ابر رحمت خدا یا برجام؟!

صبح روز گذشته رئیس جمهور در مراسم بهره‌برداری از چند دستاور هسته‌ای که به مناسبت یازدهمین سالروز ملی فناوری هسته‌ای در سالن اجلاس سران برگزار شد، گفت: برجام مثل یک ابر است که می‌بارد و سرزمین ما را پر آب می‌کند. اگر باران رحمت برجام نبود آب سنگین صادر نمی‌شد.
فارغ از موارد سیاسی که رئیس‌جمهور به آنها اشاره کرده است، از منظر اقتصادی در حالی حسن روحانی از بارش ابر برجام صحبت می‌کند که وضعیت پولی و مالی کشور سامانی به خود نمی‌بیند.
رئیس دولتی که یکی از مبنا‌های خودش را در تخریب و تحریف عملکرد گذشتگان قرار داده؛ چنانچه در گزارش 100روزه آذر ماه 92 هم اشاره کرد: «کشور از لحاظ درآمدهای ارزی حدود 750 میلیارد دلار درآمد داشته در طول 8 سال، دولتی که پولدارترین دولت بوده ولی متأسفانه بدهکارترین دولت بود، یعنی دولتی که به ما به ارث رسید.» حالا خود به بدهکارترین دولت تاریخ ایران بدل شده است!
روحانی که در گفتگوی تلویزیونی خود به رقم دقیق‌تری هم در خصوص بدهیهای دولتی اشاره کرده و گفته بود: «بدهی دولت به سیستم بانکی در روزی که ما دولت را در مرداد ماه تحویل گرفتیم، بیش از 74 هزار میلیارد تومان بوده است. بدهی دولت به صندوق تأمین اجتماعی و صندوق بازنشستگی 60 هزار میلیارد تومان بوده است. آمار و ارقامی که بخش‌های مختلف دولت به من دادند، بدهی دولت به پیمانکاران و بخش‌های مختلف و بخش خصوصی، حدود 55 هزار میلیارد تومان است، یعنی شما همین 3 رقم را کنار هم قرار دهید، 74هزار، 60هزار و 55 هزار میلیارد تومان که ارقام دیگری هم هست، بدهی صندوق‌های بازنشستگی نیروهای مسلح، رقم‌های عجیب و غریبی گزارش دادند که خودشان بعداً برای مردم توضیح می‌دهند، رقم خیلی بالاتر از 200 هزار میلیارد تومان است.»
به گزارش تسنیم، حالا در بهار 96 حدود چهار سال از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید گذشته است، دولتی که برای نجات اقتصاد کشور قدرت را  به‌دست گرفته بود کارنامه‌ای را از عملکرد خود ارائه کرده  که بررسی آن می‌تواند زوایای پنهان‌مانده‌ عملکرد دولت را برای مردم روشن کند.
جزئیات بدهی دولت محرمانه شد
در زمان آغاز به کار دولت، به‌غیر از رئیس‌جمهور افراد دیگری مانند وزیر اقتصاد و معاون اول رئیس‌جمهور نیز به ارائه آماری در خصوص بدهی‌های دولت پرداختند، به‌عنوان مثال طیب‌نیا همان زمان به عدد 150 هزار میلیارد تومان اشاره کرد، البته بعداً او اذعان کرد که برآوردش از این رقم دقیق نبوده است.
اما حالا براساس آمار کلی که از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی منتشر شده است، بدهی‌های دولتی آن هم تا پایان دی ماه سال 95 بیش از 700  هزار میلیارد تومان بوده است. هرچند وزارت اقتصاد با محرمانه دانستن جزییات بدهی‌های دولتی اقدام به انتشار این اطلاعات نکرده است، اما یافته‌های خبرنگاران نشان می‌دهد تا خرداد ماه سال گذشته وضعیت بدهی‌های دولتی به‌شکل زیر بوده است:

دولت بدهکار یا دولت اَبَربدهکار؟
تا اینجا دولت یک‌تنه و با اختلاف 500 هزار میلیارد تومانی لقب بدهکارترین دولت تاریخ را به خود اختصاص داده است. اما ذکر چند نکته در ادامه می‌تواند به آشکار شدن وجوه بیشتری از عملکرد دولت در خصوص انباشت و ایجاد بدهی دولتی مؤثر باشد.رقمی به‌بزرگی 400 تا 500 هزار میلیارد تومان بدهی‌ دولتی طی چهار سال مدیریت حسن روحانی بر اقتصاد کشور تحمیل شده است، در واقع دولت بدهکار، به دولت ابربدهکار تبدیل شده است اما هنوز هیچ یک از مقامات دولتی در خصوص چگونگی ایجاد این مگابدهی دولتی توضیحی ارائه نکرده‌اند.
