و روانی خلقی شدید مانند افکار خودکشی با منشا ارگانیک، عقب ماننده ذهنی، اوتیسم و بیماری های جسمی چون اختلالات شدید کبدی، کلیوی، قلبی از لیست خارج اند - افرادی که به هر دلیلی قصد سفر خارجی دارند، چون در بسیاری از کشورها این داروها مطلقا" ممنوع بوده – افرادی که به هر دلیلی باید نمونه ادرار جهت تست اعتیاد ارائه بدهند، چون تست اعتیاد ادرار آنان همواره مثبت خواهد بود، ضمن اینکه در تکنولوژی پزشکی فعلی امکان نشان دادن نمونه داروی مصرفی با مواد مخدر، وجود ندارد.

نحوه مدیریت داروهای خواب شبانه

 اگر مصرف کننده  داروهای خواب شبانه هستید و شب ها به راحتی نمی خوابید، سعی کنید از تکنیک هائی بهره ببرید که نیازی به اضافه کردن دوز داروئی خود نداشته باشید. هرچه دارو کمتر مصرف کنید به نفع شماست، شک نکنید.

داشتن خواب شبانه با کیفیت، بسیار حائز اهمیت بوده و در رفتار، کردار، خلق و خویتان تاثیر مستقیمی دارد. مدت یک خواب شبانه بین 7 تا 9 ساعت متغیر است و خواب کمتر از 7 ساعت و خواب بیشتر از 9 ساعت به جسم و روح فشار وارد می کند، برای داشتن یک خواب ایده آل برای خوابیدن و بیدار شدن ساعت خاصی را معین کنید و نگذارید بیشتر از نیم ساعت در چرخه نظم خوابتان خللی ایجاد شود. محققان هم تاکید می کنند که هر یک ساعت خواب بین ساعت ۹ تا ۱۲ شب از لحاظ کیفیت با دو ساعت خواب بعد از نیمه شب برابری می کند و این موضوع را بسیار جدی بگیرید تا بتوانید خوابتان را تنظیم کنید. صبح زود بیدار شوید حتی اگر باز هم خواب دارید، بستر را ترک کنید، چون برای خواب بعدی به شما کمک خواهد کرد. سعی کنید حتی المقدور در طول روز نخوابید، ولی اگر به چرت های بعدازظهری عادت دارید و برای خواب شبانه مشکلی ایجاد نمی کند، نهایتا" نیم ساعت قابل اغماض است، نه بیشتر. هر چند گاهی برای مثال محققان اعلام می کنند در کشور ژاپن، برای خواب عصرانه تدارکات خاصی تعبیه شده، اما این موضوع در کشوری مثل ابران با دو فرهنگ کاری متفاوت صدق نمی کند. اگر سر کار نمی روید بازنشسته یا امثالهم هستید، حتما" سعی کنید بدن خود را خسته کنید. اگر هم فضای باز ندارید و در شهرک ها زندگی می کنید، با ورزش های آپارتمانی، هر چند ناچیز و یا کم با تحرک باشید. تا جای ممکن از افزودن به دوز داروی شبانه آرامبخش بپرهیزید، سخت است اما غیرممکن نیست. خود درمانی به هیچ وجه ممکن چرا که بسیار، مشکل آفرین است.

توصیه های عمومی برای مصرف داروهای روتین خود

اگر به هر دلیلی قرار است در بیمارستان بستری شوید، از قبل داروهای مصرفی خود را حتما" به همراه داشته باشید، هر چند در بخش ها می گویند داروها را پرستاران بخش خواهند داد، اما به احتمال فراوان برندهای چه خارجی، چه داخلی شما را نخواهند داشت.

در فصل گرم تابستان، حتما" نوشیدنی های زیادی بنوشید مانند: آب، چای کم رنگ، شیر کم چرب، میوه های آبدار مانند هندوانه، زیرا بدن شما برای این فصل برای دفع داروها به آب فراوانی نیاز دارد. مهم: به ادرار توجه کنید اگر تیره بوده و بوی تندی دارد نشان می دهد بدن شما دچار کم آبی مفرط است، ضمن اینکه مشکل یبوست را بسیار جدی بگیرید.

شب ها سعی کنید در ابتدای شب، اگر روز بلند است قبل از اذان مغرب یک شام سبک میل کرده و با ساعتی تاخیر قبل از خواب دارو مصرف کنید و اگر هنگام خواب گرسنه بودید با میوه هایی مانند سیب یا گلابی به بستر خواب بروید. تقریبا" تمام این داروها اشتها آور است از خوراکی های شیرین، قندی و پر کالری استفاده نکنید تا وزنتان بالا نرود.

برای مصرف داروها از ظروفی که در بیمارستان ها به بیماران دارو می دهند استفاده کنید، بهداشتی تر است ضمن اینکه دچار تردید نمی شوید شاید یک قرص کم یا زیاد خورده اید.

یک توصیه خیلی مهم به افراد سیگاری

 دوستانی که سیگار مصرف می کنند، به پاکت سیگار مصرفی خود دقت کنند که چه سیگار خارجی، چه داخلی میزان نیکوتین و قطران سیگار درج شده. نیکوتین یک آرام بخش طبیعی است که در برخی میوه ها مانند گوجه، فلفل و بادمجان وجود دارد که افراد سیگاری آن را در کشیدن سیگار حس می کنند، ولی قطران یا (Tar) ماده ای است که از سوختن تنباکو متصاعد می شود و خطرناک ترین ماده سیگار می باشد. قطران یا تار بخش سرطان زای دود سیگار است که باعث تیره شدن دندان ها و اختلال در عملکرد مژک های ریه و فلج شدن آنها می شود. از بین رفتن مژک ها هم به معنای ناتوانی دستگاه تنفسی در فیلتر کردن ذرات معلق و آلوده موجود در هوای وارد شده به ریه و در نهایت ابتلای فرد سیگاری به بیماری های تنفسی و سرطان خواهد بود. دوستان هنگام تهیه سیگار از بازار دقت کنند که میزان قطران یا همان (Tar) از 1 میلی گرم تجاوز نکند و هنگام مصرف سیگار به انتهای سیگار دیگر پک نزنند، آن را بدور بیاندازند چون در پک انتهای سیگار چند برابر تا ابتدای سیگار قطران وارد ریه شده و باعث آسیب شدید کوتاه مدت و بلند مدت به سیستم تنفسی می شود. خواهشا" رعایت فرمائید.

اگر با شرایط فعلی خود مشکلی نداشته و احساس رضایت دارید توصیه می شود عادات زندگی خود را تغییر ندهید، اگر احساس نا رضایتی دارید ببینید مشکل از کجاست، هیچ کس جز خودتان جسمتان را بهترنمی شناسد، فقط و فقط با جسم و روحتان مهربان باشید و آن را دوست بدارید. موفق و سربلند باشید.

جانباز 70% مرتضی قنبری وفا