ویرانی‌های جبران‌ناپذیر با سیاست غلط اوراق‌فروشی
همچنین یکی از سیاستهای غلط تیم اقتصادی دولت، گسترش بازار بدهی بوده است. دولت تنها در بودجه 96 حدود 60 هزار میلیارد تومان و به‌عبارتی 20 درصد کل بودجه را از طریق اوراق تأمین کرده است. به‌عقیده بسیاری از مسئولان و حتی مقامات نزدیک به دولت این سیاست نه‌تنها نفعی برای اقتصاد ندارد بلکه چالشهای جدی را نیز برای دولت آینده ایجاد می‌کند. لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در این خصوص گفته بود: با انتشار 60 هزار میلیارد اوراق مشارکت در لایحه بودجه سال آینده دولت بعد را بدهکار می‌کنیم. اوراق مشارکت به چه‌معناست؟ یعنی منابع نداریم، اوراق می‌فروشیم و بنابراین دولت آینده بدهکار خواهد شد.
حالا بدهکارترین دولت تاریخ، مشکلات جدی را برای دولت بعد به ارمغان آورده است، جدای از بدهی 700 هزار میلیارد تومان به پیمانکاران و تأمین اجتماعی، بانکها و... که این موضوع یکی از دلایل عمده رکود اقتصادی تلقی می‌شود، دولت با اوراق‌فروشی تعهداتی را برای آیندگان ایجاد می‌کند که تبعات آن ممکن است ویرانی‌های جبران‌ناپذیری را برای کشور به‌همراه بیاورد.
افزایش 25 درصدی بدهی دولت به بانک مرکزی
همچنین براساس جداول گزیده آمارهای بانک مرکزی در بهمن ماه، بدهی دولت به بانک مرکزی در ۱۱ ماهه سال گذشته 25/8 درصد نسبت به اسفند سال ۹۴ افزایش و بدهی شرکت‌ها و موسسات دولتی در این مدت، 2/9 درصد کاهش یافته است.
چنانچه مهر در این باره گزارش داده است، بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی حدود ۲۱۰ هزار میلیارد تومان محاسبه شده که سهم دولت حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان و سهم شرکت‌ها و موسسات دولتی حدود ۲۹ هزار میلیارد تومان است. به عبارت دیگر رقم بدهی دولت به بانک مرکزی بیشتر از رقم محاسبه شده در جدول می‌باشد.
ضمن اینکه طبق سایر آمار منتشر شده بانک مرکزی، نقدینگی در بهمن ماه به ۱۲۱۱ هزار میلیارد تومان در حالی که این رقم نسبت به بهمن ۹۴ حدود 24/1 درصد و نسبت به اسفند ۹۴ حدود 19/1 درصد رشد داشته است، رسید.
نه چرخ زندگی مردم و نه چرخ سانتریفیوژ چرخید
اگر افزایش بی‌رویه بدهی‌های دولت که این دولت را به بدهکارترین دولت تاریخ تبدیل کرده است را در کنار عرضه اوراق بگذاریم، متوجه می‌شویم که وضعیت پولی و مالی کشور مناسب نیست، اما رئیس جمهور در سخنان خود تنها به فواید برجام (که تاکنون بدون انتقال فناوری و محدود به چند هواپیمایی است که معلوم نیست از کدام کشور مرجوع شده یا نشده) اشاره می‌کند. با این حال وضعیت اقتصادی کشور به خوبی نشان می‌دهد که آیا رئیس‌جمهور که در ایام تبلیغات انتخابات سال 92 می‌گفت هم چرخ سانتریفیوژ باید بچرخد و هم چرخ زندگی مردم؛ چه میزان موفق بوده است.
گفتنی است بعد از برجام هیچ یک از بانک‌های بزرگ دنیا حاضر به همکاری با ایران نشدند.